Vestfirska fréttablaðið - 15.12.1984, Blaðsíða 19

Kjörskráin frá 26. janúar 1866
vestfirska
FREITABLAÐID
urskoðandi bæjarreikninga.
Til þess starfs var kjörinn
Ásgeir Ásgeirsson kaupmað-
ur.
Stefán Bjarnarson bæjar-
fógeti sendi amtmanni
skýrslu um kosningarnar, og
var hún dagsett á kjördag,
16. júlí 1866. Amtmanni
þótti skýrslan ófullkomin og
óskaði í bréfi, dagsettu 23.
júlí, eftir nánari upplýsing-
um. Það atriði, sem amt-
manni þótti einkum skorta
upplýsingar um, var, hvort
atkvæði hefðu verið greidd
um hvern bæjarfulltrúa sér-
staklega, eða hvort kjósend-
ur hefðu tilnefnt í einu lagi
alla þá, er þeir vildu ljá at-
kvæði sitt og atkvæðin síðan
verið talin saman.
Svar bæjarfógeta við fyr-
irspum amtmanns hefur
ekki fundist, en hinn síðar-
nefndi sendi dómsmála-
stjórninni skýrslu um málið
hinn 15. október og leitaði
álits hennar. Úrskurður barst
með vorskipum, og hinn 1.
maí 1867 tilkynnti amtmað-
ur bæjarfógeta með bréfi, að
dómsmálastjórnin teldi að
rétt hefði verið að kosning-
unum staðið. Hlutu hinar
fyrstu bæjarstjórnarkosning-
ar í Isafjarðarkaupstað
þannig staðfestingu yfir-
valdanna tæpum tíu mánuð-
um eftir að þær fóru fram.
Byggingarnefnd tekur til
starfa
Samkvæmt 1. grein reglu-
gerðar um byggingarnefnd
ísafjarðar skyldi hún skipuð
fimm mönnum: bæjarfó-
geta, sem var skjálfkjörinn,
tveim bæjarfulltrúum og
tveim bæjarbúum, sem ekki
áttu sæti í bæjarstjórn.
Hin fyrsta byggingarnefnd
var kosin um sumarið eða
haustið 1866 og hlutu þar
sæti, auk Stefáns Bjarnar-
sonar bæjarfógeta, bæjar-
fulltrúarnir Guðbjartur
Jónsson og Lárus Á. Snorra-
son og síðan þeir Jens Kr.
Amgrímsson og Þorvarður
Þórðarson. Nefndin kom
saman til fyrsta fundar síns
hinn 18. október 1866. Mörg
verkefni biðu hennar og það
brýnast að koma einhverju
skipulagi á bæinn, ákveða
götur og torg, en bygging
húsa hafði fram til þessa
verið stjórnlítil og ekki farið
eftir neinum fyrirfram á-
kveðnum reglum.
Fundargerð fyrsta fundar
byggingarnefndarinnar er
skemmtileg heimild og verð-
ur því birt hér í heild. Hún
var svohljóðandi:
„Ár 1866 fimmtudaginn
þann 18da october kom
undirskrifuð byggingar-
nefnd á fsafirði saman til
þess að gjöra og ræða ýmis-
legt hennar skyldum við-
komandi.
Fyrst valdi nefndin sér
skrifara og hlaut flest at-
kvæði snikkari Þorvarður
Þórðarson á ísafirði og tók
hann þann starfa að sér.
Þar næst ræddi nefndin
um hvar bezt væri að leggja
götur bæarins og torg, og
varð það álit nefndarinnar
að götu skyldi leggja frá
húsum Sassverzlunar í Suð-
urtanganum svo beina leið
sem hægt væri upptil húsa
Clausensverzlunar 9 al. á
breidd og skyldi sú gata heita
Aðalgata. Þaðan að vestan-
verðu við nefnd hús skyldi
leggja aðra beina línu uppí
Eyrarbót pollmeigin og
nefnast Kirkjustígur. Enn-
fremur var ákveðin gata
samhliða Aðalgötu milli
Þóroddar og Sigfúsar húsa
að nafni Brunngata, beina
leið til Sjáfargötu sem skal
lögð frá skipa hrófinu við
Sundin upp milli Bjarna
Grímssonar bæs og Kristjáns
Arngrímssonar á aðra hlið-
ina og Guðbjartar hússins á
hina, og en[n]fremur áfram
milli Ásgrímshússins og
Þorsteinshússins útí Aðal-
götu. Sjáfargata sé minst 8 al.
á breidd og Brunngata fyrir
það fyrsta 5 al. Að endingu
skal lagður gángvegur sem
byrji fyrir ofan Mjósund útúr
Aðalgötu Sundameigin
langs með Sundunum uppí
Norðurtanga sem kallist
Strandgata.
Allstaðar þar sem vatn
gétur safnast saman á þess-
um götum skal leggja vatns-
rennur á haganlegasta hátt
til að burtleiða vatnið. —
Flötur sá sem liggur poll-
meigin við íveruhús og
smiðju Kristjáns Amgríms-
sonar skal vera torg bæarins,
og skal því vatni sem þar
venjulega safnast saman
veita burtu með nægilega
djúpum skurði pollmeigin
framhjá Guðbjartarhúsi og
þaðan niður til sjáfar.
Að því búnu var ákveðið
að safna útmælingarbréfum
fyrir kaupstaðargrunnunum,
útmæla á ný þá grunna sem
kynni að vanta nefnd bréf og
niðurraða þeim svo eftir No.
Þessa fundargerð má
skoða sem vísi að fyrsta
skipulagi ísafjarðarkaup-
staðar, enda var þetta í fyrsta
skipti sem reynt var að koma
skipulagi á byggðina á eyr-
inni.
Götunum, sem nefndar
eru í fundargerðinni þarf
trauðla að lýsa fyrir þeim,
sem staðkunnugir eru á ísa-
firði. Aðalgata lá frá versl-
unarhúsunum í Hæstakaup-
stað, um Miðkaupstað og
Mjósund niður í Neðsta-
kaupstað. Hún var að mestu
samsvarandi þeirri götu, er
nú ber nafnið Aðalstræti.
Kirkjustígur lá nokkum
veginn þar sem nú heitir
Hafnarstræti og Brunngatan
mun enn liggja eins og á-
kveðið var um veturnætum-
19
ar 1866. Hún er þannig elsta
gata á ísafirði, sem enn ber
upprunalegt nafn, en það var
dregið af því að við enda
hennar var helsta vatnsból
bæjarins. Sjáfargata, sem lá
frá Aðalgötu og niður að
skipahrófinu við Sundin
varð stofninn að núverandi
Skipagötu og Strandgatan,
sem lá frá Mjósundum í
Norðurtanga varð upphafið
að Sundstrætinu og hefur að
líkindum legið eins og það
gerði áður en fyllt var upp og
hús reist neðan þess.
Göturnar, sem ákveðið
var að leggja á fundinum 18.
október 1866 mynda enn
stofninn í gatnakerfinu á
neðanverðri eyrinni, en engu
að síður er athyglisvert að
byggingarnefndarmenn
skuli ekki hafa gert ráð fyrir
götum, þar sem Silfurgata og
Tangagata eru nú.
Ákvörðun byggingar-
nefndarinnar um mismun-
andi breidd á götunum sýnir
okkur, að byggðin hefur
þegar verið orðinn allþétt við
Brunngötuna og ekki mögu-
legt, að ætla henni sömu
breidd og hinum. Jafnframt
virðist ljóst, að Sjáfargötu og
Aðalgötu hefur verið ætlað
að verða helstu flutninga-
leiðir bæjarins.
Torgið, sem um er talað í
fundargerðinni, mun hafa
átt að vera sem næst á sömu
slóðum og núverandi Silfur-
torg, þó líkast til eilítið neð-
ar. Er athyglisvert, að þar
virðast hinir fyrstu bygging-
amefndarfulltrúar hafa
hugsað sér að yrði hjarta
bæjarins, en ekki við neina af
þeim verslunum, sem þá
voru starfandi í kaupstaðn-
um.
Byggingarnefndarmenn
áttu fyrir höndum mikið
starf við uppmælingu allra
lóða í bænum, en margar
hinna eldri útmælinga
reyndust glataðar. Hinn 18.
desember 1866 var þessu
verki lokið, og þann dag
sendi byggingamefndin
bæjarstjórn skýrslu yfir allar
útmældar lóðir í bænum.
Þær voru samtals 27, en mjög
mismunandi að stærð.
Stærstu lóðina átti Claus-
ensverslun í Hæstakaupstað,
30.242 ferálnir, en lóð Sass-
verslunar í Neðstakaupstað
mældist 25.744 ferálnir.
,,Miðkaupstaðargrunnur“,
sem þeir Hinrik Sigurðsson
og Hjálmar Jónsson áttu, var
12.498 ferálnir og lóð Ásgeirs
Ásgeirssonar var 6.368 fer-
álnir. Þá átti Sigfús Pálsson
snikkari einnig mikla lóð,
eða samtals 17.211 ferálnir.Vi
Sigfús bjó þar sem nú er Að-
alstræti 26, en hann hafði
keypt eigur Ásgeirs Á. John-
sens kaupmanns að honum
látnum, eins og áður var
getið.
Minnsta lóðin í ísafjarð-
arkaupstað var 693 ferálnir
og átti hana Jón Sigurðsson
assistent.