Skírnir - 01.04.1991, Page 132

126
JÓN HNEFILL AÐALSTEINSSON
SKÍRNIR
vinnuaðferð.) Texti sögunnar er til, kunnur; heimildir hans eru ókunn-
ar, og verður því að leita þeirra. Tilvist söguritarans er staðreynd, hann
(eða þá síðari skrifari) ber ábyrgð á þeirri söguheild sem varðveitt er; en
sagnamaðurinn sem á að hafa sagt söguna sem heild áður fyrr, er tilgáta.
(18)
í þessari skilgreiningu Einars Ól. Sveinssonar er enn um að ræða
áherslumun bæði frá íslenska skólanum og eins frá bókfestu-
kenningunni eins og hún birtist hjá Konrad Maurer og Birni M.
Ólsen. Munurinn er þó ekki meiri en svo að fræðimönnum hefur oft
sést yfir hann og þeir hafa blandað öllu saman, bókfestukenningu
síðustu aldar, íslenska skólanum og bókfestukenningunni eins og
Einar Ól. Sveinsson skilgreinir hana eða það sem nefna mætti
vinnuaðferð hans. Þessi ónákvæmni í sundurgreiningu kom fram í
þeim tilvitnunum sem birtar voru í upphafi þessarar ritgerðar. Hennar
gætti að nokkru í því sem haft var eftir Jónasi Kristjánssyni, en var
áberandi hjá Óskari Halldórssyni, Vésteini Ólasyni og Heimi
Pálssyni. Má raunar um þær tilvitnanir segja að þar hafi hver haft eftir
öðrum í hugsunarleysi eins og eitt sinn var sagt. En fleiri dæmi mætti
nefna um fræðimenn sem ruglast hafa á íslenska skólanum og
bókfestukenningunni. Þannig segir Jesse L. Byock í nýlegu riti, að
Sigurður Nordal hafi verið leiðtogi bókfestumanna og kveður bók-
festumenn hafa sett fram þá kenningu að Islendingasögur væru verk
skapandi höfunda (Byock 1982,7-8). Hér er íslenska skólanum og
bókfestukenningunni hreinlega ruglað saman.
Að lokum er rétt að draga fram muninn á bókfestukenningu
Bjarnar M. Ólsens og íslenska skólanum eins og hann birtist í verkum
Sigurðar Nordals. Þessi munur gæti virst lítill, en er þó afgerandi.
Báðir töldu íslendingasögur verk rithöfunda, en munur var á þeim
rithöfundum sem þeir skírskotuðu til. Björn M. Ólsen taldi höfunda
íslendingasagna hafa viðhaft vinnubrögð Gísla Konráðssonar og
Brynjólfs frá Minna-Núpi, en Sigurður Nordal hélt fram vinnu-
brögðum Snorra Sturlusonar. Skrefið frá bókfestukenningunni til
íslenska skólans er því jafnframt skrefið frá Gísla Konráðssyni og
Brynjólfi frá Minna-Núpi til Snorra Sturlusonar. Það er furðu drjúgt
skref.