Tímarit UNIFEM - 01.01.2008, Blaðsíða 30

30
Ellen Johnson-Sirleaf hefur í tæp tvö ár
gegnt embætti forseta Líberíu. Í upphafi
beið hennar nær ómögulegt starf; uppbygg-
ing í landi sem hafði, eftir 14 ára blóðugt
borgarastríð, verið skilið eftir sundrað og í
rúst. Eitt af hennar fyrstu verkum var að
kveikja á fyrstu götuljósunum í höfuðborg-
inni, Monróvíu, sem hafði þá verið án lýs-
ingar í 15 ár.
Mörg lítil skref hafa breytt lífi Líberíubúa til
hins betra en endurreisn hefur víða gengið
hægt; efnahagur og innviðir í rúst og spill-
ing, sár fátækt, atvinnuleysi, ólæsi og stöð-
ugt óöryggi borgaranna er landlægt. Talið er
að allt að tvö hundruð þúsund manns hafi
fallið í borgarastyrjöldinni, um ein milljón
manna hraktist á vergang og margir hafa
enn ekki snúið til síns heima. Landið hrundi
efnahagslega og var fljótandi í vopnum og
ofbeldi. Enn þann dag í dag má sjá skýr
merki um eyðilegginguna; Monróvía er til
dæmis að mestu án rafmagns og rennandi
vatns.
Stríð og eyðilegging
Merkileg menningararfleifð Líberíu hefur
fallið í skuggann af áralöngu borgarastríði.
Öldum saman bjuggu þar í ró og spekt hinir
ýmsu þjóðernishópar en afkomendur þeirra
í dag eru um það bil 95% landsmanna.
Nýfrjálsir þrælar frá Bandaríkjunum og
eyjum Karabíska hafsins sneru aftur til
gömlu álfunnar og settust að í Vestur-Afr-
íkuríkinu upp úr 1820 og stofnuðu þar
nýlendu sem þeir nefndu Líberíu, eða Land
hinna frjálsu. Afkomendur þessara frjálsu
þræla eru ekki nema 5% landsmanna í dag
en mynda yfirstétt landsins. Landið varð
sjálfstætt árið 1847 og þurfti aldrei að líða
erlend yfirráð en Bandaríkin hafa haft þar
mikil ítök og aðstoðað fjárhagslega.
Lífið gekk friðsamlega fyrir sig í landinu þar
til 1980 þegar óeirðir í kjölfar hækkaðs mat-
vælaverðs urðu til þess að ríkisstjórninni var
steypt af stóli í valdaráni hersins. Friðargæslu-
sveitir Efnahagsbandalags Vestur-Afríkuríkja
(ECOWAS) voru sendar til landsins án árang-
urs og stríðið breiddist út. Föðurlandsfylk-
ingin barðist undir stjórn Charles Taylor við
lið Vestur-Afríkuríkja, stjórnarher Líberíu og
klofningshópa úr eigin liði. Stríðandi fylk-
ingar voru sakaðar um gríðarlegt ofbeldi
gegn óbreyttum borgurum, beinlínis villi-
mennsku. Friðarsamkomulag náðist í ágúst
1996 fyrir tilstilli Vestur-Afríkusambandsins.
Árið 1997 gekk Líbería svo til kosninga.
Stríðsherra landsins, Charles Taylor, vann
kosningarnar með yfirburðum en hans helsti
andstæðingur var Ellen Johnson-Sirleaf, sem
gegnt hafði embætti fjármálaráðherra áður
en stríðið hófst. Taylor virti ekki friðarsam-
komulagið og árið 1999 til 2003 ríkti borg-
arastyrjöldin áfram af mikilli grimmd. Með
sameiginlegu átaki SÞ, Vestur-Afríkuríkja og
Bandaríkjanna náðust loks friðarsamningar
og Taylor fór í útlegð en hann bíður nú
Líbería: Land hinna frjálsu?
líBEría
Höfuðborg: Monróvía
Mannfjöldi: 3,8 milljónir
lífslíkur við fæðingu: 45 ár (karlar), 47 ár (konur)
atvinnuleysi: 85%
vlF á mann, jafnvirðisgildi (PPP): 500 USD
læsi (15 ára og eldri): 46% (konur), 58% (karlar)
aðgangur að hreinu vatni: 61%
aldursdreifing: 40% landsmanna eru yngri en 15
ára og 5% eldri en 65 ára
Barn á hverja konu: 6,8
ungbarnadauði (1 árs og yngri) og barnadauði
(5 ára og yngri) er meðal fimm hæstu í heimi
tíðni HIv/alnæmis: 5,9%
Konur eiga 13% sæta á þingi
Konur í þorpinu Sinje í Líberíu, rétt við
landamæri Sierra Leóne, halda upp á
alþjóðlegan baráttudag kvenna. Stjórn-
völd og frjáls félagasamtök í landinu
leggja áherslu á að efla konur í sveitum
landsins þar sem nauðganir og annað
ofbeldi gegn konum er mjög útbreitt
og gerendum ekki enn refsað.
Lj
ó
sm
yn
d
:
C
h
ri
st
o
p
h
er
H
er
w
ig