Tímarit UNIFEM - 01.01.2008, Blaðsíða 43

43
Lj
ó
sm
yn
d
:
C
h
ri
st
o
p
h
er
H
er
w
ig
Ályktun 1325
Orð og aðgerðir
Í októberlok voru átta ár liðin frá því að
ályktun 1325 var samþykkt einróma í örygg-
isráði Sameinuðu þjóðanna. Árið 2000 var
brotið blað í sögu öryggisráðsins sem hafði
aldrei áður ályktað um hlutskipti kvenna í
vopnuðum átökum og hlutdeild þeirra í
friði. Það er vel þess virði að spyrja hvaða
áhrif ályktunin hefur haft á friðar- og
öryggismál á þessum tíma – má greina
áþreifanlegar breytingar eða er umræðan
um konur, frið og öryggi orðin tóm? Eins og
hér er greint frá hefur ályktunin sann-
anlega komið konum á dagskrá öryggis-
mála hvað varðar friðargæsluaðgerðir,
ofbeldi gegn konum á átakasvæðum og
friðarumleitanir. Þrýstingur á að orðum
fylgi athafnir fer vaxandi og hafa ríki og
alþjóðastofnanir bæst í hóp þeirra sem vilja
sjá ákvæðum ályktunarinnar framfylgt. Þótt
enn sé langt í land er þetta mikilvæg
þróun.
Staðfest að kynferðisof-
beldi sé stríðsglæpur
Í öryggisráðinu sjálfu hefur gengið hægt að
samþætta efni ályktunarinnar daglegri
starfsemi ráðsins og hefur eftirfylgnin á
þeim vettvangi fyrst og fremst verið fólgin í
árlegum umræðum í október þar sem
fulltrúum kvennasamtaka gefst tækifæri til
að ávarpa ráðið. Einstaka ríki halda þó
ályktuninni á lofti innan öryggisráðsins, til
að mynda Danmörk sem sat í ráðinu 2005-
2006. Ísland lagði sömuleiðis áherslu á
ályktunina í framboði sínu til ráðsins þótt
ekki hafi það náð kjöri.
Ályktun 1820 um kynferðisofbeldi á átaka-
svæðum, sem var samþykkt á fundi ráðsins
í júní 2008, var engu að síður markvert skref
fram á við fyrir öryggisráðið. Sú ályktun
staðfestir að kynferðisofbeldi í átökum sé
stríðsglæpur og ógnun við öryggi og stöð-
ugleika. Hún kveður enn fremur á um
fræðslu og stuðning fyrir friðargæsluliða til
að bregðast við slíku ofbeldi á átakasvæð-
um og aukna vernd fyrir konur, meðal ann-
ars í flóttamannabúðum og innan rétt-
arkerfisins. Þá hefur friðargæsluskrifstofa
SÞ (Department of Peacekeeping Opera-
tions, DPKO), sem starfar samkvæmt umboði
ályktana öryggisráðsins, sett sér stefnu um
samþættingu kynja- og jafnréttissjón-
armiða. Þar er meðal annars kveðið á um
jafnréttisfræðslu fyrir friðargæsluliða, stöðu
jafnréttisfulltrúa í höfuðstöðvum og rekstur
starfseininga á sviði jafnréttismála í öllum
stærri friðargæsluaðgerðum.
vinir 1325 innan SÞ
Ákveðinn hópur ríkja tók fljótt að sér að
fylgja ályktuninni eftir á óformlegum sam-
starfsvettvangi innan Sameinuðu þjóðanna
sem kallast vinir 1325. Fulltrúar ríkja í þess-
um hópi funda reglulega og hvetja til
umræðu um konur, frið og öryggi í ýmsum
nefndum og ráðum Sameinuðu þjóðanna.
Á síðustu árum hefur áhugi alþjóðlegra
þróunarstofnana á ályktun 1325 færst veru-
lega í aukana og mörg ríki, sérstaklega í
Norður- og Vestur-Evrópu, hafa lagt sig
fram um að styðja verkefni sem fylgja
ákvæðum ályktunarinnar eftir. Ísland er
þeirra á meðal og hefur utanríkisráðuneyt-
ið stutt sérstaklega við 1325-verkefni UNI-
FEM á Balkanskaganum. Árið 2007 bættist
Ísland jafnframt í lítinn en vaxandi hóp ríkja
sem hafa sett sér sérstaka framkvæmda-
áætlun um eftirfylgni við ályktun 1325.
Orðin tóm?
Á alþjóðavettvangi hefur þó enginn fylgt
ályktuninni jafn vel og jafn fast eftir og UNI-
FEM. Kvennasjóðurinn hefur ýtt á eftir álykt-
un 1325 innan stofnana, ráða og nefnda
Sameinuðu þjóðanna, eflt samstarfsnet
áhugasamra ríkja og veitt kvennasamtökum
tæknilegan og fjárhagslegan stuðning við eft-
irfylgnina á átakasvæðum. UNIFEM hefur
jafnframt beitt sér sérstaklega fyrir aukinni
þátttöku kvenna í friðarumleitunum og frið-
arsamningum, til að mynda í Afganistan,
Súdan og Úganda. Síðast en ekki síst hefur
UNIFEM verið í lykilhlutverki við að vekja
athygli á því að langtum meira þurfi að gera
til að ályktun 1325 verði ekki bara orðin tóm.
EFtir Birnu þórarinsdóttur
Þrýstingur á að orðum fylgi athafnir fer vaxandi og hafa
ríki og alþjóðastofnanir bæst í hóp þeirra sem vilja sjá
ákvæðum ályktunarinnar framfylgt. Þótt enn sé langt í
land er þetta mikilvæg þróun.