Sagnir - 01.06.1998, Síða 82

Sagnir - 01.06.1998, Síða 82
hagkvæmast sé að fylgja venju. Reglu í frágangi tilvísana má til dæmis rökstyðja ýmist með því að lesendur þekki hana og skilji þá táknmál verksins rétt (tala á eftir kommu aftast í til- vísun merkir blaðsíðutal), eða með því að hún geri auðveldast að uppfylla þá samræmiskröfu sem iðnvædd samfélög gera sífellt til þegna sinna, hvort sem okkur líkar það betur eða ver. Það má kannski segja að krafan um samræmi sé krafa um fegurð, og þannig laumist tæknin inn á svið hins listræna. En í raun og veru held ég að það sé ekki svo; fæstum okkar finnst samræmi neitt fallegt, okkur finnst ósam- ræmi bara ljótt. Tækni er eins og hvert annað handverk, enginn kemst lengra en að vinna hana rétt og óaðfinnan- lega. Vissulega búa margs konar skapandi vísindi að baki hand- verki; ég þykist vita að máln- ingar- og málningarrúllufram- leiðendur hafi bæði efnafræðinga og verkfræðinga í þjónustu sinni, en hlutverk húsamálarans er samt sem áður fullkomnað þegar enginn tekur eftir að veggurinn hafi verið málaður. Framsetning er hins vegar eins og hver önnur vísindi eða list; enginn getur séð fyrir hvert er hægt að ná með henni. HVAð ER SVO HÆGT Að KENNA? Nú þykist ég hafa greint í sundur hvað sagnfræðingar þurfa að læra og kunna. Annað mál er hvað hægt er að kenna þeim með ár- angri. Meðan ég var ungur og næmur þótti mér best að afla þekkingar einn og sjálfur úr bókum, með því að lesa þær og glósa. Nú læri ég ekkert lengur annað en það sem ég ætla að nota til einhvers sjálfur, í kennslu eða ritverk. Vel getur verið að sú aðferð henti öðrum þótt yngri séu, og þar kemur kennsla óhjákvæmilega við sögu. Tækni má auðvitað læra af bókum að vissu marki líka, en þar þarf samt kennara til að benda á hvar vanti upp á fullkomnun og til að staðfesta að henni hafi verið náð. Ályktunarhæfni er kannski einna ómeðvitaðasti hluti fræðilegs náms; ég geri ráð fyrir að fólk tileinki sér hana einkum með því að lesa viðurkennda sagnfræði og læra að líkja eftir henni – og eftir atvikum að fara fram úr henni. En þar mun líka þörf á kennara til að gefa vitnisburð um árangur. Heimspeki fræðanna liggur vissulega fyrir í bókum. Oft reynist vandasamt að tileinka sér hana nema fá frekari útskýringar en þar er að finna, en fræðilega séð ætti ekkert að vera því til fyrirstöðu að skrifa námsbók í söguheimspeki með öllum nauðsynlegum skýringum fyrir ákveðinn vettvang. Skilvirkara er þó líklega að kennari fylgist með námsferlinum og skammti skýringar eftir þörfum nemenda. Varla er framsetning eini þáttur sagnfræðináms þar sem kennsla getur ekki komið að gagni. Þvert á móti er sérstök ástæða til að ætla að þar sé þörf á kennslu, einmitt vegna þess sem ég kom að hér á undan, möguleikarnir eru ótæmandi og ekki er hægt að gefa forskriftir um þá. Að vísu getum við lært margt á því að lesa vel og illa gerð rit annarra, að stæla það sem vel er heppnað og forðast mistök hinna. Um sum einfaldari atriði er líka hægt að gefa leiðbeiningar fyrir- fram: Setjið tölur upp í töflur ef þið þurfið að bera nákvæm- lega saman meira en þrjár stærðir upp á fleiri þúsund. Rekið þróun í tímaröð nema þið finnið rök til að hafa aðra röð. Svo er líka hægt að skrifa eins konar vinnu- leiðbeiningar eða heilræðasöfn: Farið yfir texta ykkar og athugið hvort þið hafið notað nafnorð + inni- haldslitla sögn þar sem fallegra væri að nota eina innihaldsríka sögn. „Þú skalt aldrei ofmeta þekkingu viðtakenda og aldrei vanmeta greind þeirra.“15 En slíkar leiðbeiningar eru annaðhvort nánast á sviði þar sem fram- setning skarast við tækni eða þær eru of ónákvæmar til að koma að haldi, nema dómbær kennari meti hvenær nemandinn beitir þeim hæfilega. Ráðþæginn nemandi kynni til dæmis að fylgja síðasttalda heilræðinu hér á undan svo rækilega að hann vanmæti þekkingu viðtakenda sinna og ofmæti greind þeirra. Allt það sem er vandasamast og vænlegast til að skapa nýjung- ar í framsetningu lærist aðeins við að prófa, þjálfa og fá viðbrögð annarra, og í háskólanámi er ekki unnt að skapa vettvang fyrir slíkt með öðru en kennslu. Einhver kann að svara því að þörfinni fyrir framsetningarkennslu sé þegar mætt í einstökum námskeiðum í sagnfræðinámi okkar, sérstaklega í lokaritgerðum. Það er fjarri mér að gera lítið úr þeirri kennslu, en hún er ófullnægjandi, vegna þess að hún snýst venjulega öll um eina tegund fram- setningar, sem ekki er einu sinni dæmigerð fyrir hlutverk útskrifaðra sagnfræðinga, að skrifa þannig að falli í geð þess sem veit meira um efnissviðið en höfundurinn. Sagnfræðinemar fá því ekki tækifæri til að þjálfa raunveru- lega sagnfræðilega vinnu, að fræða þá sem eru ófróðir fyrir. Viðurkenndasta og sjálfsagt besta leiðin til að þjálfa raunveruleg vinnubrögð greinar, hvort sem er á tæknisviði eða skapandi, er að láta nemendur vinna raunveruleg verk undir eftirliti og við tilsögn. Iðnnemar smíða hús, húsbúnað og skip sem á að nota í veruleikanum, gera við vélar sem eru raun- verulega bilaðar. Læknanemar skera fólk upp, tannlækna- nemar bora í tennur og fylla þær. Tónlistarnemar leika á raun- veruleg hljóðfæri; myndlistarnemar halda sýningar á eigin verkum. Heimspekideildir í háskólum sinna þessari starfs- þjálfun nemenda sinna oftast átakanlega illa. Í meginatriðum láta kennarar þeirra gjarnan eins og hlutverk þeirra sé að endurframleiða háskólakennara. Allt námið stefnir, meðvitað eða ómeðvitað, í áttina að einni vísindalegri lokaritgerð sem á að sýna háskólanum að höfundurinn sé hæfur til að halda SAGNIR ‘ 9881 Gunnar Karlsson Meðan ég var ungur og næmur þótti mér best að afla þekkingar einn og sjálfur úr bókum, með því að lesa þær og glósa. Nú læri ég ekkert lengur annað en það sem ég ætla að nota til einhvers sjálfur, í kennslu eða ritverk.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.