Skírnir - 01.04.1991, Side 27

SKÍRNIR
TIL AÐ MÁLA YFIR LITLEYSI DAGANNA
21
Harzfjöllum, í litlu þorpi sem heitir Bad Grund1. Þetta er frægur
lækningastaður, sérstaklega fyrir lungnasjúklinga.2 1925 er Jóhann á
heilsuhæli í Sviss3 og 1928 dvelur hann á heilsuhæli í Bad Valzbrum í
Slésíu4.
Áður en lengra er haldið verður að geta þess að þótt þýsk tunga hafi
að lokum legið Jóhanni léttar en íslenska5 og þótt hann hafi ort ljóð á
þýsku sem telja má a.m.k. jafnlistræn þeim íslensku þá er hann alls
óþekktur sem þýskt skáld.6 Nafn hans er hvergi að finna í þýskri
bókmenntasögu né heldur í uppsláttarritum hvers konar um þýska
höfunda. Hans er á hinn bóginn getið í þýskum bókfræðiritum sem
fjalla sérstaklega um bókmenntir Norðurlanda.7
Hvað liggur þá eftir Jóhann frá Þýskalandsárum hans?
Til að svara þessari spurningu hef ég leitað að ritverkum Jóhanns -
jafnt frumsömdu efni sem þýðingum - ýmist í bókfræðiritum, með
fyrirspurnum, skrifum til bókmenntastofnana og heimsóknum á
söfn.8 Árangurinn er ekki mikill að vöxtum. Ekki er samt víst að allt
sé komið í leitirnar. Ekki er hægt að útiloka að enn leynist kvæði,
frásögn eða þýðing eftir Jóhann í einhverju þýsku tímariti.
1 Jóhann Jónsson: Ur bréfum dagsettum 17. mars og 13. júlí 1923. Viðtakendur
ónafngreindir.
2 Sumarið 1989 var ég þarna á ferð. I upplýsingabæklingi um Bad Grund er getið
um sérstaka meðferð fyrir öndunarfærasjúklinga. Þeim er komið fyrir, vel
dúðuðum, í yfirgefnum námum, þar sem andrúmsloft er svalt og rakt.
3 Skúli Þórðarson, s. 18.
4 Jóhann Jónsson: Bréf dagsett 8. júlí 1928. Viðtakandi ónafngreindur.
5 Skúli Þórðarson, s. 19.
6 Hér verður samt að geta þakkarverðrar kynningar á Jóhanni og skáldskap hans í
Þýskalandi. í Island-Berichte, tímariti íslandsvina í Hamborg (Die Gesellschaft
der Freunde Islands), 3.-4. hefti 1987, er grein eftir Ulf Friðriksson á þýsku um
Jóhann Jónsson og skáldskap hans.
7 Horst Bien o.fl.: Nordeuropáische Literaturen. VEB Bibliographisches Institut
Leipzig 1980. Christian Hennig o.fl.: Rezeption skandinavischer Literatur in den
deutschsprachigen Lándern 1915 bis 1980. Neumúnster 1988.
8 Ymis bókfræðirit, s.s.: Deutsches Biicherverzeichnis 1921-1935, Leipzig
1927-1937; Gesamtverzeichnis des deutschsprachigen Schrifttums 1911-1965,
New York - London - Paris 1981; Kosch: Deutsches Literatur-Lexikon 4. Band,
Bern 1958. Ég skrifaði til bókaútgáfufyrirtækjanna Langen og Insel-Verlag.
Einnig til Deutsches Literaturarchiv, Marbach am Neckar. Fór einnig á Deutsche
Búcherei, Leipzig. Þar naut ég dyggilegrar aðstoðar hjálpfúsra bókasafnsfræðinga
sem vísuðu mér í allar hugsanlegar spjaldskrár.