Vestfirska fréttablaðið - 10.12.1992, Blaðsíða 10

10
Fimmtudagur 10. desember 1992
VESTFIRSKA
J FRÉTTABLAPIÐ
Björn E. Hafberg:
Hvers vegna
leita hugsanir
á saklaust fólk?
Eyðsluæöi - eyðslufíkn
- seinni hluti -
Innkaupaárátta, kaupæði, óhófseyðsla
eða hvaða nöfnum sem fólk kann að kalla
þá hegðun fólks sem augljóslega ræður
takmarkað við eyðslu sína, er í nútíma-
samfélögum vandamál sem ógnar heilsu
og hamingju fleiri en sjálfsagt flesta
grunar. Vandamálið sem eyðsluklóin
glímir við er í eðli sínu ekki ólíkt ofneyslu
t.d. áfengis, eða þá þess að vera forfallinn
bingó- eða peningakassaspilari. Sá eða sú
sem þjáist af eyðslusemi stefnir sjálfum
sér og nánustu aðstandendum í raun og
veru í sama vandann og ofdrykkjumaður-
inn og spilafíkillinn gerir. Flest einkennin
sem fylgja t.d. drykkjuskapnum koma
fram hjá eyðsluklónni. Sá sem eytt hefur
of miklu reynir fram í rauðan dauðann að
verja sig með öllum ráðum, afsakanir og
undansláttur verða daglegt brauð. Þegar
afsakanimar duga ekki lengur er gripið til
lyginnar, sjálfsréttlætinganna, hótana og
svo framvegis. Svo er lofað að bæta ráð
sitt og allt gengur bærilega um stund, en
þegar minnst varir er allt komið á annan
endann aftur.
Endalaus vítahringur
„Ég gat bara ekki staðist þetta, það var
boðið upp á 50% afslátt og raðgreiðslur til
12 mánaða.“ Það er þrjátíu og fjögurra ára
karlmaður sem segir frá: „Ég hafði í mörg
ár verið í stöðugum vandræðum með pen-
inga. Ef einhver bauð upp á afborgunar-
kjör, svo ekki sé talað um afslátt, þá var
eins og allar vamir gæfu sig. En þetta fór
fyrst að verða að verulegri martröð eftir að
kreditkortin komu. Ég var fljótur að út-
vega mér bæði Visa og Eurocard. Aug-
lýsingarnar frá þessum fyrirtækjum voru
þannig að þeim tókst að telja mér trú um
að ef maður ætlaði ekki að lenda í vand-
ræðum í útlöndum þyrfti maður skilyrðis-
laust að hafa bæði kortin. Öldruð móðir
mín sem átti skuldlausa fasteign skrifaði
upp á háa tryggingarvíxla og mér fannst ég
loks maður með mönnum að getað veifað
þessum kortum. En það fór fljótlega að
síga á ógæfuhliðina. Ég fór til útlanda og
það var eins og allt veruleikaskyn rofnaði.
Ég veifaði kortunum á báða bóga og
keypti hiuti og gerði ýmislegt sem mér
hefði aldrei dottið í hug að gera ef ég hefði
þurft að borga fyrir það með beinhörðum
peningum á staðnum. Með kortunum varð
allt svo auðvelt og skuldaskilin virtust í
órafjarlægð. Svo var byrjað að slá víxil til
að borga Visa og annan til að borga E-
urocard, þangað til ekki var lengra komist.
Ég sé það núna hvað þetta ástand var
sjúklegt, það sem ég var í raun og veru að
gera var að reyna að kaupa mig stöðugt frá
einhverri tómleika- og einmanaleikatil-
finningu sem hrjáði mig og kortin voru
magnaðasta dópið sem ég hef kynnst.
Þetta ver eins og hjá drykkjumönnum,
þegar mér leiddist skrapp ég bara niður í
bæ og í stað þess að fara inn á einhvern bar
fór ég í fataverslun og keypti mér eitthvað
sem ég hafði í raun og veru enga þörf fyrir,
eða þá að ég keypti eitthvað til að geta
farið í heimsókn og haft gjöf meðferðis án
þess að nokkurt sérstakt tilefni væri“.
Ertu eyðslukló?
Fjármálavandræði eru að mati margra
helsta undirrót þeirra vandamála sem nú-
tímamaðurinn glímir við. Fjármálavænd-
ræði kalla fram ýmsar þær tilfinningar og
aðstæður sem leiða menn til mestu ógæfu
sem hent getur nokkum mann, en það er
að drepa meðbróður sinn til að komast yfir
fé, eða þá að menn taka sjálfir líf sitt þegar
öll sund virðast lokuð og þá oftar en ekki
vegna fjárhagsvandræðna. Þá er skömmin,
sektarkenndin og reiðin fylgifiskur pen-
ingaleysis. Verstu glæpir era jafnan
framdir vegna fégræðgi.
Sjálfsagt átt þú minni peninga en þú
gætir hugsað þér að nota, þannig mun það
vera um flesta. Og sjálfsagt getur þú ekki
alltaf staðið í skilum á gjalddögum en þar
með er ekki sagt að þú eigir í peninga-
vandræðum á þann hátt sem hér að ofan
hefur verið rætt um. En ef þú svarar
mörgum af þeim spumingum sem koma
hér á eftir játandi, er ekki ólíklegt að þú
kunnir að eiga við það vandamál að stríða
að vera eyðsluseggur og ættir að hugsa
alvarlega þinn gang.
1. Vantar uppá að endar nái
saman um hver mánaðamót?
2. Safnar þú hægt og örugglega og tekur
þig svo til einn góðan veðurdag og
ferð á eyðslufyllerí?
3. Hamstrar þú þegar þú þarft ekki á því
að halda?
4. Kaupir þú þér vináttu fólks sem undir
venjulegum kringumstæðum yrði
erfitt fyrir þig að ná sambandi við?
5. Hendir þú reikningunum þínum í
raslakörfuna?
6. Notar þú greiðslukort, og ef svarið er
já, kemur þér þá ávallt á óvart upp
hæðin sem þú hefur eytt í síðasta
mánuði?
7. Kaupir þú gjafir eða gefur fé þegar
þú hefur alls ekki efni á slíku?
8. Þjáist þú af höfuðverk, magasári eða
bakverkjum?
9. Færð þú kvíðaköst þegar styttist í að
kreditkortayfirlitið komi?
10. Eyðir þú peningum í þeirri von að
það geti haldið við vináttusambandi?
11. Tekur þú út fyrir það að þurfa að verja
peningum í nauðsynjar?
NYJAR VESTFIRSKAR ÞJOÐSOGUR
Þegar Manni á Búinu
fann ekki hausinn
á sér
Guðmann Rósmundsson á Seljalandsbúinu á ísafirði (Manni á Búinu), sem flestir ísfirðingar
komnir um miðjan aldur muna eftir, var um margt mjög sérkennilegur. Manni var úr Kjósinni
og flæktist víða um Vestfirði í vinnumennsku. Til dæmis var hann f Engidal hjá Pétri Jón-
atanssyni og fór þaðan á Seljalandsbúið til Agnars Jónssonar (föður Guðmundar Agnarssonar).
Einkum þótti Manni natinn við kýr enda hafði hann mest gaman af að fást við þær. Á Búinu
sinnti hann kúnum og var mjólkurpóstur út í ísafjarðarkaupstað. Hvert heimili hafði sinn
mjólkurbrúsa og voru brúsapallar á nokkrum stöðum í bænum. Þar setti Manni fulla brúsa og tók
tóma til baka í staðinn, þannig að hvert heimili varð að eiga tvo brúsa. Á sumrin var mjólkin flutt
í bæinn á hestakerru og á vetrum var hún flutt á sleða sem hestur dró. Þegar svo Agnar brá búi
seldi hann Pésa Valla f Meirihlíð í Bolungarvík kýmar og fylgdi Manni með í kaupunum og var
lengi hjá Pésa.
Manni gekk jafnan í samfesting með stórum rassvasa og var neð barðalausan hatt á höfði.
Hann geymdi jafnan ýmislegt smálegt í vasanum og kallaði hann „rassgatið á mér“ og hattinn
kallaði hann „hausinn á mér“. Eitt sinn sem oftar kom Manni í kaffl til Sigmundar Guðnasonar
frá Hælavfk, sem bjó í næsta húsi við íbúðarhús Seljalandsbúsins. Þegar hann var að fara heyrði
Sigmundur hann vera að bauka fram í forstofu, tautandi við sjálfan sig: „Hvað hef ég gert af
hausnum á mér? Hvar í andskotanum er hausinn á mér?“
Sigmundur opnaði rifu á hurðina fram í forstofuna og kíkti. Sér hann þá að Manni klappar á
rassvasann og segir við sjálfan sig: „Æjá, auðvitað hef ég troðið honum í rassgatið á mér.“
-GHj.

Föndurloftið auglýsir:
Styrkjum íslenskan iðnað
með því að kaupa íslenska gjafavöru!
Hjá okkurfáið þið fallegu
ullar- og bómullarteppin frá Foldu, lopapeysur,
trefla og húfur.
Nýkomið
úrval afíslenskum ullarsokkum og vettlingum á
börn og fullorðna. Frábært verð!
Postulínslampar, vasar, diskar undir laufabrauð
o.fl.,
könnur, Ijósker og jólabjöllur.
Einnig minjagripir.
við líka með tslenskar föndurvörur.
^ Auðvitað erum
Allar gjafavörur í miklu úrvali
og allt í jólaföndrið!
Sjón er sögu rtkari.
Lítið inn. Laugardag opið til kl. 18.
Kaffi á könnunni.
í

Föndurloftið, ^
slfffff 3ó59 O0 3539«
- verslun og gisting -
5,
g §
ívéoNV:;-:::-:::W