Feykir - 30.11.1994, Blaðsíða 4
4 FEYKIR 42/1994
„Innrásin orsakaði
heilmikla forvitni
hjá kvenfólkinu"
Þegar setuliðið kom til Blönduóss
í Lesbók Morgunblaósins mátti fyrir skömmu sjá
athyglisverða frásögn eftir Ríkharö Pálsson tannlækni í
Reykjavík um hersetuna á Blönduósi í byrjun fimmta
áratugs aldarinnar. Ríkharóur var þá aó alast upp á bænum
Sauðanesi skammt íyrir utan Blönduós, og það má nærri
geta aó þaó hafi verió mikió ævintýri fyrir tæplega 10 ára
stveitstrákinn þegar aó herinn kom í nágrennió. Feykir
tekur sér hér bessaleyfi aó birta smábút úr þessari ífásögn
sem birtist í Lesbókinni 12. nóvember síðastliðinni.
Frá Blönduósi 1935. Mynd Húnaþing/E. Hemmert.
„Síðla sumars 1940 kom Bret-
inn norður og settist að á melnum
milli kvennaskólans og kaupfé-
lagsins, noiðan Blöndu. Ekki varð
ég nú sjálfur vitni að landnámi
hans. Átta ára snáði í fimm kíló-
metra fjarlægð var ekki alltaf á
ferðinni og þetta var eilítið utan
við kúa- og hrossasmalasvæði
hans. En umtalió, sögumar og
sveitaspjallið kom til eyma hans.
Hann heyrði bara um venjulega
klaufa sem kunnu varla að halda á
hamri eða beita sög, sem væm
orðnir „gervismióif' hjá hemám-
inu og þénuðu morð fjár. Bróðir
minn Hermann, seinna prófessor
í Edinborg, var þá í Menntaskól-
anum á Akureyri og smíðaði
meira að segja fyrir Bretann, en
Hemmi var ffekar klaufskur að
smíða. Ég sá hann telja hýmna
þegar hann var búinn að merja
þumalputtana hjá þegnum Georgs
konungs og sá hann telja 20-30
fimmkalla. Ég hafði aldrei séð
slíka summu á einum stað.
Á melnum milli gamla
kvennaskólans og gamla hvíta
kaupfélagshússins reis nú upp
braggaþyrping þar sem um 300
breskum hermönnum var hrúgað
saman. Braggamir vom hin mesta
hrákasmíð, gerðir úr bogum úr
stáli og klæddir ógalvanisemðu
bámjámi. Til einangrunar var haft
trétex sem í daglegu tali var kall-
að Bretapappi. Gluggabomr vom
hafðar á öómm gaflinum.
Innrás þrjú hundmð ungra
manna í þrjú hundruð og fimmtíu
manna þorp orsakaði náttúrlega
heilmikla forvitni hjá kvenfólkinu
og ótta og andúð hjá karlpeningn-
um. En yíirvöldin höfðu góða stjóm
á öllu. Mesta hættan þótti steðja
að kvennaskólanum með 20-30
ungpíum á besta aldri, en skólinn
var eins og áður er getið í jaðri
braggahverfisins. Vom nú settar
strangar reglur um lífemi stúlkn-
anna, td. máttu þær einungis vera
úti við í tvo tíma á dag, kl. 17-19
að mig minnir. Tókst vel að passa
stúlkumar og fréttist ekki af óliffi-
aði eða smáskotum milli setuliðs-
ins og kvennaskólastúlknanna.
En þó fréttist af einhverju
„ástandi“ hjá kvenfólki á Blöndu-
ósi. Til dæmist nýtti ein piparmey
á góðum aldri sér aðstæðumar og
naut lífsins meðan tækifæri gafst.
Einnig heyrði ég að Blönduósing-
ar hefði komið í fjáihúskofa sinn
óvænt og komið þar að hermanni
og ungri stúlku úr sveitinni við
ástarleik í heytuggu í garðanum.
Stundum var ég sendur niður á
Blönduós til að ná í eitthvert lítil-
ræði úr verslun. Hálfvegis var ég
hræddur við hermennina, sem
gengu alltaf um með byssu og
meó hjálm á höfðinu. Þeir vom
allt í kringum braggahverfið í
varðskúmm, við Blöndubrúna og
úti á bryggju. Eitt sinn er ég var
úti hjá kaupfélaginu heyrðist
skyndilega í flugvél. Þá varð nú
aldeilis handagangur í öskjunni.
Dátamir alvopnaöir mddust niöur
í skotgrafimar og í sandpokavirk-
in og bjuggust til vamar. Aldrei
sást flugvélin en mögulegt er að
hér hafi verið þýsk njósnavél en
þær komu stundum frá vestur-
strönd Noregs.
„Ætti ég hörpu"
Nýútkominn geisladiskur með söng Höllu
Jónasdóttur og Fríðar Sigurðardóttur
Nýlega kom út geisladiskur
og snælda sem ber nafnið
„Ætti ég hörpu“. Er lag Pét-
urs Sigurðssonar við ljóð
Friðrik Hansen þar í önd-
vegi. Flytjendur eru sópran-
söngkonurnar Halla Soffía
Jónasdóttir og Fríður Sig-
urðardóttir auk Kára Gests-
sonar píanóleikara.
Efnisskráin samanstendur
af 20 einsöngs og tvísöngslög-
um, flestum íslenskum, þar af
em þrír dúettar eftir Jón
Bjömsson við ljóð Davíðs
Stefánssonar. Þá er hið
landskunna tvísöngslag Ey-
þórs Stefánssonar „Ave
Maria“ við ljóð eftir Ingólf
Jónsson frá Prestbakka, en það
er ort í minningu Jóhanns
Hjálmarssonar frá Ljósalandi í
Lýtingsstaðahreppi. Einnig em
á diskinum og snældunni lög
eftir Friðrik Jónsson, Þórarinn
Guðmundsson, Sigurð Demetz
Fransson, Inga T. Lámsson,
Björgvin Þ. Valdimarsson o.fl.
Tengsl söngkvennanna við
Skagafjörð em mikil og sterk.
Þær hafa sungið í Skagfirsku
söngsveitinni í Reykjavík um
áraraðir bæði sem einsöngvar-
ar og kórfélagar, ásamt eigin-
mönnum sínum sem báðir em
Skagfirðingar. Auk þess tók
Halla þátt í leik- og söngstarfi
á Sauðárkróki þegar hún var
búsett þar á ámnum 1965-70.
Vegna hinna sterku tengsla við
Skagafjörðinn þótti við hæfi
að hafa perlur Skagfirskra
ljóða og tónskálda í öndvegi.
Með diski og snældu fylgir
vandaður bæklingur með text-
um og öðmm upplýsingum.
Kiwanisklúbburinn Drangey
hefur góðfúslega tekið að sér
sölu í sveitum Skagafjarðar og
verður „Ætti ég hörpu“ boóið
til sölu ásamt fiskmeti góðu
næst er þeir Drangeyjarmenn
verða á ferð um héraðið. Nán-
ari upplýsingar gefur Ingimar
Hólm Ellertsson í síma 35455.
Nokkuð var um slys hjá her-
námsliðinu og em nokkrir her-
menn jarðsettir í Blönduóskirkju-
garði. Vel er hugsað um grafir
þeirra og er sómi að því. Eitt sinn
var herflokki skipað að vaða
Blöndu. Héldu bresku liðsforingj-
amir að um smásprænu væri að
læða. Þeir fyrstu tveir hurfú í fljót-
ið og dmkknuðu en hinum tókst
að snúa við. Handriðið á Blöndu-
brúnni var hátt og brúin þröng.
Bretar vom að fara yfir brúna á bíl
er í nágrenninu birtust ungar
stúlkur. Einn rak hausinn út um
gluggann og hrópaði: „Hi, girls“.
En þetta var síðasta hrópið hans
því að brúarhandriðið tók haus
hrópandans af.
Hjálmar Jónsson og Sigfús Jónsson óska hvor öðrum til ham-
ingju með úrslitin. Þeir komu báðir sterkir út úr prófkjörinu.
í miðið er eiginkona Sigfusar, Valgerður Þorvarðardóttir.
Svipmyndir frá taln-
ingarkvöldi í prófkjöri
Fyrstu talna í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins var beðið með
talsverðum spenningi. Frambjóðendur í prófkjörinu vom allir
mættir til Sauðárkróks þar sem talningin fór fram. Þegar fregnaðist af
því hvemig þátttakan hefði verið í prófkjörinu þótti mörgum
líklegt að Vilhjálmur myndi sigra í prófkjörinu. Annað kom síðan
á daginn þegar flokkun atkvæða hófst um miðnættið, og virðist
því sem fylgi Hjálmars á Sauðárkróki hafi verið vanmetið.
Frambjóðendurnir Runóifúr, Sigfus og Vilhjálmur. Myndin
var tekin fyrr um kvöldið á kosningaskrifstofu Vilhjálms.