Vestfirska fréttablaðið - 15.10.1992, Blaðsíða 9

VESTFIRSKA
^__________ Fimmtudagur 15. október 1992 9
---1 FRÉTTABLAPIÐ 1= —
d
Björn E. Hafb.erg:
Hvers vegna ': f|
leita hugsanir ■ ‘Ei
á saklaust fólk?
Eðli bankanna
að tapa fé
sala að geyma fyrir sig nokkrar krónur á
meðan hann brá sér í hressingarferð til út-
landa. Jón staðgreiddi ferðina með vöxtum
sem hann átti inni af skuldabréfi sem hann
hafði næstum gleymt. Þegar Jón kom aftur
úr ferðinni var hann orðinn svo ríkur að
hann ætlaði alls ekki að trúa sínum eigin
augum. Verðbréfasalinn var búinn að
skipta krónunum hans; fyrst í aðalbréf, síð-
an í aukabréf, þar næst í gegnsæ bréf og
loks í fljótandi framtíðarbréf, og af öllu
bramboltinu höfðu orðið til heilmiklir pen-
ingar. Jón var að sjálfsögðu hinn ánægðasti,
verðbréfasalinn líka og allir græddu á tá og
fingri, alveg eins og það á að vera í við-
skiptum.
Svo bregðast krosstré
sem önnur tré
Það sýnir best hvað allt er í veröldinni
forgengilegt, að jafnvel vinsælustu tísku-
kenningar síðari ára, s.s. eins og það að
peningar verði til af peningum, eru ekki
traustari en sú kenning að veröldin hafi ver-
ið flöt. Þó ég sé ekki í nokkrum vafa um að
peningar geti orðið til af peningum ef þeir
eru á réttum stað á réttum tíma og að pen-
ingar þurfi að vera hreyfanlegir, þá þarf
örugglega fleira að koma til.
Þó að menn þori varia lengur að nefna
gamla hagspekinginn Marx á nafn, þvf slíkt
er jafnvel flokkað undir landráð á bestu
bæjum, þá held ég að rétt sé að gefa orðum
hans aðeins gaum nú á síðustu og verstu
tímum. Efnislega held ég að Marx karlinn
hafi, jafnvel þó allir heilvita menn hafi fyrir
löngu verið búnir að komast að því, sagt að
auðurinn skapaðist af framleiðsiu stritandi
verkafólks. Og ef það er orðið úrelt, þá
þykja mér það jafnvel enn meiri tíðindi en
að það sé eðli peningastofnana að tapa fé.
En ef það reynist rétt að peningar skapi
peninga, þá getur auður ekki verið það
sama og peningar, eða hvað? Og hvað þá
með þessa gamalgrónu íslensku uppeldis-
fræði að dugnaður, vinnusemi og nægju-
semi séu aðalsmerki hvers heiibrigðs
manns, eru það kannski líka úrelt fræði?
Vestfirðingar!
Dagana 15.-17. október (fimmtudag til laugardags) fer fram
sala á K-lyklinum til styrktar geðsjúkum.
Þess er vænst að Vestfirðingar taki vel á móti sölufólki lykils-
ins.
K—lykillinn kostar 300 krónur.
Kiwanisklúbburinn Básar, ísafirði.
Einhver athyglisverðasta fyrirsögn dag-
blaðanna í síðustu viku eru hin fleygu orð
bankastjórans Sverris Hermannssonar, þar
sem hann segir að það sé í eðli allra peninga-
stofnana að tapa fé. Og þá hlýtur að vera
fokið í flest skjól þegar jafnvel bankarnir
sjálfir eru farnir að tapa. Og Sverrir bætir
við að það sé alls engin ástæða til að biðjast
afsökunar á því að bankinn, sem maður
gæti stundum haldið að hann ætti prívat og
persónulega, hafi tapað. Og í máli Sverris
eru ítrekuð þau miklu tíðindi að sparifé
Reykvíkinga sé notað til að styrkja fisk-
vinnsluna á landsbyggðinni.
Það síðastnefnda eru ekki ný tíðindi, og
það er varla að menn nenni lengur að röfla
um hvers vegna þessi undarlega reiknings-
niðurstaða, mér liggur við að segja þver-
stæða eða paradox eins og það heitir á fínu
máli, er sífellt að koma upp á yfirborðið.
En hitt að það sé eðli peningastofnana að
tapa fé hefur ekki áður verið orðað á svo
ótvíræðan hátt að mér vitandi, og það er
ekki nýlunda að Sverrir Hermannsson segi
þjóðinni mikil tíðindi.
Það hvort menn sjái ástæðu til að biðjast
afsökunar á því að bankinn þeirra tapi að
meðaltali u.þ.b. einum milljarði á ári er svo
allt önnur saga og skiptir kannski ekki miklu
máli. Síðast þegar stór banki fór á hausinn
tókst mönnum eftir langt þref, rannsóknir
og réttarhöld sem kostuðu milljónir, að
kenna einhverjum blókum úti í bæ um
hvernig fór. Og Sverrir gerði sér lítið fyrir
og réð til sín einn af bankastjórunum sem
missti vinnuna því ekki er til þess hugsandi
að bankastjórar gangi um atvinnulausir,
jafnvel þótt þeir væru best geymdir við að
t.d. sleikja frímerki.
Hvað næst?
Svo ég haldi áfram á svipuðum nótum,
þá eru það ekki síður tíðindi og styður það
sem á undan er sagt, að nú eru jafnvel verð-
bréfasjóðirnir komnir í klandur.
Hver hefði trúað því að svona gæti farið?
Örstutt dæmisaga úr veruleikanum: Fyrir
fáeinum misserum bað miðaldra kaupmað-
ur, Jón nokkur Jónsson, ungan verðbréfa-
/
Norræna félagið á Islandi 70 ára
Norræna félagið hélt upp á
70 ára afmæli sitt 2.-3. okt. sl.
með formannafundi í Norr-
æna húsinu og hátíðarsam-
komu í íslensku óperunni.
ÁHERSLA LÖGÐ Á NOR-
DJOBB OG TENGSLIN
VIÐ UNGA FÓLKIÐ
Á formannafundinum var
m.a. fjallað um leiðir til þess
að efla starf félagsins, bæta
hag þess og auka samvinnu
félagsdeildanna. Ákveðið var
að fara í skipulagðar ferðir til
deilda og byrja á Vestfjörðum
nú strax í nóvember. Áhersla
var lögð á tengsl unga fólksins
við félagið sem mjög hafa
styrkst síðustu 7 árin vegna
„NORDJOBBA Þá starfsemi
telja margir eina merkustu
nýjungina og vaxtarbroddinn
í starfi félagsins, enda er nú
unnið að því að gera sumar-
vinnu ungs fólks á snærum
„Nordjobb" að föstum lið í
norrænu samstarfi til fram-
búðar. Þá var á það bent að
500-800 nemendur taka á
hverju ári þátt í einhvers kon-
ar norrænum nemenda-
skiptum um lengri eða
skemmri tíma.
12 ÁRA KRAKKAR
FRÁ PATREKSFIRÐI
TIL DANMERKUR SL.
SUMAR - HVERJIR
FARA NÆST?
Á síðasta þingi Norræna fé-
lagsins var samþykkt að á
þessu kjörtímabili skyldi það
vera hlutur Vestfirðinga að
senda 12 ára nemendur á
sumarskólann í Hilleröd í
Danmörku og fóru þangað 5
nemendur frá Patreksfirði sl.
sumar. Er nú komin röðin að
öðrum skóla á Vestfjörðum að
huga að sumarferð á næsta ári,
en nánari upplýsingar gefa
skólafulltrúinn og Norræna
Upplýsingaskrifstofan.
Sú skoðun var ríkjandi á
formannafundinum, að góð
reynsla væri fengin af tiltekn-
um sérverkefnum sem Nor-
ræna félagið hefur annast með
tilstyrk Norrænu ráðherra-
nefndarinnar, s.s.
„Nordjobb", nemenda-
skiptum sem kennd hafa verið
við „Vestnorden“ og Upplýs-
ingaskrifstofunni. í því sam-
bandi kom glöggt fram það
sjónarmið, sbr. álit starfshóps
norrænu forsætisráðherranna
sem unnið hefur undanfarið
að tillögum um nýskipan hinn-
ar opinberu norrænu sam-
vinnu, að hugsanleg innganga
flestra eða allra Norðurlanda-
þjóða í Evrópubandalagið eða
aðlögun þeirra að aukinni
Evrópusamvinnu gæti orðið til
að efla starfsemi norrænu fé-
laganna, verði þeim falin eða
taki þau að sér tiltekin verk-
efni sem aðrir sinna nú og fái
til þess fé.
Afstöðu sinni til þess hvort
norrænu félögin ættu að taka
upp samband við norræn félög
annars staðar en á Norður-
löndunum lýsti formanna-
fundurinn svo, að þau tengsl
ættu ekki að vera með form-
legum hætti.
VINABÆJASAMSTARF
Skipulegt og hefðbundið
norrænt vinabæjastarf stendur
á gömlum merg, en formanna-
fundurinn taldi ástæðu til að
taka undir hugmyndir sem
fram hafa komið um að gera
það opnara og virkara en hing-
að til m.a. með aukinni sam-
vinnu sveitarfélaga og nor-
rænu fclaganna o.fl. Einnig að
þátttaka í vinabæjamótum
verði meiri í gegnum íþrótta-
hópa, vinnustaði og nemendur
í skólum.
Brýnt var talið að viðhalda
starfinu í skólamálum,
æskulýðs- og menningamál-
um og efla það, og minnt á að
umhverfismálin væru nú mál
málanna. I því sambandi kom
fram hugmynd um að ræða
sérstaklega „unglingana og
umhverfismálin“ árið 1994.
UPPLÝSINGA-
SKRIFSTOFUR
Reynslan af rekstri upplýs-
inga- og svæðisskrifstofa var
talin góð og ástæða til að
stuðla að rekstri þeirra víðar
en nú og tryggja til þess aukið
fé. Einnig var ákveðin verka-
skipting milli skrifstofanna tal-
in koma til greina.
ÓDÝRAR NORÐUR-
LANDAFERÐIR
I ferðamálum taldi for-
mannafundurinn Norræna fé-
laginu skylf að leitast við það,
hér eftir séifi hingað til, þrátt
fyrir óvissu og ýmsar breyting-
ar á þeim vettvangi, að bjóða
félagsmönnum sem hagkvæm-
astar og ódýrastar Norður-
landaferðir, m.a. með leigu-
flugi, pakkaferðum og helst
einhverjum nýjungum. Það
verður reynt og þess jafnframt
freistað að kynna ferðatilboð
sem víðast í samvinnu við
félagsdeildir, hverja á sínum
stað.
AFMÆLISFAGNAÐURINN
I afmælisfagnaði voru þau
Svava Storr, Eiríkur Pálsson,
Gils Guðmundsson og Jónas
Eysteinsson sæmd gullmerki
Norræna félagsins. Viðstaddir
voru m.a. fulltrúi ríkistjórnar-
innar, Sighvatur Björgvinsson
heilbrigðis- og tryggingaráð-
herra, borgarstjórinn í
Reykjavík og sendiherrar
Norðurlanda eða fulltrúar
þeirra. Sérstakir heiðursgestir
voru Thorbjörn Fálldin og
Sólveig kona hans. Einnig
voru þar Demus Hetze, for-
maður Norræna félagsins í
Færeyjum, og Bjarne Mörk
Eidem, formaður Norræna
félagsins í Noregi.
Á hátíðarsamkomunni á
sunnudag ávarpaði Haraldur
Ólafsson formaður félagsins
gesti, en hátíðarræðuna flutti
dr. Gylfi Þ. Gíslason. Auður
Hafsteinsdóttir og Guðríður
Sigurðardóttir léku saman á
fiðlu og píanó og finnski vísna-
söngvarinn Bengt Ahlfors
söng eigin vísur við undirleik
Jukka Jarvola. Ennfremur
lagði Nordklúbburinn til
skemmtiatriði, Thorbjörn
Fálldin, formaður Sambands
norrænu félaganna, flutti
ávarp og afhenti gjöf fyrir
þeirra hönd og Tjarnarkvart-
ettinn söng.
Kynnir var Sveinn Einarsson.
Bengt Ahlfors og Vigdís Finnbogadóttir forseti íslands.
DV mynd, JAK