Skírnir - 01.04.1991, Qupperneq 120

114
JÓN HNEFILL AÐALSTEINSSON
SKÍRNIR
En hvenær og hvernig tóku íslendingasögur þá á sig þetta fast-
mótaða form sem varðveittist óbreytt orði til orðs í munnlegri geymd
öldum saman? Keyser sagði, eins og fyrr var að vikið, að þetta hefði
gerst í Noregi í árdaga. Meissner telur hins vegar að sögurnar hafi
orðið til á Islandi, en hvort sögur hafi samtímis mótast í Noregi eða
ekki lætur hann hjá líða að upplýsa eða gaumgæfa frekar. Forsend-
urnar fyrir því hvers vegna Islendingasögur urðu til með þessum hætti
voru ekki raktar fyrr en síðar.
VII
Þess var áður getið þar sem sagði frá ritgerð Konrad Maurers um
Htensd-Þóris sögu, að Björn M. Ólsen hefði síðar ritað um Hænsa-
Þóris sögu og Landnámu og stuðst þar að mestu leyti við Maurer og
fallist á skoðanir hans. Þessi ritgerð Bjarnar M. Ólsens kom í
Aarböger for nordisk oldkyndighed og historie árið 1905. En ritgerð
Konrad Maurers um Hxnsa-Þóris sögu varð Birni M. Ólsen ekki
aðeins fyrirmynd að ritgerð um sama efni, heldur að mörgum rit-
gerðum um hliðstæðan samanburð á Landnámu og Islendingasögum
sem einnig komu í sömu ritröð. Þar birtust ritgerðirnar: „Landnáma
og Egils saga“ árið 1904, „Landnáma og Eyrbyggja saga“ árið 1905,
„Landnáma og Laxdæla saga“ árið 1908 og „Landnáma og Gull-Þóris
saga“ árið 1910.1 öllum þessum ritgerðum eru vinnubrögð hin sömu.
Gerður er nákvæmur samanburður á einstökum atriðum í þessum
sögum og Landnámu og leidd rök að því hvernig standi á misræmi
þar sem því er til að dreifa og eins eru leiddar að því líkur hvað hvert
rit hafi þegið frá öðru þegar sama efni kemur fyrir á tveimur stöðum.
í öllum þessum ritgerðum er um nánari útfærslu að ræða á þeirri
rannsóknaraðferð sem Konrad Maurer lagði grundvöll að í ritgerð
sinni um Hœnsa-Þóris sögu. Þau viðhorf sem Konrad Maurer setti
þar fram og Björn M. Ólsen tók síðan upp hlutu síðar nafnið bók-
festukenning. Hugmyndin að baki þessari rannsóknaraðferð var fyrst
mótuð í Þýskalandi og því er ekki hægt að kalla þessa rannsóknar-
aðferð sérstaklega íslenska. En Björn M. Ólsen á heiðurinn af því að
hafa haldið þessu rannsóknarviðhorfi fram af mestum þunga á
öndverðri þessari öld.