Skírnir - 01.04.1993, Page 262

256
GARYAHO
SKÍRNIR
lensku til að skilja gamla manninn þegar hann las upp úr „velktu útgáf-
unni“. Frásögnin er augljóslega skálduð en hún bregður birtu á ægivald
bókmenntahefðar sem dró unga menn á borð við Waller yfir hafið til Is-
lands svo þeir mættu á einhvern hátt taka þátt í heimi fornsagnanna.23
Áhugi á fornsögunum varð einnig þess valdandi að Oswald sigldi
norður til íslands. Hún talaði orðið ágæta íslensku þegar hún kom í
þriðju heimsókn sína 1879 og er frásögn hennar oftast áreiðanleg. Af og
til nær sagnaáhuginn samt yfirhöndinni, eins og þegar hún tekur uppá
því að lýsa margtuggðri senunni þar sem húsbóndinn les úr Islendinga-
sögum fyrir heimilisfólk: „Þorgrímur las upphátt úr Njálu. Konurnar
gerður hlé á vinnu sinni til að hlusta, mennirnir í hinum enda herbergis-
ins fikruðu sig nær, allir voru með hugann við þessa gömlu sögu sem
skrifuð er á fornri norræni tungu sem er gleymd í Noregi en lifir ennþá á
íslandi" (s. 168) I ljósi lýsinga annarra ferðamanna á íslenskum baðstof-
um, vakna hjá mér grunsemdir um að Oswald sé undir jafn miklum
áhrifum frá endurgerðum á mynd Mayers og raunverulegum húslestri.
Leith, önnur bresk kona sem var íslandi vel kunnug (hún virðist hafa
þýtt einhverjar biskupasögur), heimsækir Skálholt. Það sem fyrir augu
hennar ber veldur því að henni þykir sum málverk af staðnum „svolítið
skondin“. Og hún bætir við: „Eg átti í erfiðleikum með að viðurkenna
að þetta væri í raun og veru Skálholt - Skálholt Þorláks - sem ég hafði
lesið svo mikið um“ (s. 94). Vonbrigði Leiths yfir ásýnd hins raunveru-
lega Skálholtsstaðar rifja upp fyrir manni skrif Morris um það hve
„smátt og ósjálfbjarga" allt væri á íslandi í samanburði við forna reisn.
Bók Collingwoods er ætluð breskum lesendum Islendingasagnanna,
fólki sem á ekki kost á því að fara í pílagrímsferð um söguslóðir. Coll-
ingwood segir í inngangi að slíkir lesendur hafi „lítið gagn af ferðasögum
sem greini frá útreiðum og nestisáti við Geysi, Heklu eða brennisteins-
námurnar. Það er ekki minnst einu orði á þessa staði í gömlu sögunum.“
Hann leggur þess í stað fram „myndabók til að skýra frásögn íslendinga-
sagnanna. Bókinni er ætlað að sýna baksvið landslagsins sem hinn forni
dramatíski frásagnarstíll gengur út frá sem vísu“ (s. v). Myndir Coll-
ingwoods eru óvenjulega góðar, þær fanga reisn héraðanna sem hetjur
sagnanna riðu um. Textinn sem birtur er með myndunum er einnig hríf-
andi. Fyrir neðan teikningu af Knafahólum stendur: „Við rætur Heklu,
hálfgrafnir í sandinn sem enn er að leggja undir sig heilu hektarana af
beitilandi og vindurinn þyrlar einkennilega upp, rísa tveir lágir grjót-
hólar, hvor sínum megin vegarslóðans. Hér gerðu óvinir Gunnars, út-
23 Ljóð Morris, „Gunnar’s Howe Above the House at Lithend“, er hluti af
sömu hefð. William Morris, Poems by tbe Way and Love is Enough. Long-
mans, Green and Co., London 1902, s. 122-23.