Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Page 45

da Vincis eru rætur trésins ofan við höfuð Jesúbamsins og til hliðar við
höfuð Maríu. Tréð vex því upp af Radix Sancta, þ.e. sambandinu milli
Maríu og Jesúbarnsins.25 Það vísar þannig til fórnar Krists á krossinum
mönnum til frelsunar og þess nýja lífs sem hún leiðir af sér. Af fórn Alex-
anders og sambandi hans við Maríu vex einnig fram eitthvað nýtt sem birt-
ist í von lokaatriðis myndarinnar um að visnaða tréð blómstri fyrir trú á
sköpunarmátt Guðs.
Málverk da Vincis kemur fyrir nokkrum sinnum í mynd Tarkovskys auk
upphafsins. Skömmu eftir að hús Alexanders hefur nötrað af þotugný kemur
Ottó inn til Alexanders þar sem hann er uppi á lofti í húsinu. Þeir standa
framan við eftirprentun af mynd da Vincis og Ottó segir að sér finnist hún
ógnvekjandi og að hann hafí alla tíð verið hræddur við Leonardo. Síðan
hverfur hann á braut en Alexander stendur framan við myndina meðan
ávarp vegna yfirvofandi kjamorkueyðingar heyrist í sjónvarpinu á neðri
hæðinni. Athygli vekur að laufkrónur trjánna fyrir utan húsið og Alexander
speglast á snilldarlegan hátt í glerinu yfír mynd da Vincis og að hann rennur
að lokum saman við þungamiðju myndarinnar, Maríu og Jesúbarnið.
Spennan og hringiðan umhverfís Maríu og Jesúbarnið á myndinni á sér
samsvörun í þeirri ógn sem steðjar að Alexander og gjörvallri heimsbyggð-
inni. Alexander rennur hins vegar saman við Maríu og Jesúbamið, einu von
mannkyns.
Næst kemur málverkið fyrir áður en Alexander biður bænarinnar örlaga-
rílcu þar sem hann heitir að fóma öllu sem hann á ef Guð frelsi hann, fjöl-
skylduna og vini og allt mannkyn frá hörmungum kjarnorkustríðsins og
komi öllu í fyrra horf. Hann gengur að myndinni þar sem hún hangir yfír
sófanum og byrjar á að fara með bænina Faðir vor en heldur síðan áfram
með ákalli sínu og heitstrengingum. Eftir bænina leggst hann til svefns í
sófanum undir myndinni. Þegar hann vaknar á ný eftir undarlegan draum
kemur málverk da Vincis enn við sögu. Sams konar speglun á sér þá stað og
eftir samtalið um myndina við Ottó. Fyrst er eins og Alexander komi gang-
andi út úr myndinni þegar Ottó bankar á gluggann hjá honum. Ottó flytur
honum þau tíðindi að það sé enn von, síðasti möguleikinn. Hann reynir
síðan að sannfæra Alexander um að hann eigi að fara og leggjast með þjón-
ustustúlkunni Maríu, þá muni allt verða í lagi á ný. Samtalið á sér stað með
mynd da Vincis í bakgrunni á veggnum. Áður en Ottó fer lýsir hann því yfír
að hann hafí alltaf kunnað betur við Piero della Francesca (1416-1492) en
Leonardo da Vinci. Á meðan Alexander virðist reyna að átta sig á orðum
24 Kemp, 1981, s. 77.
25 Larsson og Hammar, 1992, s. 115.
43