Tímarit UNIFEM - 01.01.2008, Blaðsíða 31

31
UNIFEM á Íslandi gaf 27 milljónir króna sem söfnuðust í Fiðrilda-
átaki félagsins á þessu ári til verkefna UNIFEM í Líberíu. Styrkurinn
kom sér mjög vel þar sem fjármagn var að verða uppurið. Með því
að styrkja stöðu kvenna og bæta lífskjör þeirra er lagður grunnur
að uppbyggingarstarfi í Líberíu.

Fjármagnið verður nýtt til að styðja við bakið á konum fyrir sveit-
arstjórnarkosningar sem nú eru áætlaðar að ári (kosningunum
hefur þegar verið aflýst nokkrum sinnum sem sýnir hversu óstöðugt
ástandið er í Líberíu). Verkefnið miðar að því að styrkja og þjálfa
konur sem ætla að bjóða sig fram með námskeiðum, m.a. í leið-
togahæfni, framkomu og ræðuhöldum. Einnig verður áfram unnið
með samtökum þingkvenna sem UNIFEM kom á fót fyrir nokkru til
þess að efla samstöðu fyrir næstu þingkosningar árið 2011, sem og
að styrkja tengslin milli þeirra, grasrótarsamtaka kvenna og jafn-
réttis- og þróunarmálaráðuneytisins.
UNIFEM í Líberíu styður líka mikilvægar aðgerðir til að útrýma
ofbeldi gegn konum í samfélaginu á margvíslegan hátt. Mikilvæg-
asta verkefnið er að styðja stjórnvöld í því að tryggja framkvæmd
nýrra laga og koma á úrræðum fyrir þolendur kynbundins ofbeldis.
Stjórnvöld, í samstarfi við frjáls félagasamtök og kvennahreyfingar,
eru að opna leiðir að réttlæti og þjónustu við þolendur kynferð-
isofbeldis og ofbeldis sem beint var sérstaklega að konum í stríð-
inu.
UNIFEM aðstoðar einnig við þjálfun starfsfólks í löggæslu og örygg-
ismálum. Þjálfunin mun ná inn í dómsali landsins að einhverju marki
þar sem löglærðu fólki og höfðingjum sem ráða miklu í samfélaginu,
sérstaklega úti í sveitum, verður veitt fræðsla um hversu mikilvægt
það er að útrýma kynbundnu ofbeldi, hvernig hægt er að veita
konum öryggi gegn ofbeldi og hvernig á að aðstoða þolendur slíks
ofbeldis. Þannig styður UNIFEM við uppbyggingu á löggæslu og rétt-
arkerfi sem tekur tillit til kynjasjónarmiða.
Líbería: Land hinna frjálsu?
dóms Stríðsglæpadómstólsins í Haag. Geng-
ið var til friðsamlegra þing- og forsetakosn-
inga árið 2005.1 Friðarsamkomulagið sem
var undirritað í Accra í Ghana árið 2003 er
enn í gildi. Til að gæta friðar er í landinu 12
þúsund manna friðargæslulið Sameinuðu
þjóðanna.
Friður stærsta fjárfestingin
Fyrir borgarastríðið bjó Líbería við blómstr-
andi efnahag en þurfti að byrja næstum því
frá grunni við að endurreisa atvinnuvegi
landsins við lok stríðsins. Erlendir fjárfestar
og viðskiptaaðilar sem yfirgáfu landið eru
þó farnir að koma aftur. Landbúnaður er
enn í dag aðalatvinnuvegur landsins en
járngrýti, timbur og gúmmí eru mikilvæg-
ustu tekjulindirnar fyrir utan skráningu
skipa en landið er orðið í dag annað stærsta
skipaskráningarland heims. Konur hafa í
gegnum tíðina unnið mest við landbúnað
en eru í auknum mæli að komast að í timb-
urframleiðslu og gull- og demantanám-
unum. Stefna Johnson Sirleaf forseta er að
gera konur að fullum þátttakendum í end-
urreisn landsins en hún réð konur í margar
háttsettar stöður í stjórnsýslu landsins; t.d.
eru núverandi utanríkisráðherra og fjár-
málaráðherra konur.
kynferðisofbeldi beitt
kerfisbundið sem vopni
Meðan á borgarastríðinu stóð urðu lands-
menn fyrir ægilegu ofbeldi og sérhver fjöl-
skylda þjáðist. Villimennskunni voru nær
engin takmörk sett og því til staðfestingar
eru frásagnir um hvernig nauðgunum og
kynferðisofbeldi var beitt kerfisbundið sem
vopni í átökunum. Það var gagngert notað
í þeim ásetningi að niðurlægja og brjóta
niður konur, stúlkur og fjölskyldur þeirra.
Það voru alltof mörg dæmi um ungling-
sstúlkur og konur sem teknar voru með
valdi frá fjölskyldum sínum og þeim haldið
í kynlífsþrælkun í herbúðum uppreisnar-
manna. Einnig voru þær neyddar til að bera
vopn og taka þátt í árásum.
Hins vegar er önnur saga, ekki síður átak-
anleg, af hinum fjölmörgu konum sem tóku
þátt í stríðinu af fúsum og frjálsum vilja.
Mörgum þeirra fannst öruggara að vera
þeim megin víglínunnar en flestar þeirra
stúlkna og ungu kvenna urðu ástkonur
uppreisnarmanna (svokallaðar „bushwifes“)
sjálfviljugar. Nýleg rannsókn í Líberíu sýnir
að 30% kvenna sem tóku þátt í stríðinu
væru viljugar að taka aftur upp vopn ef
þær sæju hag sínum betur borgið þannig
efnahagslega, á móti einungis 20% karl-
manna. Þetta sýnir, svo ekki verður um
villst, að hlutverk kvenna í stríðinu var
margvísilegt, og ekki síður sem gerendur.
Mikill meirihluti stúlkna og kvenna voru þó
fórnarlömb stríðsins. Rannsókn hjálparsam-
takanna International Rescue Committee
meðal flóttafólks frá Líberíu sýndi að 75%
kvennanna í búðunum höfðu orðið fyrir kyn-
ferðisofbeldi áður en þær náðu að flýja yfir
landamærin til nágrannaríkja. Þó að erfitt sé
að staðfesta nákvæmar tölur er talið að allt að
40% stúlkna og kvenna í Líberíu hafi verið
nauðgað eða þær beittar öðru kynferðislegu
ofbeldi meðan á borgarastríðinu stóð.2
Fyrir þessar konur, fórnarlömb kynferðisof-
beldis í sinni hrottalegustu mynd, er stríð-
inu ekki lokið – jafnvel þegar því er lokið.
Þær þurfa að lifa með afleiðingunum um
ókomna tíð en fjölmargar stúlkur og konur
urðu ófrískar í kjölfar nauðgana eða fengu
kynsjúkdóma, og þurfa síðan að lifa við
félagslega útskúfun sem fylgir í kjölfarið.
Enn hafa þessar stúlkur og konur ekki upp-
skorið réttlæti og þurfa að lifa við að ger-
endurnir fara frjálsir ferða sinna. Innviðir
réttar- og dómskerfisins, sem nauðsynlegir
eru til þess að taka á kynbundnu ofbeldi,
þar á meðal löggæsla og málsmeðferð
kærumála, hafa ekki verið styrktir nægilega
til þess að bregðast við af réttlæti.
Kristjana Sigurbjörnsdóttir
1 Ítarefni: BBC Country Profile – Liberia www.news.bbc.
co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1043500.stm &
www.news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/6266155.stm;
World Bank Country Brief: Liberia; The World Factbook,
Liberia. CIA; Heimildir fyrir Staðreyndir: Human Develop-
ment Report 2007/2008: www.hdrstats.undp.org/count-
ries/data_sheets/cty_ds_LBR.html
2 Our Bodies - Their Battle Ground: Gender-based Violence
in Conflict Zones. IRIN 2004.
uniFEM á íslandi styrkir konur í líBEríu