Tímarit UNIFEM - 01.01.2008, Blaðsíða 16

16
Sáttmálinn um afnám allrar mismununar
gegn konum (e. Convention on the Elimina-
tion of All Forms of Discrimination against
Women, CEDAW) var samþykktur af allsherj-
arþingi Sameinuðu þjóðanna árið 1979. Sátt-
málinn gekk í gildi tveimur árum síðar.
Gert að tryggja jafnrétti
með lögum
Sáttmálinn skuldbindur aðildarríki Samein-
uðu þjóðanna til að vinna gegn hvers kyns
mismunun gegn konum, hvort sem er af
pólitískum, félagslegum, efnahagslegum
eða menningarlegum toga. Aðildarríkj-
unum er þannig gert að tryggja konum
jafnrétti með lögum, auk þess að taka á
hinum undirliggjandi félagslega og pólit-
íska ójöfnuði sem viðheldur misrétti milli
kynjanna.
virk eftirlitsnefnd
Með sáttmálanum var sett á stofn nefnd 23
óháðra sérfræðinga víðsvegar úr heiminum
sem reglulega gefur frá sér álit um ýmis
ákvæði sáttmálans. Nefndin fer einnig yfir
skýrslur frá aðildarríkjunum og beinir til
þeirra tilmælum og tillögum um ýmis mál
sem betur mættu fara.
Árið 1998 var samþykktur viðauki við sátt-
málann sem gefur einstaklingum og hópum
sem telja að brotið hafi verið á réttindum
sínum undir sáttmálanum færi á að senda
kvartanir til nefndarinnar. Þá getur nefndin
einnig sent fyrirspurnir og tekið til athug-
unar alvarleg eða kerfisbundin brot á
ákvæðum sáttmálans. Viðaukinn er hins
vegar valkvæður og það er undir aðild-
arríkjunum komið hvort þau staðfesta hann
eða ekki.
einn umdeildasti
mannréttindasamningurinn
Kvennasáttmálinn er einn af mikilvægustu
en jafnframt umdeildustu mannréttinda-
samningum SÞ. Sáttmálinn hefur verið stað-
festur af 185 ríkjum heims en framkvæmd
hans er víða áfátt. Margar ástæður eru fyrir
því. Má þar nefna að mörg ríki hafa gert
víðtæka fyrirvara við ýmis ákvæði og enn
önnur hafa vanrækt að binda sáttmálann í
lög eða framfylgja ákvæðum hans innan-
lands. Þrátt fyrir að nær 30 ár séu liðin frá
gerð sáttmálans er enn brotið á grundvall-
armannréttindum kvenna á degi hverjum
víða um heim.
Gera má betur á Íslandi
Ísland var meðal fyrstu ríkjanna sem undir-
rituðu sáttmálann árið 1980. Sáttmálinn
hefur ekki verið innleiddur á Íslandi sem
slíkur en flest ákvæði hans hafa þó verið
bundin í lög, fyrst með lögum nr. 96/2000
og nú nýlega með lögum nr. 10/2008 um
jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla.
Nýju lögin fela í sér töluverðar framfarir frá
fyrri lögum og kveða meðal annars á um að
gæta skuli kynjasjónarmiða og vinna að
kynjasamþættingu í stefnumótun og
ákvörðunum á öllum sviðum samfélagsins.
Betur má þó ef duga skal. Í skuggaskýrslu
Mannréttindaskrifstofu Íslands til CEDAW-
nefndarinnar kemur fram að þörf er á frek-
ari ráðstöfunum til þess að útrýma ofbeldi
gegn konum, auka hlutfall kvenna í stjórn-
unarstöðum og brúa viðvarandi launabil á
milli kvenna og karla.
Elín Halla Ásgeirsdóttir
Frekari upplýsingar:
• Kvennasáttmáli SÞ – www2.ohchr.org/english/law/cedaw.
htm
• Nefnd um afnám mismununar gagnvart konum – www2.
ohchr.org/english/bodies/cedaw/index.htm
• Lög nr. 10/2008 um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og
karla –www.althingi.is/lagas/nuna/2008010.html
Grunnstoðin
í vinnu UNIFEM
kvennasáttmáli sameinuðu þjóðanna
Sáttmálinn skilgreinir mismunun gegn konum sem „hvers
kyns aðgreiningu, útilokun eða takmörkun sem byggð er á
kynferði sem hefur þau áhrif eða markmið að hindra eða
koma í veg fyrir að konur, óháð hjúskaparstöðu, á grundvelli
jafnréttis karla og kvenna, fái viðurkennd, geti notið eða
framfylgt mannréttindum og grundvallarfrelsi á sviði stjórn-
mála, efnahagsmála, félagsmála, menningarmála, borgara-
legra mála eða á sérhverju öðru sviði.“
Öll markmið og vinna UNIFEM miða að því að virða mann-
réttindi kvenna. UNIFEM kemur í framkvæmd aðgerðum
sem settar eru fram í Kvennasáttmálanum. Kvennasáttmál-
inn er í sjálfu sér drifkraftur alls starfs og hugmyndafræði
UNIFEM. Þar ber hæst starf UNIFEM við að aðstoða stjórn-
völd við að framkvæma sáttmálann og stuðning við frjáls
félagasamtök til þess að þau geti veitt stjórnvöldum að-
hald, t.d með því að gefa út skuggaskýrslur um hvernig
framkvæmd gengur og/eða er ábótavant.