Skírnir - 01.04.1991, Blaðsíða 148
142
HELGA KRESS
SKÍRNIR
Þórður kveður vísu sem gefin er upp í sögunni, þar sem Björn er
látinn taka á slímugum kálfi undir saurugum kýrhala. Myndmál
slúðursins jafnt sem vísunnar minnir mjög á myndhverfingu Hall-
gerðar með áhuga sínum á kýrrössum. „Þat sýnisk mönnum ráðligt,“
segir sagan, „at sú vísa væri lítt borin, en eigi varð vísan á dreif drepin
ok kom til eyrna Birni, ok þótti honum ill, ok vildi eigi svá búit vera
láta“ (154). Slúðrið verður ekki bælt.
Gunnari tekst ekki heldur að þagga niður í farandkonunum. Þær
eru á vissan hátt á mörkum samfélagsins og þurfa þar af leiðandi ekki
að hlýða reglum þess. Þær snúa aftur að Bergþórshvoli í von um
borgun fyrir slúðrið og „sögðu Bergþóru á laun, ófregit" (114). Þetta
er aftur tal milli kvenna. Bergþóra ber slúðrið í Njál og syni sína er
þeir sitja yfir borðum, sem er dæmigerð sviðsetning slúðurs, og notar
það sem uppistöðu í fræga hvöt:
„Gjafir eru yðr gefnar feðgum, ok verðið þér litlir drengir af, nema
þér launið." „Hvernig eru gjafir þær?“ segir Skarpheðinn. „Þér synir
mínir eiguð allir eina gjöf saman: þér eruð kallaðir taðskegglingar, en
bóndi minn karl inn skegglausi." „Ekki höfu vér kvenna skap,“ segir
Skarpheðinn, „at vér reiðimsk við öllu.“ Reiddisk Gunnarr þó fyrir
yðra hönd,“ segir hon, „ok þykkir hann skapgóðr; ok ef þér rekið eigi
þessa réttar, þá munuð þér engrar skammar reka.“ (114)
Bergþóra bregst við nafngiftunum, við ákveðnum orðum. Þannig er
það einkennandi fyrir slúður Islendingasagna að það varðar orð, hvað
einhver hefur sagt eða er talinn hafa sagt, fremur en athafnir. Skarp-
héðinn svarar móður sinni og leggur áherslu á karlmennsku sína og
bræðra sinna með kynbundnum orðum. Þeir bregðast síðan við með
karlmannlegri þögn. En eins og svo oft þegar karlar þegja í Islendinga-
sögum komast þeir ekki hjá því að afhjúpa sig með líkamsmáli.
Skarphéðinn „glotti við, en þó spratt honum sveiti í enni, ok kómu
rauðir flekkar í kinnr honum, en því var ekki vant. Grímr var hljóðr
ok beit á vörrinni. Helga brá ekki við. Höskuldr gekk fram með
Bergþóru“ (114). Um kvöldið þegar þau Njáll og Bergþóra eru gengin
til hvílu leggja synirnir af stað til hefnda. Njáll horfir á eftir þeim og
rekur aðgerðir þeirra til orða Bergþóru, „„munt þú nú hafa eggjat þá
til nökkurs““ (115).