Vestfirska fréttablaðið - 17.12.1985, Blaðsíða 43

vestfírska
rHETTABLADID
43
Litli kofinn uppi á brekkunni
ofan við þorpið hafði staðið
þama tugi ára, án þess að vekja
þorpsbúa til sérstakrar um-
hugsunar fram yfir annað um-
hverfi. Það bar öllum saman um
að óvenju fagurt útsýni væri þar
efra. Kringum kofann var girtur
blettur vaxinn þéttu língresi.
Mjög snoturt var þama og vel
um gengið, lét lítið yfir sér og
var þannig í fullu samræmi við
eigandann, sem þar bjó einn
saman. Hann lagði mikla alúð
og hirðu í þessa eign sína.
Gamli Bjöm nefndi blettinn
sinn „Skák”. Var nafnið þannig
til komið, að hann talaði jafnan
um Skikann sinn eða Skákina,
þá er hann erfði þennan blett
endur fyrir löngu. Yngra fólkið
í þorpinu kannaðist vel við
Bjöm gamla á Skák og heimili
hans. Snjóþungt var þama á
vetrum, en þó fór fjarri því að
einangrun hrjáði gamla Bjöm,
þó hann væri orðinn fáförull
niður í þorpið. Lengi hafði
hann kennt bömum að stafa.
Og þau voru ekki ófá orðin
ungmennin, sem fyrst höfðu
lært að kveða að eða draga til
stafs hjá gamla manninum.
Þótti takast giftusamlega með
námið og tíðum voru nemendur
gamla Bjöms næsta fróð um sitt(
hvað er snerti uppbyggingu og
atvinnuhætti þorpsins, fornar
sagnir og margt það er fróðlegt
var, þá er þau komu í barna-
skólann. Hvem vetur fram til
þess er hér um getur komu böm
úr þorpinu til náms upp að
Skák. Það var því eðlilegt að
troðin slóð eftir htla fætur lægi
upp brekkumar, er snjóar lögð-
ust að.
Alla tíð fylgdi gamli Björn
bömunum áleiðis niður að efstu
húsunum, þætti honum veður
vafasamt. Síðan þrammaði
hann þungstígur heim brekk-
umar aftur. Ávallt var við-
brugðið ljúfleik hans og skap-
mildi í samskiptum við börnin.
Á blettinum framan við kof-
ann sinn hafði Bjöm gamli
gróðursett grenihríslu, sem nú
var orðin allstórt tré, stóð það
sem dyravörður við garðshliðið.
Var sem það byði bömin vel-
komin þama iðgrænt á snjó-
breiðunni, þegar girðingin og
hliðið voru hulin snjó. Síðustu
ár hafði gamli Bjöm þá venju
að skreyta tréð með mislitum
ljósapemm hver jól og tendraði
jólaljós á trénu. Birtu þess bar
vítt yfir og var mjög fagurt að
líta upp eftir frá þorpinu. Höfðu
bömin mikla unun af að horfa
þangað. Og væri veður til
heimsóttu þau gamla Björn að
sjá jólatréð hans. Átti þá gamli
maðurinn jafnan eitthvað til að
gleðja bömin og gjaman sagði
hann þeim jólasögur.
Raunar þóttu ekki mikil tíð-
indi og náði lítt til þorpsbúa í
dagsins önn, að gamli Bjöm
síðla sumars er hann var að
bjástra upp brekkumar heim að
Skák, hrasaði við og lærbrotn-
aði. Síðan lá Bjöm rúmfastur í
sjúkraskýli þorpsins. Ekki
hafðist brotið illa við, en þverr-
andi lífsþróttur virtist sækja á
hann. Oftlega litu bömin inn til
hans og virtust það gagnkvæm-
ar ánægjustundir.
Nú var hafinn jólaundirbún-
ingur í þorpinu. Fólkið lagði
mikla alúð í að prýða og fegra
híbýli sín fyrir komu jólanna.
Einangrun vondra veðra og
skammdegis, gæftaleysi og at-
vinnuskortur á þessum árstíma
••
læddi dofa og tómleika í hugi
manna. Þá var þessi blessuð
ljóssins hátíð með yl og kær-
leika boðberi birtu og lífsfyll-
ingar. Framtakssamar konur
létu sig miklu skipta að blær
hátíðleikans næði til allra jafnt.
Vissulega höfðu þær hug á að
gleðja gamla Bjöm eitthvað um
jólin. Margar þeirra máttu nú
minna með lestrarkennslu
bamanna. „Engin veit hvað átt
hefir fyrr en misst hefir”. Þetta
voru orð hennar Maríu í Bót,
þegar hún kom að máli við
hinar konumar hvað helst
skyldi gera gamla manninum til
gleði. Auðvitað heimsóttu þær
sjúka um jólin og færðu þeim
einhvem glaðning. En gamli
Bjöm var þeim sérlega hugleik-
inn núna, þegar verka hans
naut ekki lengur við. Og hver
þeirra átti frumkvæðið voru
þær ekki á einu máli um, en
allar þó sammála að gleðja
Bjöm með því að tendra jólaljós
á grenitrénu hans heima á Skák.
Auðvitað þurfti að nefna þetta
við gamla manninn, alltént
hvað rafmagnið í kofanum á-
hrærði. En svo oft höfðu jóla-
ljósin á Skák glatt hugi þorps-
búa, að gott væri að Bjöm gamli
gæti nú litið þau með þeirra
augum. María í Bót og Kristín í
Malarbúð tóku að sér að ræða
þetta við gamla manninn. Hann
tók þeim með hlýleika að venju,
þar sem hann sat upp * við
herðadýnu með gráfölvu yfir-
bragði. Böm þeirra beggja
höfðu notið leiðsagnar Bjöms.
Erindi þeirra tók Bjöm ekki
fjarri en sagði lítið. Töldu þær
ekki vandkvæði á að hann
staulaðist út að glugganum á
herbergi sínu, þar sem útsýni
var að Skák, að hann fengi litið
ljós jólanna á heimili sínu. „Mér
er nú mest um vert að gleðja
blessuð bömin og njóta gleði
þeirra” sagði Bjöm gamli með
hægð.
Nú var eins og allir þorpsbú-
ar hefðu fengið áhuga fyrir
grenitrénu á Skák. Skipsverjar á
einum fiskibátnum höfðu við
orð að gera sér glaðan dag og
tendra ljósin þar efra um hátíð-
ina. Karvel kaupmaður bauðst
til að gefa jólaljósin á tréð og
allir vildu eitthvað láta í té ef
vera mætti gamla Bimi til á-
nægju.
En það var nú svona María í
Bót og Kristín í Malarbúð
höfðu nú tekið þetta að sér og
hugsað til að gleðja einstæðing.
Og ekki myndu þær telja á sig
að heiðra minningu gamla
Bjöms á ókomnum árum með
því að tendra jólaljós á Skák.
Börnin í þorpinu höfðu líka
uppi ráðagerðir um að gleðja
gamla Bjöm. Nú beindist hugur
þeirra einnig að grenitrénu á
Skák. En var það nú víst að
Bjöm gamli gæti séð tréð sitt út
um gluggann á herbergi sínu?
Það voru þau alls ekki viss
um. Þau voru sammála um að
sæi gamli Bjöm ekki jólatréð
sitt væri enginn tilgangur í
þessu.
Þama stóðu nokkur böm í
hóp við hornið á gamla fisk-
húsinu. Rökkvi skyggði yfir.
Tungl óð í skýjum og varpaði
öðru hverju smábjarma sem
leiftraði yfir umhverfið og
skuggamir þutu óðfluga í hlíð-
ujum og dönsuðu sem lífi
gæddar verur í brekkunni
kringum Skák. Bömin ræddu
hljóðlega sín á milli. Að lokum
sagði Linda litla dóttir póst-
meistarans eitthvað við telpuna,
sem stóð við hlið hennar.
Bömin endurtóku uppástungu
hennar fegins rómi. Linda var
alltaf úrræðagóð og skörp í
hugsun. Þau brostu leyndar-
dómsfull hvert til annars.
Skömmu síðar hurfu þau út í
myrkrið, hvert heim til sín.
Það var kominn Þorláks-
messudagur. Veður var stillt, en
hafði gengið á með mugguélj-
um öðru hvom um nóttina og
fram á daginn. Upp brekkumar
áleiðis heim að Skák héldu tvær
konumar sem talað höfðu við
gamla Bjöm. Þær ösluðu rösk-
lega snjóinn, sem var mikill og
jafnfallinn. f fylgd með þeim
var piltur sem hjálpa skyldi við
að koma fyrir ljósum á greni-
trénu. Meðferðis höfðu þær
marglitu ljósaperumar frá Kar-
vel kaupmanni. Þau settust í
snjóinn, köstuðu mæðinni og
lituðust um. „Það er engu líkara
en fennt sé hér í nýja slóð” sagði
Kristín í Malarbúð. „Það er
ekki ótrúlegt” sagði pilturinn.
Kristín dustaði með hendinni
snjóinn kringum sig. „Barmál-
ar” sagði hún, og það var rétt. f
lausamjöllinni lágu grænar
barmálar eins og þær hefðu
fokið af tré í hvassviðri. „Þetta
er furðulegt núna í logninu”
sagði María. Þykkt él lá yfir, svo
þau sáu ekki heim að kofanum
fyrr en þau komu á brekku-
brúnina. Hann var hálfhulinn
fönn, girðingin var þegar fennt í
kaf. En hvað var nú þetta?
Allavega ætti þó grenitréð að
standa upp úr snjónum. Greni-
tréð, var var grenitréð? Það var
horfið. Nýhöggvinn stofn þess
var hulinn mjöll sem lagðist á
sárið eins og græðandi smyrsl.
Nýskeð hafði efri hluti trésins
verið numinn burt, gersamlega
horfinn. Þau litu undrandi og
ráðvillt hvert á annað. Hvílíkt
og annað eins, hver hafði fengið
af sér að fremja slíkan verknað
og það í nálægð hátíðarinnar?
„Hér er víst lítið fyrir okkur að
gera” stundi María í Bót
mæðulega og renndi augum
heim að kofanum. „Vissara er
nú'að gá hvort þar er allt með
felldu”. Þau gengu heim að
kofanum. Þar var ekki að sjá að
hróflað hefði verið við neinu.