Skírnir - 01.04.1991, Page 166
160
SIGURÐUR A. MAGNÚSSON
SKÍRNIR
gagnkvæmum skilningi, bróðurþeli og friðvænlegri veröld. Sam-
einuðu þjóðirnar og hinar ýmsu stofnanir þeirra voru risastórt skref í
átt til skilnings, samlyndis og friðar, þó ferill þeirra hafi verið þyrnum
stráður. Þær hafa þráttfyrir alla sína ótrúlegu erfiðleika glætt draum
mannkyns um frið á jörð og í áranna rás hlúð að þeirri von, að takast
megi um síðir að útkljá deilumál heimsins með friðsamlegum og
skynsamlegum hætti.
En draumurinn um frið á jörð og vaxandi skilning þjóða á milli þarf
ekki og á ekki að fela í sér kröfu um afsal þjóðlegra sérkenna, þjóðlegs
metnaðar, þjóðlegrar reisnar - ekki fremuren þjóðríkin ættu að heimta
af þegnum sínum að allir hugsuðu, töluðu og hegðuðu sér á sama hátt.
Fjölskrúðug menning, sundurleit viðhorf og afdráttarlaus skoðana-
skipti eru styrkur hvers þjóðríkis, og sama á við um „veraldarþorpið“
sem svo er stundum nefnt.
Þjóðernisvitund og alþjóðahyggja fela ekki í sér neinar andstæður á
vettvangi heimsbyggðarinnar fremuren margbrotið flokkakerfi
stendur þjóðríkinu fyrir þrifum. Það á að leyfa þúsund blómum að
vaxa og dafna jafnt í hinu alþjóðlega sem í hinu þjóðlega samfélagi.
Má í því efni minna á hin frægu orð Henriks Ibsens að því þjóðlegri
sem höfundur væri, þeim mun alþjóðlegri væri hann. Hygg ég að til
dæmis lífsverk Halldórs Laxness staðfesti þá ályktun hins norska
skáldjöfurs.
Það hefur ævinlega verið sjónarmið þeirra manna, sem drýgstan
skerf hafa lagt til íslenskra þjóðernismála, að innlend menning væri þá
frjóust og þróttmest þegar hún væri í nánustum og líflegustum
tengslum við umheiminn, og því til sönnunar verið bent á gullöld
íslenskra bókmennta á miðöldum og öldina sem er að ganga til viðar.
En sú næring sem hérlend menning hefur sótt handanyfir höf hefur
því aðeins reynst staðgóð og þroskavænleg, að hún fengi samsamast
þeirri innlendu blóðrás sem fóðrað hefur og fjörgað þjóðarsálina í
ellefu aldir. Þetta eru svo augljós og algild sannindi að maður hlýtur
að furða sig á því, að viðleitnin til að styrkja og varðveita þjóðernið
skuli einlægt vera orðuð við þjóðrembu eða andúð á öðrum þjóðum.
Þjóðernishyggja er einungis viðsjárverð og jafnvel hættuleg þegar hún
beinist útávið og leitar að fjendum eða blórabögglum sem kenna megi
um eigið dugleysi, andvaraleysi eða ósigra. Þjóðernishyggja er holl og