Frjáls Palestína - 01.11.2010, Blaðsíða 23

22 FRJÁLS PALESTÍNA FRJÁLS PALESTÍNA 23
Joe Sacco er margverðlaunaður myndasöguhöfundur sem stundar
rannsóknarfréttamennsku í myndasögu-
formi. Hann hefur sérhæft sig í sögum frá
stríðshrjáðum svæðum, fyrst og fremst
Bosníu og Palestínu. Helstu verk hans
eru Palestine (kom fyrst út í seríuformi
á árunum 1993-5, gefið út í einni bók
2001), Safe Area Goražde (2001) og nú
síðast Footnotes in Gaza (2009).
Joe Sacco fæddist á Möltu en fjöl-
skylda hans fluttist með hann til Ástralíu
árið eftir og ólst hann þar upp til 1972,
þegar fjölskyldan flutti til Bandaríkjanna.
Sacco er með BA-gráðu í fréttamenn-
sku frá háskólanum í Oregon. Hann sýndi
myndasögum og satíru snemma áhuga
en einnig ferðamennsku og vann fyrir
sér á tímabili við að skrifa ferðabækur.
Árið 1985 stofnaði hann blað sem gaf út
óhefðbundnar og satirískar myndasögur,
Permanent Press, en þegar blaðið fór á
Maður
er
nefndur
Joe
Sacco
hausinn hóf hann störf sem fréttaritari hjá
The Comics Journal.
Árið1988 ferðaðist Sacco um Evr-
ópu, og skrifaði seinna um það ferðalag
myndasöguna Yahoo. Hann tók þá að
kynna sér betur Persaflóastríðið og átti
eftir að skrifa styttri verk um það (sjá t.d.
myndasögusafnið War Junkie). Þetta
varð um leið til þess að hann gerði sér
ferð til Ísraels og hernumdu svæðanna
og dvalist þar meðal Palestínumanna í
desember 1991 og janúar 1992. Palest-
ine fjallar um dvöl hans þar.
Eins og í öðrum verkum sínum lýsir
Sacco þarna því sem á daga hans sjálfs
drífur, daglegu lífi fólksins, og leyfir hann
því að segja sögu sína, sem hann vinnur
svo verk sitt út frá. Hann skoðar ástand-
ið frá margvíslegum sjónarhornum og
vinnur ítarlega rannsóknarvinnu. Hann
nálgast verk sín af miklum heiðarleika,
hreinskilni og hugrekki.
Það er jafnframt styrkur Saccos að
hann reynir ekki að fegra efni sitt, heldur
leitast hann fyrst og fremst við að varpa
fram greinagóðri mynd af viðfangsefni
sínu. Hann sýnir okkur fólk í breyskleika
sínum, með kostum sínum og göllum,
löngunum, vonum, fordómum og hé-
góma, svo það verður mannlegt fyrir le-
sandanum og þar með auðveldara að
sem um hans sjónarhorn eða viðmæ-
lenda er að ræða.
Vert er að mæla heilshugar með verk-
um Saccos.Í Safe Area Goražde segir
hann frá fjögurra mánaða dvöl sinni í
samnefndum bæ í Austur-Bosníu á ár-
unum 1994 til 1995, á meðan stríðið
geisaði. Saga bæjarins og fólksins verð-
ur jafnframt smækkuð mynd af stríðinu
sjálfu, maður fær áþreifanlega mynd af
fólkinu og því hvernig það upplifði stríðið
og einangrunina á þessu svæði, sem átti
að heita verndað af Sameinuðu þjóðun-
um, en þær brugðust þegar á hólminn
var komið. Sacco hefur einnig fjallað um
Bosníu í verkunum The Fixer, Soba og
Christmas With Karadzic (þeim tveimur
seinni var safnað í bókina War’s End).
Í nýjustu bókinni, Footnotes in Gaza,
beinir Sacco sjónum að atburði sem sag-
an hefur almennt gleymt, þó að þeir sem
upplifðu hana hafi það síður. Jafnframt er
verkið án efa metnaðarfyllsta verk Sacco
til þessa, 388 síður (328 með eftirmála).
Atburðurinn sem um ræðir eru fjölda-
morð sem hersveitir Ísraela unnu í Rafah
og Khan Younis árið 1956. Þau fjölda-
morð voru sjálf neðanmálsgrein átaka
milli ísraelskra sveita og palestínskra
skæruliða, sem tengdust jafnframt stríð-
inu sem þá geisaði milli Egyptalands
annars vegar og bandalags Ísraels, Bret-
lands og Frakklands hins vegar.
Um þetta segir Sacco meðal annars í
bókinni og ekki laust við að íronía fylgi or-
ðunum: „Sagan getur án neðanmálsgre-
ina verið. Neðanmálsgreinar eru í besta
falli ónauðsynlegar; í versta falli trufla
þær heildarfrásögnina. Við og við, þegar
djarfari ritstjórar, sem halda sig fremur
við meginatburði, koma fram, hristir sag-
an alveg af sér sumar neðanmálsgreinar,
og maður getur séð hvers vegna... sag-
an er nú þegar troðfull af þeim. Hún getur
ekki annað en skapað nýjar síður á hver-
ri klukkustund, á hverri mínútu. Sögunni
svelgist á ferskum atburðum og gleypir
hverja þá gömlu sem hún getur. Stríðið
1956? Hu?“
Verkið sýnir lífið á Gaza og sögu þess
fyrr og nú. Sacco tók viðtöl við sjónarv-
otta morðanna og eftirlifendur, rannsak-
aði gögn um atburðina og gerði sitt besta
til að púsla saman frásögn af þessu.
Hann ræddi einnig við talsmenn ísraels-
hers um þetta og fleira , ekki síst Mord-
echai Bar-On sem var hægri hönd varn-
armálaráðherra Ísraels í stríðinu, Moshe
Dayan.
Rannsókarvinna Sacco er eins og
ævinlega til fyrirmyndar. Við skynjum
samsama sig því. Og þrátt fyrir átakan-
legar sögur er einnig húmor í bókunum
og slegið á létta strengi inn á milli.
Í verkum sínum er Sacco ávallt með-
vitaður um það að jafnvel þegar hann
kynnist fólki vel, þá stendur hann utan
við, er útlendingurinn, gesturinn. Þann-
ig birtist hann líka í sjálfsmyndum þar
sem hann ýkir sjálfan sig og gerir sig
hálf skrípalegan, svo hann virkar „nörda-
legri“. Sacco gerir sér einnig grein fyrir
að sögurnar verða alltaf hlutlægar, hvort
Níundi nóvember er dagur falls Berl-ínarmúrsins og hann markar einnig
upphaf alþjóðlegrar samstöðuviku gegn
Aðskilnaðarmúrnum í Palestínu. Þá er
29. nóvember alþjóðlegur samstöðudag-
ur með palestínsku þjóðinni að undirlagi
Sameinuðu þjóðanna. Félagið heldur
iðulega menningardagskrá í því tilefni og
var hún haldinn í fyrra í Norræna húsinu,
með fræðsluerindum, kynningu á starfinu
og tónlistaratriðum. Útgáfa Frjálsrar Pal-
estínu miðast eins og oft áður við þessa
dagsetningu.
Aðrar fastar dagsetningar í starfi fé-
lagsins eru 23. desember og 1. maí, þá
fer fram kynningar- og fjáröflunarátak,
sýning og sala á palestínskum varningi
í fullu fjöri, söfnunarbaukar ganga um og
starfsemi félagsins er gerð sýnileg eftir
megni.
Viðhald heimasíðunnar, www.palest-
ina.is hafði legið í láginni en gerð var
bragarbót í vetur, eins og við lofuðum.
Á síðunni er nú drjúgur fróðleikur og þar
má fylgjast með því sem er á döfinni.
Hrafn Malmquist hefur tekið að sér um-
sjón með vefnum og Hilmar Þór sér um
grafík. Fréttabréf verða áfram send á
netföng félagsmanna.
Fræðsla, kvikmyndir og rokk
Stjórnarmenn mættu í marga framhalds-
skóla og héldu fræðsluerindi. Flestir
þeirra hafa komið til Palestínu og miðl-
uðu reynslu sinni. Annar liður í starfsemi
félagsins er þátttaka ljósmyndasýningum
og kvikmyndahátíðum, meðal annars var
málþing og fræðsla á dögum RIFF kvik-
myndahátíðarinnar. Þá hafa á hverju ári
verið haldnir rokktónleikar til stuðnings
málstaðnum. Allur ágóði af þessu starfi
rann sem fyrr óskiptur í Neyðarsöfnun
FÍP og afrakstur alls fjáröflunarátaks
hefur skilað metárangri í ár, yfir 5.5 millj-
ónum.
Aðalfundur félagsins var haldinn í Iðnó
þann 25. apríl 2010. Fundarstjóri var
Anna Pála Sverrisdóttir. Flestir voru end-
urkjörnir í stjórn en Anna Tómasdóttir og
Katrín Mixa hurfu úr stjórn. Í þeirra stað
bættust 5 nýir meðlimir, svo nú saman-
stendur stjórn af 7 í aðalstjórn og 7 í vara-
stjórn.
Útifundur og sniðganga
Útifundur var haldinn á Lækjartorgi 9.
júlí 2010. Tilefnið var alþjóðlegur sam-
stöðudagur með sniðgönguaðgerðum
gagnvart Ísrael. Þar héldu erindi Sveinn
Rúnar Hauksson læknir formaður FÍP,
Salmann Tamimi tölvunarfræðingur, for-
maður Félags múslima á Íslandi og Sig-
urlaug Gunnlaugsdóttir sagnfræðingur
og baráttukona. Meðan á fundi stóð átti
sér stað söfnun fyrir Geðhjálparsam-
tökin á Gaza. Félagsmenn stóðu og að
nokkrum sniðgönguaðgerðum yfir árið
og öðrum táknrænum mótmælaaðgerð-
um þegar þurfa þótti. M.a. dreifðu menn
límmiðum með sniðgönguhvatningu í
verslanir, KAUPUM EKKI VÖRUR FRÁ
ÍSRAEL, STÖÐVUM HERNÁMIÐ. Loks
er vert að nefna að hin árlega hátíð Mat-
ur og menning var haldin í október.
Gervifætur til Gaza
Drjúgu fé var veitt úr neyðarsjóði til barn-
astarfs á Gaza. Ekki má svo gleyma hinu
metnaðarfulla verkefni um smíði gervi-
lima fyrir íbúa Gaza sem hafa misst limi
vegna stríðsátaka og sjúkdóma. Þessi
starfsemi er unnin í samstarfi við Öss-
ur Kristinsson, stofnanda Össurar ehf,
og fyrirtæki hans OK PRosthetics sem
er rekið án hagnaðarsjónarmiða og
ein göngu í tengslum við hjálparstarf á
svæðum sem illa hafa orðið úti vegna fá-
tæktar og stríðs.
Það verk var hafið á fyrra starfsári og
því fylgt eftir núna. Fyrsta ferðin var farin
í maí 2009 og þá tókst að smíða 26 fætur
á 24 einstaklinga. Mjög langan tíma tók
að fá leyfi fyrir aðra ferð, en sótt var um
strax í september 2009. Það var ekki fyrr
en í maí 2010 að leyfi höfðu fengist bæði
fyrir bæði mannskapinn og efnið. Þegar
síðarnefnda leyfið fékkst þá var stutt í að
fyrra rynni út en Sigrúnu Þorgeirsdóttur
verkefnisstjóra, sem sá um samskipt-
in við hernámsyfirvöldin, var ekki greint
frá því. Hópurinn fór svo í september og
þá var efnið gert upptækt í tolli og þegar
það loks fékkst afhent gegn greiðslum
skatta og sektar upp á sjö hundruð þús-
und krónur, var hópnum ekki hleypt inn
im Erez, vegna þess að leyfið væri orðið
meira en sex mánaða gamalt! Hópurinn
varð frá að hverfa og hélt hver til síns
heima nema Sveinn Rúnar, sem náði að
komast inn á Gaza nokkrum dögum síð-
ar. Hann flutti síðan efnið inn á Gaza og
mánuði síðar kom Óskar Þór Lárusson
og smíðaði 21 gervifót á 18 einstaklina
á fjórum dögum og kenndi jafnframt að-
ferðina.
Yfirlit yfir starfsemi félags-
ins frá síðasta tölublaði
Framhald á bls. 18 Framhald á bls. 17