Vestfirska fréttablaðið - 20.12.1984, Blaðsíða 7

vestíirska I
rRETTAELACID
>Utði Bjarnasyni frá Vigur og Eiríki Þorsteinssyni kaupfélagsstjóra og þingmanni á
lu var tekin i notkun.
Stykkishólms. Og þangað héld-
um við Jóna ásamt litla syni
okkar Kjartani Birgi“.
Þarna þótti þeim gott að vera,
bæði fólkið og staðurinn með
eindæmum gott og failegt.
Þarna áttu þau að búa næstu 7
mánuðina. í Hólminum hitti
Kjartan nunnurnar og Meulen-
berg biskup, sem mætti með
húsateiknara með sér. Hlutverk
hans var að teikna sjúkrahús
fyrir staðinn.
„Ég held hann sé búinn að
teikna ágæta teikningu, en
kannski kemur enn þá betra út
úr þessu,“ sagði kaþólski
biskupinn og hvatti teiknara
sinn til frekari dáða.
Ungi
Ungu læknishjónin komu sér
fyrir í 103 ára gömlu norsku
húsi, sem var í eigu kaupfélags-
ins. Reyndar átti kaupfélagið
flesta hluti á þessum tíma, og lét
ekkert mannlegt sér óviðkom-
andi, og þannig var læknis-
þjónustan áhugamál kaupfé-
lagsins ekki síður en verslunin.
Á þessum tíma var Sigurður
Ágústsson kaupmaður í Hólm-
inum, en ekki eins stöndugur
maður og síðar átti eftir að
verða. Varð þeim Kjartani vel
til vina. Síðar áttu þeir eftir að
sitja saman á Alþingi og fyrir
sama stjórnmálaflokk.
Þessa mánuði í Stykkishólmi
þurfti Kjartan oft að fara í
langar ferðir við verstu aðstæð-
ur. Hann fór á hestum yfir'
Kerlingarskarð yfir í Mikla-
holtshrepp í sjúkravitjun. Og
hann þurfti að fara með báti í
kolvitlausu veðri í Grundar-
fjörð. Ferðin með trillunni litlu
tók 7 tíma inn að ósnum við
Kvíabryggju. Þar var beðið til
að reyna að komast inn og tókst
eftir klukkustundar bið. Á
meðan snerist vindurinn yfir í
autanstæða átt, og heimferðin
tók 8 tíma. I annað skipti voru
heimamenn farnir að óttast um
bátinn og farnir að tínast niður
á bryggju, rýnandi út í sortann.
í Stykkishólmi hitti Kjartan
nafna sinn Ólafsson, augn-
lækni, sem fræddi hann á að
aðstoðarlæknir Kristjáns Arin-
bjarnar á ísafirði væri að hætta;
hringdi Kjartan nú í Kristján
vestur á ísafjörð og varð það að
ráði með þeim að Kjartan tæki
við starfi þar.
SEST AÐ Á ÍSAFIRÐI
Til ísafjarðar komu þau
Kjartan, Jóna og Kjartan Birgir
yngri rétt eins árs gamall í
október 1932. Var ungu læknis-
fjölskyldunni komið fyrir í húsi
Jóns Hróbjartssonar og Rann-
veigar konu hans í Aðalstræti
32. í húsi þeirra höfðu þau 3
herbergja íbúð og eldhús og
lækningastofu. Bjuggu þau í
húsi þessara heiðurshjóna í 5 ár
og varð af mikil vinátta milli
fjölskyldanna í húsinu við Að-
alstæti.
Á þessum árum var læknis-
starfið ekki eins arðvænlegt og
síðar varð. Jafnvel með mikilli
vinnu urðu læknar úti á lands-
byggðinni engir auðjöfrar. Ein-
hverju sinni var það haft eftir
Torfa tollstjóra og sáttasemjara
Hjartarsyni að hann hafi orðið
sér til skammar í Reykjavík,
þegar hann ætlaði að gleyma að
borga lækni þar. Hann hefði
verið því vanastur heima á Isa-
firði að læknisþjónustan væri
ókeypis.
Kreppan var í algleymingi og
lítið um peninga hjá fólki.
Kjartan og Jóna minnast þess
að hafa þurft að borga húsa-
leiguna með víxlum á þessum
árum.
ísafjörður varð bráðlega
hjartfólginn ungu hjónunum og
börnum þeirra, — þeirra
heimabær. I bænum voru að-
eins tveir læknar á þessum ár-
um,— og athyglisvert er það að
þeir sinntu jafnmörgu eða fleira
fólki en fjöldi lækna gerir í dag.
Að sjálfsögðu voru tveir læknar
allt of lítið, en í þá daga hafði
þjóðin ekki efni á öllu meiri
þjónustu á þessu sviði. Vinnu-
dagurinn gat því orðið býsna
langur.
Fjölskyldan stækkaði á þess-
um árum og þarfnaðist stærra
húsnæðis. Bærinn útvegaði
húsnæði árið 1937 að Austur-
vegi 1. Þar bjó fjölskyldan
næsta aldarfjórðunginn eða
svo. Þetta hús keypti fjölskyld-
an 1939.
Ferðalög um Vestfirði eru
ekkert áhlaupamál eins og
kunnugt er, a.m.k. ekki að vetri
til. Kjartan segist hafa fengið að
reyna sitt af hverju í þeim efn-
um. Til þeirra Kristjáns
Arinbjarnar kom fólk víða að til
lækninga á sjúkrahúsinu, m.a.
úr Sléttuhreppi, Bolungarvík og
af Hornströndum. En ekki gátu
sjúklingarnir alltaf mætt sjálfir
kj hefði stolið togaranum“
laeknir ísfirðinga og þingmaður í viðtali við Vestfirska fréttablaðið
peysufötum. Meðfram kirkj-
unni eru geitur á rólegu rölti á
leið upp í hlíðina... Þetta var
yndisleg sýn, — en hvorugu
ungu hjónanna dettur í hug að
þarna sé einmitt staðurinn, þar
sem þau eiga eftir að verja stór-
um hluta ævi sinnar í starfi og
leik.
Eftir fimm daga siglingu til
Seyðisfjarðar er sóttkvínni af-
létt og störf á Seyðisfirði taka
við.
Kjartan segir eitt hans al-
fyrsta verk hafi verið barnsfæð-
ing, sem reynst hafi tvíbura-
fæðing. Síðar hafi hans fyrsta
verk sem læknir ísfirðinga ein-
mitt verið tvíburafæðing.
Merkileg tilviljun.
EINSTÖK
MATRÁÐSKONAÁ
BLÖNDUÓSI
Eystra stóð ekki til að dvelja
lengi. Um vorið er haldið suður
að nýju og síðan til Núrnberg í
Þýskalandi. Hafði Kjartan
hlotið 250 króna styrk til farar-
innar úr ríkissjóði og var ætl-
unin með honum að Kjartan
starfaði á kvennadeild og fæð-
ingarstofnun ytra. I Þýskalandi
var hann við nám í nokkra
mánuði. Þessu næst tóku við 3
nránuðir á Blönduósi við lækn-
isstörf. Kjartan hélt af stað
norður með Suðurlandinu í
Borgarnes, þaðan með bíl í
Fornahvamm, — en yfir Holta-
vörðuheiðina með póstinum
yfir í Hrútafjörðinn. Frá
Grænumýrartungu fékk hann
síðar far með bíl til Blönduóss.
„Þegar Kjartan kom suður
hafði hann þyngst um 16 kíló
auk þess sem hann var orðinn
faðir“, segir Jóna.
„Já, mér gafst enginn kostur á
að taka á móti frumburði okkar
sjálfur. Ég var fastur fyrir norð-
an, með hugann suður í Hafn-
arfirði. Og það er rétt, ég
þyngdist heil ósköp, enda mat-
ráðskonan alveg einstök. Þarna
þurfti ég talsvert að ferðast á
hestum. Stundum hægt að not-
ast við bíla við sjúkravitjanir, en
það var ekki oft. Þarna tók ég
reyndar bílpróf. Páll hét hann,
prófdómarinn, ekki mjög
kröfuharður maður að ég held,
eitthvað spurði hann mig lítið.
Annars voru bílar ekki merki-
legir á þessum árum. Ég man
eftir bílum í Reykjavík, einum
sem kallaður var Bolinn og var
opinn að aftan og öðrum sem
hét Beljan og var drosja, fínn
fólksbíll. Ég fór með honum
suður í Hafnarfjörð og man að
oft þurftu farþegar að stíga út til
að ýta farartækinu í gang.
HÁSKAFERÐIR Á
SNÆFELLSNESI
„Vilmundur landlæknir var
eiginlega búinn að ráðstafa
mér, þegar ég kom aftur frá
Blönduósi. Ég átti að fara til
Fermingardagur 1957. Hreyknir foreldrar ásamt fermingarstúlkunni Þor-
björgu.
heldur varð læknirinn að sækja
þá heim.
SJÉJKRAVITJUN AÐ HORNI
Þannig var það haustið 1940
— 41 að kona á Horni var í
barnsnauð og var með krampa,
þurfti hún læknisaðstoðar við.
Kjartan frétti af bátsferð yfir á
Hesteyri, menn sem voru á leið
þangað til fiskkaupa. Lauk
Kjartan við þann sjúkling sem
hjá honum var og hélt af stað.
Frá Hesteyri hélt hann síðan á-
samt tveim röskum mönnum á
snarbratt fjallið. Kjartan gekk
greitt, eins og hann á vanda til
og minnti annar fylgdarmann-
anna, hann á að löng leið væri
fyrir höndum og betra mundi
að spara kraftana ögn. Kjartani
sagði aftur á móti að léttara
væri um ganga meðan bjart
væri. Hann vissi líka að það
gæti munað um mínúturnar í
tilfelli sem þessu. Ferðin sóttist
nokkuð greitt og voru þeir þre-
menningar, Kjartan, Berg-
mundur Stígsson og Jóhann
Vigfússon komnir í Rekavík,
bak Höfn eftir 5 tíma. Þar fengu
þeir bát lánaðann yfir að Horni.
Kjartan fékk þegar heitt vatn,
reif upp tösku sína og svæfði
konuna.- Konan var með slæm-
an krampa og þurfti að ná
barninu með fæðingartöng.
Barnið var andvana fætt, en lífi
------------► 8