Feykir - 30.11.1994, Blaðsíða 5

42/1994 FEYKIR5
Ljóð Gunnu Gísla
komin út í bók
„Gunna var í sinni
sveit / saklaus prúð og
undirleit / hláturmild
en helst til feit / en
hvað er að fást um
það.“ l>að komst ein-
hvern tíma á kreik að
þessi kunni dægur-
lagatexti sem er eftir
Harald Á. Sigurðsson
og fleiri revíuhöfúnda,
væri Gunnu Gísla,
eins og hún var alltaf
kölluð hér á Krókn-
um og fyrir norðan.
Gunna þessi, Guðrún
Gísladóttir, var ein
aðalmanneskjan í því
að koma á dægur-
lagakeppni kvenfé-
lagins á sínum tíma.
Á Króknum tók hún
mikið þátt í félagslífinu og hristi
jafiivel leikrit og revíur fram úr
erminni, ef þannig stóð á, og oft
átti hún lög og texta í dægur-
lagakeppninni. Nú eru Ijóð
hennar að koma út í bók sem
heitir Eyjan svarta.
Það er vinkona Guðrúnar heit-
innar, Sjöfn Helgadóttir systir Pét-
urs Helgasonar fyrrum kaup-
manns á Sauðárkróki, sem annast
útgáfu bókarinnar. Sjöfn sagðist
hafa lofað Gunnu því einhvem-
tíma að gefa út ljóðin hennar ef
hún lifði hana. „Og ég ætla koma
því í verk. Eg kæri mig ekkert um
að Gunnar svífi á mig þegar ég
kem yfir um yfir slóðaskapnum “,
segir Sjöfh Pippa systir.
Gunna Gísla fæddist 26. des-
ember 1918 á Bergsstööum í
Svartárdal í Húnavatnssýslu, dótt-
ir hjónanna Gísla Olafssonar
skálds frá Eiríksstöóum og konu
hans Jakobínu Þorleifsdóttur. Hún
ólst upp í Húnavatnssýslu til 10
ára aldurs en þá flutti fjölskyldan
til Sauóárkróks. Átján ára fór
Gunna til Reykavíkur og vann þar
ýmiss störf. I borginni var hún í
tæpan áratug. Flutti þá austur á
Norðfjörð og bjó þar í tvö ár.
Austan að flutti hún aftur til Sauð-
árkóks. 1963 snéri Guðrún aftur
til Reykjavíkur og bjó þar til
dauðadags, en hún lést 17. febrú-
ar 1988.
„Guðrúnu var margt til lista
lagt“, segir Sjöfn m.a. í inngangi
að Eyjunni Svörtu, „skáldmælt
bæöi á bundið og óbundið mál,
samdi lög og lék á ýmis hljóðfæri.
Einnig var hún listateiknari. Guð-
rún orti mikið af gamanvísum
sem hún söng gjaman sjálf og
spilaði undir á gítar“.
Hér á eftir birtist sýnishom af
kveðskap Gunnu, og fékk blaðið
það sent úr Skákprenti þar sem
bókin er prentuð. Hér gætir bæði
glettni og trega hjá Gunnu í þess-
um ljóðbrotum.
Viljinn og letin þau vöppuðu
saman,
eitt vorkvöld um aldamót.
Andstœðum verum veita oft
gaman,
vingjarnlegt stefnumót.
Letin var skotin í viljanum villta,
sem veitti henni atlot hlý.
Og viljinn lífgaði letina sríllta,
sem lést ekki nenna því.
Viljinn og letin þau giftu sig
greyin
og gátu sér barna-hóp.
Lifandis skelfing var letin núfeg-
in,
að lenda á svo viljugum glóp.
Oft ég vakna veik að morgni,
þá eru vonbrigðin í hverju horni.
Eigingyrnis-andinn forni,
enn að hengja menn á kross.
Þá er allt mér einskis virði,
andinn jafnvel kvöl og byrði.
Skömm mérfinnst að Skagafirði,
ef hann skilur ekkert nema
hross?
Þó er lífmitt lygasaga,
ég lifi árnegð fiesta daga,
elskusátt við heimahaga,
með hjartaðfullt afþakkargjörð.
Foma hlutifœgi og bóna,
frjálsum vilja öllu þjóna,
kajfi gefég kóngi og róna,
sem koma þyrstir í Skagajjörð.
Þá er blátœrt bergvatn hitað,
og brennivíni stundum litað.
Þó er lífmitt sem lygasaga,
í lúxus velríst alla daga,
leik mér ejtir línum braga,
labba um húsið dansa og syng.
Þá er sól í sálu minni,
sverta hana engin kynni.
Þó að heift og hamr brynni,
og hrœdd ég vœri á byssusríng.
Eg klœðist dýrum, finumjotum,
fer sem drottning eftir götum.
Þjóna öllum eðlishvönim,
ársins hvern einn sólarhring.
Auglýsið íFeyki
Árbók Landverndar komin út
Græðum ísland, árbók Landgræðslunnar, er ný-
komin út í ritinu er að finna 22 greinar er snerta
gróðurvernd og uppgræðslustörf. „Sigurvonin í
baráttunni við jarðvegseyðingu fer að mestu eft-
ir baráttuvilja þeirra sem hana heyja og þeim
stuðningi sem þeir fá. Vonandi eigum við eftir að
geta miðlað öðrum þjóðum af reynslu okkar og
þeirri þekkingu sem við höfúm á eðli jarð-
vegseyðingar og aðferðum til að stöðva hana“.
Þannig kemst að orði Björn Sigurbjörnsson for-
stjóri IAEA hjá Sameinuðu þjóðunum í Vín, þar
sem hann fylgir árbókinni úr hlaði.
Hér á eftir birtist svo kafli úr grein Jóns Aðal-
steins Hermannssonar fyrrum bónda í Hlíðskógum í
Bárðardal. Bæjarhús á Hliðskógum em í um 190 m
hæð yfir sjávarmáli. Þar sem bærinn stendur er dal-
urinn aðeins um 1 km á breidd og nánast allt undir-
lendi er Valley, eyja í Skjálfandafljóti. Eyjan er um
2 km á lengd og um 700 m þar sem hún er breiðust.
Landið í Valley hefur verið grætt samhliða því sem
það hefúr verið nýtt.
Sumarið 1992 var byrjað að brjóta niður hæstu
börðin í Valley. Líklega er búið að brjóta niður 500
m. Reynt er að stinga niður sem allra stærstar torfur
og er notuó við það 100 hestafla dráttarvél með
skóflu. Þar sem jarðtorfan er 1 -2 metrar á þykkt er
nauðsynlegt að stinga skóflunni niður álíka langt inn
í torfúna og hæð barðsins er, þá næst mestur árang-
ur sé barðið ekki of hátt og ekki of hallandi. Best er
að sem mest húsi undir, þá næst nær algerlega að
loka moldarsárinu. í stað barðsins kemur skurður í
láréttu landi, þessi skurður er ekki hættulegur því í
hann fykur. Vel hefúr reynst að drcifa húsdýraáburði
yfir, það ttyggir árangur.
Við allra hæstu börðin, þau sem em hærri en tveir
metrar, þarf meiri aógerðir. Þar vil ég setja heyrúll-
ur í heilu lagi, þ.e. ekki dreifa úr þeim. Með því að
dreifa úr heyrúllu lokast stærra svæöi í einu en ég
held að það sé vinnufrck skammtímaaðgerð. Heilar
rúllur loka sámm ömgglega, mynda skjól og gefa frá
sér áburð í mörg ár. Við gemm ráð fyrir að það taki
okkur fimm ár að loka öllum böröum í Valley.
Auðvitað verður vélarafli ekki alls staðar komið
við, þar verður að nota handaflið. Árin 1956-58 vom
stungin niður með smnguspaða þau börð sem helst
blasa við ffá bæ í Valley. Þar er ekki lengur hægt að
tala um börð heldur brattar grasbrekkur. Þar kom
húsdýraáburður ekki við sögu en kannski einhver til-
búinn áburður.
Við notum nokkur tonn af húsdýraáburði árlega
á foksvæði og eyrar. I sumar sáðum við lúpínu í leir-
lög þar sem enginn gróóur hefúr nokkum tíma þrif-
ist. Vamargarður varbyggður 1983 við suðurenda
eyjarinnar ffá landi. Hann veldur því að nú fyrst er
tímabært að græða upp svæði þar sem fljótið kemst
ekki lengur til að eyðileggja. Með sama áframhaldi
gæti það tekiö okkur 15-20 ár að græða öll uppblást-
urssvæði á eyjunni.
Baggar með ónýtu heyi koma að góðum notum
í landgræðslustarfinu. Eftir 2-3 ár verður þessi
garður sandi hulinn en grænn af melgresi. Það
kemst upp í skjóli bagganna, sem veita því
jafhffamt nægan áburð í fjöldamörg ár (sjáv-
arsandur í Skagafirði). Mynd Andrés Amalds.
Stjórn beitar, bóndans hagur
Ég hafði áður fyrr mikinn áhuga á uppgræðslu
hálendis. Nú tel ég öll afskipti okkar af hálendinu á
þann hátt flokkast undir náttúmspjöll. Jafhframt er
afskiptaleysi okkar af uppblæstri í byggð og við
byggð óafsakanlegt.
Mín skoðun er sú að við eigum í fyrstu atrennu að
beita kröftum okkar á uppblástursbörðin hvarvetna á
landinu og setja okkur þau markmið að öllum börð-
um, sérstaklega í byggð, verði lokað fyrir aldamót.
Það verkefni verður best leyst með liðsinni bænda.
Þannig nýtum við landið og græðum það um leið.
Moldrokið sem mest ber á kemur að langmestu leyti
úr þessum háu börðum og verður helst stöðvað með
þeim hætti sem ég hef nefnt hér að framan.
Ég hef fylgst með þeim breytingum sem orðið
hafa á landi Hlíðskóga síðustu 40 árin. Breyttir beit-
arhættir, ræktun og uppgræðsla hafa haft mikil áhrif
á ástand þess og beitarþol. Þetta kemur meðal annars
fram í því að nú virðist beit í skógi vöxnum hlíðum
Vallafjalls ekki vera á nokkum hátt til skaða. Miklu
máli skiptir að skógur sem þarf endumýjunar viö sé
ekki beittur að hausti og sömuleiðis að sauðfé sé ekki
sleppt á beit of snemma vors. Haustbeit virðist ekki
hamla uppgræðslu í Valley. Stjóm beitar er hagur
bæði bóndans og bújarðarinnar.
Til jólagjafa
Úr Klukkur
Verslaðu við fagmanninn
Stefán Bjarnason úrsmiður
Aðalgötu 3 Sauðárkróki
sími 95-36175