Skírnir - 01.09.1998, Síða 244

514
GEIR SVANSSON
SKÍRNIR
Af þessu má sjá að sjóarinn er krossinn sem kennarinn þarf að bera
vegna þess að samband þeirra er utan leyfilegra marka gagnkynhneigðs
skipulags. Kennarinn gerir magnvana tilraunir til að halda sig innan þess-
ara marka, reynir til dæmis „í örvæntingu að krossfesta [sig] á líkama
konunnar" en því fylgir „engin himnesk sæla og enn síður innganga í ríki
föðurins" (62). Þessi öfugi Kristur á ekki afturkvæmt upp í birtu og yl
kristilegs samfélags úr myrkum kjallaranum: I hjónarúminu svíkur
„boðberi ljóssins [kennarann] í morgunsárið með kossi dagsins“, hann
hverfur með hugsanir sínar „til myrkra langana“ (62), og dreymir að vin-
ur hans komi undir kvöld „til að krossfesta [hann] á líkama sínum" (62).
Aðrar vísanir í kristleika kennarans eru fjölmargar. Hann baðar sig,
laugar sig hreinan til þess eins að sjóarinn geti „atað [hann] um stund
með helgum óhreinleika“ (20). Þeir liggja saman „eins og verur sem hafa
verið negldar af fúsum og frjálsum vilja hvor á aðra til þess að geta dáið á
sameiginlegum krossi" (35). Og þeir blunda „krossfestir hvor á öðrum"
(36). Hommaskapurinn er undir þessum formerkjum píslarvætti. Þeir
hljóta báðir að deyja eins og æskuvinurinn sem kom þeim saman; sem dó
fyrir þá. En líf þessa vinar er „farið til fundar við týnda hlutann í
myrkviði trjánna í garðinum í faðmi guðs“ (60). Þessi mynd af forvera
þeirra kallast á við lokasenu bókarinnar þar sem kennarinn stendur í
samskonar „myrkviði trjáa“ í garði, fyrir framan hótel á Spáni, og íhugar
sjálfsmorð. Hann stendur á brún hengiflugs og horfir í hyldýpið sem
horfir á móti „grárri birtu“ (251). Þarna, andspænis hyldýpinu, nær
dauðaþráin sem fylgir kennaranum, og samkynhneigðinni alla söguna,
hámarki. En kennarinn hættir við „líkt og [hann] hefði ákveðið að
geyma freistinguna til betri tíma eftir að dóttir [hans] yrði fullorðin og
gift“ (251).
Dóttir kennarans kemur ekki mikið við sögu en gegnir þó sérstöku
hlutverki.87 Hún er sú eina sem hugsanlega veit leyndarmál kennarans,
skömm föður síns. Hann bindur vonir sínar og „fyrirgefningu“ við hana.
Hann skrifar henni bréf sem á að berast henni í hendur að honum látnum:
Kæra dóttir mín!
[...] líttu á mig sem ónýtan hlut með eðli sem þú kynntist ekki.
Eg segi þetta ekki vegna mín heldur þín, svo þú þurfir ekki að
kveljast fyrir sakir umhverfisins og viðbragða þess, án þess að þú vit-
87 Sonur kennarans sem á konu og barn kemur enn minna við sögu en samt nógu
mikið til að eiga fund með sjóaranum! Þetta er gefið í skyn á bls. 146-47 en
óvíst er að föður hans sé það ljóst.