Vestfirska fréttablaðið - 01.06.1984, Blaðsíða 4

4
í vetur sendi Vf nokkrum á-
skrifendum blaðsins erlendis
kveðju og bauð þeim að skrifa
greinar í blaðið. Björgvin Hjörv-
arsson hefur tekið boðinu og
birtist hér grein hans um mál
sem á brennur, orkumál. Björg-
vin hefur undanfarin ár stundað
nám í kjarneðlisfræði í Uppsala
í Svíþjóð og hyggst einbeita sér
að vetnisrannsóknum í doktors-
námi sínu. Við þökkum tilskrif-
in.
Á undanförnum árum hefur
orkunotkun og öflun verið mjög
umrætt mál. í kjölfar olíukrepp-
unnar vöknuðu menn upp við
vondan draum og komust að
raun um að veruleikinn var enn
verri. Olíuforði mannkynns var
og er takmarkaður. Komst þá í
tísku að leita að arftaka olíunn-
ar. Margir heitar framboðsræöur
fjölluðu um „mögulega framtíð-
arorkugjafa" og peningarnir
flóðu um leið og töfraorðið var
nefnt. Öll rannsóknarstarfsemi í
tengslum við framtíðarorkugjafa
tók mikinn fjörkipp eins og gefur
að skilja, því peningar eru frum-
hvati hugmyndaflugsl! Víma sú
er greip stjórnmálamenn á þeim
tíma er að mestu horfin nú, en
sem betur fer eru áhrif þeirrar
,,vímu‘‘ í formi þekkingar ómet-
anleg.
Tískuorðið nú er tölva þetta
og tölvu hitt og í dag kaupir
enginn húsmóðir þvottavél eða
saumavél sem ekki hugsar í
„integrerade kretsar”,
enda streyma peningar í fram-
þróun veikstraumsfræði. Enda
veit hver ,,viti borin manneskja”
að tölvan bjargar heiminum.
ORKUNOTKUN MÁ SKIPTA í
TVO MEGINHÓPA:
1. Notandinn er kyrr, þ.e.a.s.
iðnaður, húsauþphitun
o.s.frv. \
2. Notandinn er hreyfanleg-
ur, þ.e.a.s. samgöngur af öllu
tagi, fiskiskip, bílar o.s.frv.
Miðill fyrri hópsins er að
stærsta hluta raforka, en frum-
orkan vatnsorkan, kjarnorka,
olía o.s.frv. Hvað viðvíkur seinni
hópnum þá eru lífræn efnasam-
bönd unnin úr olíu bæði miðill
og frumorka (hráorka, bensín).
Eins og flestum er kunnugt er
olían ekki ótakmörkuð og verður
því að leita að hentugari miðli
og frumorku fyrir þann hóp.
Það sem oft gieymist er að
olían er mjög mikilvægt hráefni
innan gerviefnaiðnaðarins og
verður því að leggja áherslu á
aö ,,brenna“ sem minnst, því
plastefni eru stór þáttur í allri
iðnaðarframleiðslu og væri mjög
hæpið að ætlast til breytingar
þar. Sá kostur viröist vænstur að
Smáauglýsingar
BAHÁ-I TRÚIN
Upplýsingar um Bahá-i trúna
eru sendar skriflega, ef óskað
er. Utanáskrift: Pósthólf 172,
ísafirði. Opið hús að Sund-
stræti 14, sfmi 4071 öll
fimmtudagskvöld frá kl. 21:00
til 23:00.
ALANON FUNDIR
fyrir aðstandendur fólks, sem
á við áfengisvandamál að
strfða, eru kl. 21:00 á mánu-
dagskvöldum að Aðalstræti
42, Hæstakaupstaðarhúsinu.
Upplýsingar veittar í síma
3411 á sama tíma.
AA FUNDIR
Kl. 21:00 á þriðjudagskvöld-
um og kl. 11:00 á sunnudög-
um að Aðalstræti 42, Hæsta-
kaupstaðarhúsinu. Sími 3411.
AA DEILDIN
LISTAKONA
óskar eftir húsnæði, undir
vinnustofu, herbergi, bílskúr,
allt kemur til greina. Verður
að vera rúmgott og bjart.
Uppl. í síma 3453
TILSÖLU
Fiat 128 árg. ’77 með nýupp-
tekinn gírkassa. Búið að
skipta um efri hluta vélar.
Skoðaður ’84 og í góðu
standi. Einnig Yamaha RD
360 árg. ’76.
Uppl. í síma 6941 á kvöldin.
TIL SÖLU
er Gram frystikista 590 lítra,
með nýrri pressu. Möguleiki á
skiptum fyrir minni.
Uppl. í síma 7763 eftir kl.
20:00 alla daga.
TILSÖLU
Tveir þriggja sæta Chester-
field leðursófar, framleiddir í
Englandi.
Uppl. í síma 3060 e kl. 21:00.
TILSÖLU
Vespa árg. 1980.
Uppl. í síma 4372 eftir kl.
19:00.
TILLEIGU
Einbýlishús ásamt bílskúr er
til leigu í Hnífsdal. Leigist til
1/1 1985.
Uppl. veittar í síma 3037 eftir
kl. 19:00.
TIL SÖLU
3 ára Candy
minnsta gerð.
Uppl. í síma 4036.
ísskápur,
TILSÖLU
Ferðavinningur meö Ferða-
miðstöðinni að upphæð kr.
9.000 selst ódýrt.
Uppl. gefur Gunnsteinn í síma
3239 eftir kl. 19:00.
TIL SÖLU
Sófasett með rósóttu áklæði.
Verð kr. 15.000 og Silver
Cross barnavagn á kr. 4.000.
Uppl. ísíma4152.
PÍANÖSTILLINGAR
Otto Ryel kemur í byrjun júnf
og stillir píanó á ísafirði og
nærliggjandi stöðum.
Tekið á móti pöntunum í síma
3040.
I iítiiíii
rRETTABLAEID
Björgvin
Hjörvarsson
leggur stund á
nám í kjarneðlis-
fræði við háskól-
ann í Uppsöium.
notfæra sér orkubirgðir sem
falla undir 1) og breyta í annað
form eða nota t.d. beint í raforka
(rafbílar).
FRUMORKUMYNDIR:
Vatnsorka, kjarnaklofning
(fission), samruni (fusion) og
sólarorka eru þeir 4 mikilvæg-
ustu þættir sem eru og koma til
með að sjá fyrir nýtanlegri orku
komandi áratuga. Vatnsorkan er
á íslandi ekki neitt nýnæmi og
væri því að bera í bakkafullan
lækinn að ræða um hana.
Kjarnaklofning byggist aö
stærstum hluta í dag á því að
kljúfa úran (U). U—235 sem er
undirstaðan, er aðeins 0,7% af
því úrani sem finnst en U—238
er u.þ.b. 99,2%. Þó er ekki úti-
lokað að nota U—238 með því
að nota ferli sem kallast á
ensku,,breeding". En það ferli
byggir á því að við klofningu á
U—238 er hægt að breyta því í
Pu—239 (plútoníum) og
Pu—239 er nothæft sem brenni.
Þó er galli á gjöf Njarðar.
Plutoníum er afar hagstætt hrá-
efni í kjarnorkusprengjur og
skýrir það áhuga Argentínu-
manna á „þungavatnskjarn-
orkuverum", því þau eru hag-
stæðari. En kjarnorka í þessari
mynd er aðeins skammtíma-
gálgafrestur svo leita verður
annarra úrræða. Þar kemur
samruninn inn í myndina. í dag
eru risasamvinnuverkefni í
gangi til að leysa þau vandamál
sem samruna fylgir. Til gamans
má geta þess að þau ferli sem
virðast lofa bestum árangri
(þungt vatn og lithium (Ll) sam-
runi) krefjast hitastigs sem er
hærra en 3 x 10 í sjöunda gráð-
ur (30000000).
VETNI SEM ORKUMIÐILL
Vetni er ekki orkuforðabúr en
mjög hagstætt sem miðill. Vetni
fæst með því að rafgreina vatn
og fæst þá súrefni og vetni. Aö
nota vetni sem eldsneyti er ekk-
ert nýnæmi. 1966 breytti maður
að nafni Roger Billings, þá 16
ára, gamla Fórdinum hans föður
síns í vetnisknúinn bíl. Sú brella
gaf honum gull og silfurverð-
launin i „International Science
Fair" í Dallas sama ár, og styrk
til áframhaldandi námsfrá Ford-
verksmiðjunum, sem hann not-
færði sér. 1981 hafði Bill þessi
250 manns starfandi í eigin fyrir-
tæki sem hefur það á stefnuskrá
sinni að gera Bandaríkin óháð
alþjóða olíumarkaðnum. í
Þýskalandi eru Benz-
verksmiðjurnar með bifreiðar í
tilraunaakstri og virðast vera
langt á vegkomnar með lausn á
flestum tæknilegum atriðum, en
eins og gefur að skilja á sér ekki
nein auglýsingastarfsemi stað,
því allir vilja liggja á sínu þar til
það gefur peninga.
Kostir vetnis umfram olíu
(bensín o.fl.) eru eftirfarandi:
1. Engin mengun.
2. Öruggari í geymslu (í málm-
svömpum).
3. Mun meiri ending á vélum,
því
engar sótanir myndast sem
risþa strokka, slífar o.s.frv.
4. Meiri orka úr sömu stærð af
vél + betri nýting.
Það sem trúlega kemur til
með að gefa vetni aukinn sam-
keppnisstyrk er hin öra þróun í
leirhlutaframleiöslu (keramik).
Hverfihreyflar (túrbínur) með
leirhreyfla þola mun hærra hita-
stig en hefðbundnir hverfihreyfl-
ar. Þetta hefur mikla þýðingu
fyrir nýtni og er ekki ólíklegt að
innan skamms verði komnar vél-
ar á markaðinn með nýtnis-
stuðul allt að 70—80%.
Geymsla á vetni hefur verið
og er stærsta vandamálið.
Málmsvampar virðast skásta
lausnin. Málmsvampur er eins
og nafnið bendir til málmblanda
með miklu „tómarúmi", þ.e.a.s.
stórt yfirborðsflatarmál miðað
við rúmmál. Hvers vegna mál-
svampur? Þeir gefa góða raun á
tilraunastigi vegna öryggis
o.s.frv., en leit að hinni ,,fuII-
komnu" málmblöndu er að ná
hámarki. Til skamms tíma leit út
fyrir að Feti-hydr. lofaði góðu,
en fyrir rúmum 2 mánuðum kom
fram að vegna sterkra rafsegul-
sviða sem myndast í málminum
eftir litla notkun þá reynist sá
kostur ótækur.
í þessu greinarkorni hef ég
stiklað á stóru og gert grófar
einfaldar til að geta gert því skil
sem ætlun var, en ef einhver
skyldi hafa fyllst forvitni um
þessi mál og vill vita meira þá er
vert að benda á að greinarhöf-
undur veitir gjarnan alla þá að-
stoð sem möguleg er.
Orlof aldraðra að
Sælingsdalslaug

Eins og tvö undangengin
sumur verður gengist fyrir or-
lofsdvöl fyrir aldraða af hálfu
Rauðakrossdeildanna á Vest-
fjörðum að Laugum í Sælings-
dal í Dalasýslu. Að þessu sinni
verður dvölin 9.—14. ágúst. Ek-
ið verður með rútu um firðina
suður í dali, dvalið þar fimm
nætur, farið í stuttar ferðir út frá
Laugum.
Þar heima er hin ágæstasta
aðstaða til hvíldar og ununar við
margvíslegustu iðju. Kvöldvökur
eru á kvöldin þar sem ýmsir
leggja lið af heimamönnum þar
og aðfengnum gestum. Tveir
fararstjórar veröa með hópinn
sem getur ekki orðið stærri en
45 manns.
Nánari fréttir verða af orlofi
þessu í júnímánuði og þá fyrst
auglýstur skráningartími og gef-
ið uþp verð.