Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Page 173

Ársskýrslur
um náttúru Austurlands þannig að hún geti gegnt hlutverki sínu varðandi upplýsingasöfnun á því sviði.
Auk þess sem nauðsynlegt er að stofan eignist ýmis almenn náttúrufræðirit.
Þótt ekki sé komin fullkomin starfsaðstaða hefur Náttúrustofa Austurlands unnið að ýmsum verkefn-
um frá því að hún tók til starfa og önnur eru í undirbúningi. Fyrsta verkefni stofunnar sem segja má að
falli undir fræðslu-og náttúruverndarhlutverk hennar er að koma upp svokölluðum fræðslustíg í fólkvang-
inum í Neskaupstað. Fræðslustígnum verður komið upp næsta sumar en þá á fólkvangurinn 25 ára afmæli.
Stofan hefur tekið að sér að rannsaka áhrif hreindýrabeitar í eyðibyggðunum sunnan Norðfjarðar og er það
verkefni fjármagnað með tekjum af veiðileyfum sem seld eru í sveitarfélaginu. Vonast er til að þetta verði
nokkurra ára verkefni og að hægt verði að fylgjast reglulega með gróðri og hugsanlegum gróðurfarsbreyt-
ingum. Þá hefur stofan tekið að sér gróðurfarsúttekt á fyrirhuguðu vegarstæði, efnistökustað og sorpurð-
unarstað í tengslum við mat á umhverfisáhrifum framkvæmda. Unnið hefur verið í samvinnu við Náttúru-
fræðistofnun íslands í Reykjavík að úttekt á tilraunum til lúpínueyðingar í þjóðgarðinum í Skaftafelli
vegna mats á umhverfisáhrifum þeirra aðgerða og fyrir Orkustofnun hefur verið unnið við jarðfræðikort-
lagningu á Hraunum.
Af verkefnum sem í bígerð eru má nefna að verið er að hefja undirbúning að hreindýrasýningu sem
sett verður upp ef fjármagn fæst tii þess. Sýningin er hugsuð sem farandsýning þar sem komið verði á
framfæri þeirri þekkingu sem til staðar er á lífsháttum hreindýra en einnig er henni ætlað að vera vettvang-
ur vangaveltna um tilvist hreindýranna, náttúruvemd, gróðurvernd, ferðamennsku o.fl. á hreindýraslóðum,
auk þess að vera kynnig fyrir náttúrustofuna og Austurland. Þetta verkefni veltur eins og áður er getið á
hvort til þess fáist fjárstuðningur því það er óhjákvæmilega dýrt að koma upp slrkri sýningu. Það er einn-
ig vert að geta þess að komið hefur fram hugmynd um að tengja allar hreindýrarannsóknir Náttúrustofu
Austurlands og væri það auðvitað gríðarlegur styrkur fyrir stofuna að fá þannig fast verkefni. Ymis fleiri
verkefni eru í undirbúningi hjá stofunni.
Auk þess sem hér hefur verið nefnt berast stofunni fyrirspurnir um hitt og þetta varðandi náttúruvernd
og náttúrufræði, fólk kemur með jurtir, skordýr o.fl. til greiningar. Þótt stofan hafi einungis á að skipa ein-
um starfsmanni er reynt að taka við öllum slíkum fyrirspurnum og leita svara hjá öðrum þegar kunnáttu
þrýtur á staðnum.
Iramtíðarsýn
Þar sem náttúrustofur eru nú að taka til starfa víðar um landið er ekki úr vegi að velta vöngum yfir
hlutverki þeirra og hvemig þær gætu þróast. Ýmislegt varðandi starfsemi náttúrustofa er enn óljóst og ekki
nákvæmlega útfært í lögum eða reglugerð. Á það bæði við nákvæma útfærslu á hlutverki þeima þ.e. hvaða
verkefni þeim er ætlað að vinna og einnig rekstrarlegu hliðina. Það þarf því að halda áfram að þróa nátt-
urustofurnar eftir því sem reynsla kemur á starfsemina, átta sig á markmiðum og leiðum að þeim.
Það hlýtur að hafa verið vilji löggjafans og þeirra sem stóðu að undirbúningi lagasetningar um nátt-
urustofur að dreifa um landið a.m.k. að hluta almennum náttúrurannsóknum, varðveislu heimilda og gagna
urn náttúruna og þjónusturannsóknum á því sviði, þannig að slíkt væri til staðar nærri heimabyggð. Aug-
ljóslega kostar það talsvert fé að setja á stofn náttúrustofur vítt og breitt um landið og vart þarf að tíunda
það að mikilvægt er að nýta þá tjármuni sem ætlaðir eru til náttúrurannsókna á íslandi sem best. Einnig er
það auðvitað mjög mikilvægt fyrir þær byggðir sem fá til sín og taka að sér rekstur náttúrustofa að stof-
urnar nái fótfestu og sé ætlað eitthvert raunverulegt hlutverk þannig að þær verði slík miðstöð náttúrufræða
sem væntingar standa til.
171