Vestfirska fréttablaðið - 18.10.1984, Blaðsíða 4

vestfirska
vestfirska
4
\§/ ísafjarðarkaopstaðor
Gjaldendur ísafjarðarkaupstað
Dráttarvextir verða reiknaðir á öll vanskil
við bæjarsjóð ísafjarðar að kvöldi 1. nóv-
ember n.k.
Vinsamlegast gerið skil hið fyrsta.
Innheimtan
'ÆmfW LANDSBANKINN
\ Útibúið á ísafirði
ATVINNA
Landsbanki íslands, útibúið á ísafirði,
auglýsir hér með eftir starfsfólki.
Umsóknareyðublöð fást afhent hjá
skrifstofustjóra útibúsins.
Landsbanki íslands
útibúið á ísafirði
Póstur og sími
Laus staða
55% staða næturvarðar við talsíma er
laus. Umsóknarfrestur er til 25. október
1984.
Upplýsingar veitir stöðvarstjóri.
Póstur og sími
ísafirði
MENNTASKOLINN A ISAFIRÐI
Laus staða
Starf fulltrúa og gjaldkera (fullt starf)
við Menntaskólann á ísafirði er laust til
umsóknar. Laun samkvæmt launakerfi
starfsmanna ríkisins.
Umsóknir ásamt upplýsingum um
námsferil og fyrri störf skulu hafa borist
Menntamálaráðuneytinu Hverfisgötu 6
101 Reykjavík fyrir 1. nóvember n.k.
Upplýsingar eru veittar í símum 3599
og 4119 á ísafirði.
Munið Smáauglýsingarnar
vestfirska
rRETTABLADID
r
TRETTABLADID
5
Þessar og þvílíkar hugrenningar sækja óhjákvæmilega að
þegar maður sest niður og rifjar upp heimsókn til næstu ná
granna okkar í vestri, Grænlendinga. Á þessu risastóra eylandi
búa nú 50 þúsund manns. 40 þúsund innfæddir grænlendingar
og 10 þúsund danir. Eins og allir vita, þá búa grænlendingar
við heimastjórn, en eru hluti af danska konungsríkinu og fara
danir með yfirstjórn mála. Einn af gestgjöfum okkar tjáði okkur
að danir legðu tvö þúsund milljónir danskra króna með græn-
lenska samfélaginu árlega. Hvort ástæðan er slæm samviska,
hvort þeir trúa því að þarna sé um að ræða arðbæra fjárfestingu,
eða hvort það er einfaldlega náungakærleikur sem ræ$ur þessu,
skal ósagt látið. Allar þessar tilgátur höfum við heyrt.
Það er dálítið langsótt, en leiðin til Nanortalik lá frá ísafirði
til Reykjavíkur, frá Keflavík til Kaupmannahafnar og frá Kaup-
mannahöfn til Narssarssuaq. Síðan með þyrlu um Julianeháb
til Nanortalik. Það var tekið höfðinglega á móti okkur, þegar
við komum til bæjarins. Bæjarstjórinn, Tage Fredriksen, sem
menn muna eftir frá heimsókn hingað í fyrra og tveir aðrir
bæjarfulltrúar biðu okkar á flugvellinum, en Henning Kærgárd,
kommunaldirektor (bæjarritari), hafði verið okkur samferða
frá Kaupmannahöfn. Við ókum inn í bæinn um götur prýddar
dönskum og íslenskum fánum. Sýndi þetta glögglega hug gest-
gjafanna til gesta sinna héðan frá ísafirði og var eins og nokk-
urskonar fyrirboði um það, hvernig þetta elskulega fólk síðan
bar okkur á höndum sér, þá fimm daga, sem heimsókin stóð.
Frá flugvellinum var okkur ekið heim á Hótel Kap Farvel,
eitt af þremur hótelum Nanortalik bæjar og vísað til herbergja.
Að liðnum hæfilegum tíma vorum við svo sótt til þess að fara
stutta skoðunarferð um bæinn í fylgd með heimamönnum.
Meðal þess, sem fyrir augu bar var grunnskóli bæjarins, sjúkra-
hús, elliheimili, barnaleikvöllur, leikskóli, knattspyrnuvöllur
og ýmislegt það, sem venjulegt bæjarfélag hvort sem það er á
Grænlandi eða á íslandi þarf að hafa. í Nanortalik hafa þeir
einnig sín gömlu hús, rétt eins og við í Neðstakaupstað. Per
Sonberg, sá sem ók með okkur um bæinn, sýndi okkur elsta
hluta bæjarins, þar sem eru meðal annars fyrstu dönsku verslun-
arhúsin, frá því skömmu eftir aldamótin síðustu. Þar sáum við
einnig elstu íbúðarhúsin í bænum og augljóst er að þar hefur
verið búið þröngt. Við ókum í gegn um hverfi íbúðarhúsa, sem
byggð eru fyrir opinbert fé, og fólk eignast, með því að greiða
30% af andvirði húsanna. Útborgun í þessum húsum er engin,
og þessi þrjátíu prósent greiðast á þrjátíu og sex árum. Annars
er íbúðaverð í Grænlandi hátt og veldur því mikill byggingar-
kostnaður. Þessi hús eru lítil og þægindasnauð. Grunnflötur
varla yfir 40 fermetrar og tvær hæðir. Þarna búa stórar fjöl-
skyldur, og víða þrír ættliðir. Þessar fjölskyldur verða margar
hverjar að lifa af u.þ.b. 150 þúsund krónum íslenskum á ári.
Heimilisfeðurnir eru þá atvinnulausir og lifir fólkið af atvinnul-
eysisbótum.
Frá heimsókn í Frederiksdal. Guðrún, maður frá „Stóra Norræna“, Niels
Tækker Jepsen, Þuríður, Hennig Kærgárd og Frank Hedegárd Jörgensen.
Elliheimilið er nýleg bygging, sem hýsir eitthvað yfir 20 gam-
almenni. Eru þau við mjög misjafna heilsu og kunna mörg hver
alls ekki að meta umönnun og hreinlæti eins og gerist á slíkri
stofnun. Ekki dylst gestsauganu, að um margt er öðruvísi búið
í því landi, heldur en hjá okkur og greinilegt er að efnaleg
velmegun er ekki jafn almenn þar. Þessari fyrstu yfirlitsferð um
bæinn lauk við Hótel Klamer, þar sem boðið var til kvöldverð-
ar.
Við kvöldverðinn kom í ljós, að gestgjafar okkar eru miklir
matmenn. Þarna var á borðum rækjuforréttur skreyttur með
kaviar, kálfasnitsel og í eftirrétt formage með jarðarberjum.
Með þessu var borið fram úrval góðra vína að dönskum sið.
Gerðu gestir og heimamenn krásunum góð skil og dáðumst við
í laumi að dugnaði gestgjafanna.
Við matborðið féllu nokkrir fróðleiksmolar í samtölum.
Meðal annars, sem við undruðumst er það, að öll mjólk er
hingað flutt frá Danmörku. Við fundum í máli heimamanna
inn á svipaða afstöðu þeirra til Nuk (Godtháb) eins og er jafnvel
hjá okkur gagnvart Reykjavík og Stór-Reykjavíkursvæðinu.
Nuk er þeirra stærsti bær, með 10 þúsund íbúa.
NANORTALIK, 3000 manna sveitarfélag á Suður-Grænlandi. Innan sveitarfélagsins er meðal
annars Herjólfsnes, þar sem Herjólfur Bárðarson, einn afkomenda Ingólfs Arnarsonar er sagður hafa
tekið land er hann fluttist til Grænlands frá íslandi. Þar hafa fundist rústir gamallar kirkju og leifar
frá búsetu kristinna manna (Norðbúanna), eins og innfæddir Grænlendingar nefndu íslensku landnem-
ana, sem þangað komu á 10. og 11. öld og afkomendur þeirra. Sveitarfélagið ber nafn af eyjunni
Nanortalik, sem á íslensku myndi þýða Bjarnarstaður, eða eitthvað því um líkt. Á þeirri eyju er stærsti
þéttbýliskjarni sveitarfélagsins, en þar býr um það bil helmingur fólksins. Hinn helmingurinn býr svo
í sex öðrum þéttbýliskjörnum, og einstaka bústöðum, eða býlum.
Líkt og hjá okkur er aðalatvinna þessa fólks fiskveiðar og fiskvinnsla. Einnig er þarna að fínna
landbúnað í smáum stíl. Veiðarnar eru nú svo til eingöngu stundaðar innan fjarða, síðan þeir misstu
togarann sinn, Ilivileq, í burtu. Þeir hafa fískihöfn, vöruhöfn og smábátahöfn og er aðstaða til löndunar
nokkuð góð 1 fískihöfninni. Hins vegar verður að ferma og afferma stærri vöruflutningaskip með
selflutningi, því vöruhöfnin er ekki byggð nema fyrir niinni skip. Tvær fiskverkunarstöðvar eru í
bænum Nanortalik. Sú stærri er í eigu Konunglegu Grænlandsverslunarinnar (KGH). Hin er í eigu
einstaklings, Jens Nielsens.
Því miður er ekki hægt að segja að lánið leiki við Nanortalik í atvinnulegu tilliti um þessar mundir.
Fyrir þremur árum bar svo við að fiskurinn nánast hvarf úr fjörðunum og síðan þeir misstu togarann
úr bænum þá hafa þeir engin tök á því að afla hráefnis til fiskvinnslunnar nema í mjög smáum stfl.
Þegar við, gestirnir frá ísafirði komum í heimsókn í fiskverkunarstöð KGH, þá var verið að vinna
nokkra kassa af bútungi í blokk. Eitthvað þessu líkt hefur ástandið verið síðan stöðin var byggð fyrir
þremur árum. Þarna standa tvær flatningsvélar aðgerðarlausar og stöðin, sem getur afkastað 100
tonnum af þorski í salt á sólarhring er nánast verkefnalaus. Lítið var einnig um að vera hjá Jens
Nielsen, en hann kemur til með að fá næga rækju til vinnslu þegar líður á haustið, frá rækjutogurunum.
Það leiðir af sjálfu sér að atvinnuástandið í bænum er afar bágborið. Atvinnuleysi er mikið og það
sem verra er, að fylgikvillar þess, vonleysi og úrræðaleysi, hafa mjög slæm áhrif á bæjarbúa. Félagsleg
vandamál, sem þessu fylgja eru vandmeðfarin og setja óneitanlega sinn svip á bæjarlífið. Vissulega
rýrir þetta einnig gjaldatekjur sveitarsjóðs, en þær eru nú aðeins 3 milljónir króna íslenskra á ári.
Það sem á vantar til þess að halda uppi mjög góðri opinberri þjónustu, sem þarna er vissulega, og
félagshjálp, kemur frá heimastjórninni grænlensku og danska ríkinu.
Við Vestfirðingar, sem leggjum okkar þjóðarbúi til 25 hundraðshluta af freðfiskútflutningnum
eigum afskaplega erfitt með að skilja þetta ástand. Ef fiskurinn hyrfi af okkar miðum, eins og þarna
hefur gerst, þá er hætt við að hér leggðist byggð einfaldlega niður. Eða geta menn ímyndað sér
Isafjarðarkaupstað fiskilausan, með þriggja milljóna króna tekjur á ári?
Geta menn ímyndað sér
ísafjarðarkaupstað fisklausan,
Fltingarleikur við sel á lögreglu- og björgunarkúttemum Kimik. Henning
og skipstjórinn.
Að afloknum ágætlega hepp-
nuðum kvöldverði, þá fórum
við heim á Hótel Kap Farvel og
tókum á okkur náðir, eftir að
Guðmundur Sveinssson hafði
af skyldurækni átt símtal við
konu sína heima á ísafirði, gef-
ið skýrslu um atburði dagsins
og boðið góða nótt.
Það hefur ringt hressilega
síðan við komum og veðurspá-
in býður ekki uppá annað. Við
ákveðum því að fara snemma
á stjá og verða okkur úti um
hlífðarföt í verslunum bæjar-
ins, til þess að vera vel útbúin í
veiði- og lystitúr, sem áætlað
er að leggja upp í næsta
morgun, umhverfis Nanortalik
eyju á bátnum Isua, með þeim
Henning Kærgárd, Per Son-
berg og Niels Tækker Jepsen,
sem er fræðslustjóri sveitarfé-
lagsins.
Eftir viðburðaríkan dag og
langt ferðalag, svifum við inn í
svefninn á Hótel Kap Farvel
við tónlist frá diskóteki hótels-
ins, og er við yfirgáfum Hótel
Klamer, þá var dansinn þar í
fullum gangi á diskótekinu
Norðurljósum, sem þar er til
húsa og er ekki að heyra að
grænlendingar láti sitt eftir
liggja að skemmta sér, þegar
sá gállinn er á þeim.
Með því að enn helliringdi
þegar við ætluðum út um morg-
uninn, þá var hingt á
un konunglegu Grænlands-
verslunarinnar og svo verslun í
einkaeign. Vöruval í þessum
verslunum er töluvert og verð-
lag ekki ólíkt og hér, þó er það
mismunandi eftir vörutegund-
um ef borið er saman.
Að lokinni verslunarferð
mættum við um borð í bátinn
Isua, sem er notaður til fólks-
flutninga innan sveitarfélags-
ins. Á Isua er 2ja manna áhöfn
og pláss fyrir ca. 10 farþega.
Áætlað var að sigla í kring
um eyjuna og skjóta á sel og
renna fyrir fisk ef tækifæri
gæfist. Það fór þó svo að ísrek
stöðvaði okkur eftir um það bil
hálfnaða leiðina. Einnig varð
vart grynninga á dýptarmæl-
Þarna, sem skipstjórnar-
menn breyttu útsýnissigl-
ingu okkar skyndilega í
botnrannsóknarleiðangur,
þá fengum við ofurlitla
nasasjón af þessum nána
skyldleika þjóðarinnar og
náttúrunnar. Þegar við svo
daginn eftir ferðuðumst á
miklu stærra skipi, og urð-
um vitni að því, hvernig
áhöfnin upptendraðist af
ákafa og veiðigleði, þegar
selur kom í skotfæri, þá urð-
um við öðru sinni vör við
þessa afstöðu. Enda gáfu
gestgjafar okkar það í skyn
að allar tímaáætlanir í sigl-
ingu á milli byggðarlaga
væru í raun gefnar út með
Fimm ísfirðingar, þau Guðmundur Ketill Guðfinnsson og Guðrún Halldórsdóttir, ásamt bæjarfull-
trúunum Árna Sigurðssyni, Guðmundi Sveinssyni og Þuríði Pétursdóttur heimsóttu Nanortalik,
vinabæ ísafjarðar á Grænlandi, í ágúst s.l. á vegum kaupstaðarins. Myndin hér að ofan er af
byggðinni á Nanortalik eyju, en þar er stærsti þéttbýliskjarni sveitarfélagsins. Hérna, og í næstu
tveimur tölubiöðum birtast minningarbrot Árna Sigurðssonar úr þessari ferð.
með þriggja
milljón króna
tekjur á ári?
„Taxann“. Guðmundur
Sveinsson réði því að sjálf-
sögðu að stefnan var tekin á
Kaupfélagið fyrst (Brugsen),
en sem við vildum greiða fyrir
aksturinn, þá afþakkaði bís-
tjórinn það kurteislega og
kvaðst ekki taka gjald af gest-
um sveitaarfélagsins. Er
skemmst frá því að segja að
hann ók okkur í þær þrj ár versl-
anir, sem eru í Nanortalik og
beið meðan við fundum hlífð-
arfatnað.
Verslanir staðarins eru þrjár
þ.e. Brugsen, eða Kaupfélagið,
sem er samvinnuverslun, versl-
inum, sem skipstjórinn taldi
ekki vera á kortinu. Töluverð-
ur tími fór í það að athuga þess-
ar grynningar og merkja þær
inn á kortið.
Maður þarf ekki að vera
lengi í Grænlandi til þess að
skynja náttúrubarnið í fari
Eskimóans. Samband fólksins
við dýralífið og höfuðskepn-
urnar er greinilega miklu mikil-
vægara en atriði eins og áætlan-
ir og tími. Þetta þarf enginn að
undrast,svo mjög sem þjóðin
hefur þurft að leggja sig fram,
til þess að fæða sig og klæða í
þessu harðbýla landi.
þeim fyrirvara að ef þeir
kæmust í færi við sel, þá
seinkaði ferðinni um þann
tíma, sem viðureign við
hann tæki.
ÞETTA ER
HLUTI
AFÞREMUR