Tímarit UNIFEM - 01.01.2008, Blaðsíða 34

34
Uppbygging úr rústum: Suður-Súdan
suður­súdan
Höfuðborg: Júba
Mannfjöldi: 8,5 til 11 milljónir (af 40 milljónum í
allri Súdan)
lífslíkur við fæðingu: 42 ár (konur og karlar)
vlF á mann, jafnvirðisgildi (PPP): 1.900 US$
(Súdan) – 90% fólks í Suður-Súdan lifa á 1 dollara
eða minna á dag
læsi: 12% (konur), 37% (karlar) (í norðurhluta
Súdan eru 52% kvenna læs)
aðgangur að öruggu vatnsbóli: 27%
Fólksfjölgun: 2,8% – 49% íbúa eru undir 14 ára aldri
Barn á hverja konu: 6,7
ungbarna- og barnadauði: 150 af 1.000 deyja
innan við 1 árs og 250 af 1.000 deyja áður en þau
ná fimm ára aldri – 1 af hverjum 4 nýfæddum börn-
um deyr áður en það nær fimm ára aldri
HIv/alnæmi: 2,6%
„Það var hér sem ég jarðaði foreldra mína
og manninn minn. Hér á ég heima,“ segir
hún um leið og hún lítur í kringum sig í
afskekktu og eyðilegu þorpi í Suður-Súdan.
Eins og svo margar aðrar ungar konur
neyddist hún til að flýja þorpið ásamt börn-
um sínum tveimur þegar borgarastyrjöldin
stóð sem hæst. Eftir meira en átta ár á flótta
hefur hún snúið til baka til þess að reyna að
byggja sjálfri sér og börnum sínum nýtt líf í
þorpinu þar sem hún ólst upp. En þrátt fyrir
allt sem á undan er gengið – óttann, hungr-
ið og sársaukann yfir missi ástvinanna – eru
raunir hennar ekki yfirstaðnar því í þorpinu
er ekkert að hafa. Þar eru engin skýli, engir
vegir, engir skólar, engir markaðir, engir
ástvinir sem veitt geta stuðning og gætt
barnanna á meðan hún reynir að finna vatn,
mat og aðrar nauðsynjar. Svona hljómar
saga fjölmargra kvenna í Suður-Súdan.
Innviðirnir lagðir í rúst
Síðan Súdan öðlaðist sjálfstæði frá Bretum
1956 hefur landið meira og minna logað í
ófriði, nema í rúm 10 ár frá 1972 til 1983.
Ástæðurnar eru margar en eiga sér líka
sögulegar skýringar. Undir stjórn Breta var
suðurhlutanum stjórnað sem sérstöku svæði
og við sjálfstæði var suðurhlutinn settur
undir stjórn norðurhlutans. Uppreisnarmenn
og fylkingar í suðurhlutanum hafa löngum
mótmælt þessu fyrirkomulagi og ráðist
ítrekað á stjórnarherinn í baráttu sinni fyrir
sjálfstæði. Átökin sem geisuðu í Suður-Súd-
an frá 1983 voru m.a. afleiðing þessa. Árið
1992 urðu hins vegar vatnaskil í atökunum
þegar stjórnvöld í höfuðborginni Khartoum
lýstu yfir heilögu jihad-stríði gegn aðalupp-
reisnarhópnum í Suður-Súdan, SPLA (e. The
Sudanese People´s Liberation Army). Hat-
römm átök uppreisnarmanna gegn víga-
sveitum hirðingja af arabískum uppruna (úr
norðurhluta landsins) ásamt stjórnarhern-
um ágerðust með áður óþekktri grimmd á
svæðum þar sem uppreisnarmenn héldu til.
Skelfileg mannréttindabrot af hálfu stjórn-
valda og fylkinga uppreisnarhópa áttu sér
stað á meðan á stríðinu stóð. Afleiðingar
átakanna bitnuðu á saklausum borgurum
þar sem heilu þorpin voru lögð í eyði og
íbúarnir drepnir eða hraktir á flótta. Karl-
mennirnir voru drepnir eða seldir í þræl-
dóm, konunum nauðgað og börnunum stol-
ið og þau neydd til að ganga til liðs við
stríðandi fylkingar. Talið er að rúmlega tvær
milljónir manna hafi verið drepnar og aðrar
fjórar hraktar á flótta í þessum átökum.1
Við undirritun friðarsamninga í janúar 2005
lauk 22 ára borgarastríði. Eftir stóð sjálfráða
landsvæði, álíka stórt og Afganistan, sem átti
að sameina ólíka þjóðernishópa, án samfélags-
þjónustu og með meira og minna alla innviði í
rúst. Stríðið leiddi til eyðileggingar sem á sér
nær enga hliðstæðu. Auk átakanna liðu íbúar
svæðisins fyrir síendurteknar hungursneyðir
og þurrka auk þess sem jarðsprengjur á helstu
samgönguleiðum hömluðu ferðum fólks.
Kona og barn í Suður-Súdan, ágúst
2008. Miklar rigningar í sumar eyðilögðu
heimkynni íbúa á svæðinu í kringum
Aweil og fjölmargir hröktust á vergang.
©
T
im
M
cK
u
lk
a/
U
N
M
IS