Vestfirska fréttablaðið - 19.04.1984, Blaðsíða 12

„Ætliði að
missa
manninn
fyrir mér?u
— Eiríkur Guðjónsson í viótali
„Ég sé eiginlega eftir hverjum degi sem líöur án þess að ég geti tekið i að
skrifa. Maður veit aldrei hvenœr maður feryfir og þá er kannski allt ógert sem
maður ætlaði að gera. Ég á mikið af svona smáþunktum sem ég hef skrifað
niður, en það er hvorkifugl né fiskur og ef ég dytti niður dauður, þá gœti enginn
lesið það þvi ég skrifa svo illa. Ekki nóg með það, heldur skrifa ég stundum með
hraðritunarstöfum sem ég lœrði einu sinni. Þá getur maður lesið sjálfur en
kannskifáir aðrir og kannski enginn. “
Eirikur Guðjónsson, hóndi, sjómaður, hringjari, grafari, sótari og nú siðast
ishúskarl veltist um af hlátri. Hann er 75 ára og hefur nýlokið fullum vinnudegi
hjá íshúsfélagi Isfirðinga, og það þýðir einfaldlega það að maðurinn er ifullu
fjöri. Enda stundar hann iþróttir, syndir, fer á skiði og dansar. ,Já, ég dansa um
hverja helgi ef ég get og menn telja þetta bara ekki normalt sko. En ég hef sagt
þeim að ég œtlaði að hreyfa mig eins mikið og ég gœti, þviþað vœri nógur timi
til að liggja kyrr þegar maður vœri dauður. “ Og nú kemur þessi hlátur aftur.
„Menn hafa nú verið að vcena mig um kvensemi en ég hef ekki viljað viðurkenna
það. Svo verður maður að viðurkenna það að ef dansað vceri þar sem eingöngu eru
karlmenn, þá mundi maður ekkifara. Þannig að það hlýtur að vera eitthvað til i
þessu. “
Ekki nóg með að Eirikur dansi, hann sœkir lika námskeið i œttfrœði i
Kvöldskólanum. ímyndiðykkur það. Og hann hefur áður sótt námskeið i dönsku,
ensku og bókfœrslu. Og það er ekki langt siðan Kvöldskólinn tók til starfa.
Sá mesti tossi sem...
„Mig langaði til að ganga
menntaveginn þegar ég var ungur
maður. Það varð bara ekkert úr því.
Ég var lagður af stað með bakpok-
ann en svo þegar ég kom til ísa-
fjarðar hafði ég ekki nóga peninga.
Þá hugsaði ég með mér að þetta
væri nú ekki svo mikið sem maður
lærði á svona gagnfræðaskóla,
maður gæti nú bara lært það heima
— og fór heim. En það var tóm
vitleysa. Þegar ég sá að þetta gekk
ekki þá ætlaði ég að fara á Reyk-
holtsskóla sem auglýsti eins vetrar
undirbúningsnám undir kennara-
skóla. En þá kom babb í bátinn og
ég varð að hætta við aftur.“
— Hvaða menntun fékkstu þá?
„Við lærðum að lesa og skrifa hjá
pabba og mömmu og svo var þarna
hjá okkur farandkennari eina eða
tvær vikur. Það var allur skólinn.
Ég man alltaf eftir því þegar átti
að fara að kenna mér deilingu.
Kennslukonan setti fyrir mig dæmi,
sagði að ég skyldi hafa 3 í 9. Ég
skildi ekkert hvað hún átti við,
hafði aldrei heyrt svona tekið til
orða. Hefði hún sagt að ég ætti að
skipta henni í þrjá hluta, þá hefði
ég skilið það. Ég stóð þarna og
gapti yfir þessu þangað til hún kom
til mín og sagði mér að ég væri sá
mesti tossi sem hún hefði nokkum
tíman kennt. Svo sagði hún mér að
lesa bókina sjálfur. Það gerði ég og
skildi þetta undireins.
Svo las pabbi húslestur uppúr
Jónsbók Vídalíns á hverjum sunnu-
degi. Þetta var bók sem var eitthvað
á þriðja hundrað ára gömul, með
gömlu prenti sem ég gat aldrei lesið
hjá honum. Hann kvað líka rímur á
hverju kvöldi. Svo voru Passíusálm-
amir lesnir náttúrulega. Þegar búið
var að lesa þá bændu sig allir. Þegar
maður var krakki þá leiddist manni
náttúrulega og var að gægjast svona
milli fingranna til að gæta hvort
kallinn væri ekki hættur að bæna
sig!“
Se'ra Sveinn, mundu nú
eftir að pissa í tununna!
„Svo var ég viku hjá prestinum
fyrir ferminguna. Lærði kverið ut-
anað. Það voru tvö kver, annað hét
Helgakver, hitt hét Tossakver og
var styttra. Og við lærðum það.
Presturinn, séra Sveinn Guðmunds-
son, var mikill bókamaður en eng-
inn búmaður. Konan var afturá-
móti búmaður mikill. 1 þá daga var
siður að þvo ullina heima og var
hún þvegin uppúr keytu, manna-
þvagi. Og því var safnað. Það var
því siður að láta menn pissa í tunnu
og stundum sagði hún við séra
Svein þegar hann fór út. „Séra
Sveinn, mundu nú eftir að pissa í
tunnuna!“
— Var kannski notuð keyta til að
þvo sér um hausinn?
„Nei, ekki þar sem ég var. Hins
vegar sögðu menn að það hefði
verið gert í Hnífsdal. Það er saga af
fjósamanni í Hnífsdal sem var beð-
inn að safna kúahlandi í glas fyrir
gamlar konur sem vildu nota það til
að þvo sér um hausinn. En kalhnn
nennti ekkert að vera að passa uppá
kýmar þegar þær fóru að pissa og
pissaði bara sjálfur í glasið. Þetta
getur nú verið skröksaga en það
gerir ekkert til.“
„Þú getur nú ekki látið
hann bera minna“
„Já, ég var þarna hjá pabba
mínum í Þaralátursfirði til 1935. Að
vísu fór ég stundum vestur til sjó-
róðra, var í Hnífsdal á vertíðum,
eins á árabátum í Jökulfjörðum.
Við vorum í verbúðum á Staðareyr-
um, rétt við Grunnavík. Þaðan var
stutt að fara í fiskinn, hann var
bara rétt undan landinu.
Þetta var jú ósköp harðbýlt þama
norðurfrá. Jarðir voru yfirleitt rýrar
en menn ólust upp við þetta
og voru vanir þessu, fannst ekkert
sérstakt við þetta. Menn lifðu mikið
á sínu, notuðu til dæmis rekavið til
smíða, fengu fisk úr sjónum og
keyptu ekki meira að en nauðsyn
krafði. Það var nú af skomum
skammti víða. Nýlenduvörur þurfti
að sækja langt að og bera á bakinu
jafnvel. Þeir sem ekki voru nógu
ríkir til að geta keypt nógu mikið á
sumrin til að birgja sig upp fyrir
veturinn urðu að gjöra svo vel að
ná í þetta á vetuma og þá varð að
fara langar leiðir. Ég man það til
dæmis að 1918, frostaveturinn
mikla, ég var þá 10 ára, þá vantaði
mikla, ég var þá 10 ára, þá vant-
aði mat í Skjaldabjamarvík. Pabbi
í mat. Þetta var um hávetur og allt
ísilagt svo þeir gátu víða gengið yfir
flóa og firði. Þeir voru samt marga
daga á leiðinni til baka, berandi
þetta á bakinu. Það þýddi ekki að
bjóða mönnum þetta núna.
Þegar við fluttum til Þaraláturs-
fjarðar, sem er heldur vestar, þá
sóttum við hingað vestur um í
kaupstað. Djúpbáturinn flutti þá
visdmar inn í Hrafnsfjarðarbotn og
svo voru þær sóttar þangað. Þá fór
ég stundum með. Ég man að einu
sinni fór ég með Jónasi bróður
mínum, en hann var elstur af strák-
unum. Ætli ég hafi ekki verið svona
16 — 17 ára, lítill og táplaus. Við
fórum á skíðum og þegar við bjugg-
um uppá okkur sagði Líkafrón
bóndi í Hrafnsfirði við Jónas: „Þú
getur nú ekki látið hann bera
minna.“ Ætli það hafi ekki verið
svona 15 kíló sem ég var látinn
bera. Þetta var borið í bak og fyrir,
poki bæði aftan og framan og lá
yfir öxlina. Þeir sem voru hraustir
báru ein 40 — 50 kíló. Það voru
hraustir kallar. Maður nokkur úr
Reykjafirði kallaði 30 — 40 kíló
þægilegan bagga að bera. — Mað-
ur var oft þreyttur á þessum ferðum
en þetta komst upp í vana. Svo
gengum við daglega í beitarhúsin
með hey til kindanna, á skíðum.“