Feykir - 02.02.2000, Blaðsíða 4

4 FEYKIR 5/2000
Þegar ísbjörninn minnti á sig í Haganesvík
Sjálfsagt hefur farið hrollur um fólk í síðustu viku þegar það fregnaðist
að hafís væri kominn inn á firði vestur á Ströndum. Ekki er það út í hött
að jafnan er talað um „landsins foma fjanda”þegar hafísinn ber á góma,
því oft hefur hafískoman um tíðina haft í för með sér harðnandi lífsbar-
áttu svo um munar. Siglingarleiðir hafa lokast sökum hafíss og aðdrætt-
ir allir orðið erfiðir. Að auki hefur ekki verið ábætandi kuldinn sem ísn-
um fylgdi, þar sem íslendingar þuiftu langt fram eftir öldum að þreyja
þorrann og góuna í afar lélegum húsakynnum. Þá fylgdu ísnum oft ó-
boðnir gestir, ísbimirnir, og ollu stundum mannskaða. Raunar er það svo
að margir landsmenn hafa sjálfsagt litið á sögur af komum hvítabjarna
sem hálfgerðar þjóðsögur, enda vom bjamarkomur yfirleitt svo strjálar
að þær hafa nánast gleymst almenningi jafnóðum. Og þannig var það
með ritara þessa pistils, að þó hann sé fæddur og uppalinn í þeirri sveit
sem bjarnarkomur hafa verið hvað algengastar, það er í Fljótunum, þá
fannst honum það svo fjarlægt að bimir hefðu komið þangað. En reyndar
hafa þeir komið þar margoft, seinast svo sögur fara af um síðustu aldmót
og á seinni hluta síðustu aldar komu mjög við sögu við ísbjarnadráp í
Fljótunum feðgar í Hrútshúsum, sem var bær austan Miklavatns, þeir Jó-
hann Jónsson og Jón Dagsson.
Og þegar undirritaður byrjaði í blaða-
mennsku vorið 1986 þá bauð honum
ekki í grun að hann ætti eftir að upplifa
sögulegan viðburð í sinni gömlu heima-
sveit aðeins tæpum tveimur ámm seinna.
Þegar ég vaknaði sunnudaginn 15.
febrúar 1988 og hlustaði eins og vana-
lega á útvarpsfréttirnar klukkan 10 um
morguninn þá lagði ég heldur betur við
hlustimar, því fréttaþulurinn sagði að
fregnir hefðu borist þess efnis að ísbjöm
hefði gengið á land í Haganesvík norður
í Fljótum. A ýmsu öðru átti ég sem sagt
von en þessu og ætlaði varla að trúa í
fyrstu, en þar sem þetta var ekki á þeim
degi sem um gabb gæti verið að ræða, þá
fór ég fljótlega að velta því fyrir mér; að
ég yrði að komast út í Fljót til að ná
myndum af birninum og flytja fréttir af
atburðinum, en ég var þessum tíma starf-
andi blaðamaður hjá Degi á Akureyri,
með skrifstofu á Sauðárkróki.
Það hafði gert hret þarna á undan og
því óvíst með færð, sérstaklega austan
Héraðsvatna og út í Fljótin, en oft getur
verið þungfært á þessum slóðum. I
fréttainnskoti klukkan 11 var þetta stað-
fest frekar með bjarnarkomuna í Haga-
nesvík og því var ekki eftir neinu að bíða.
Eg sló á þráðinn til Gísla Felixsonar hjá
vegagarðinni sem tjáði mér að álitið væri
þokkalegasta jeppafæri út í Fljótin, en til
Siglufjarðar væri ófært.
Til mótst við ísbjörninn
Nú var næsta skref að hafa upp á góð-
um jeppaeiganda sem tilbúinn væri að
keyra blaðamanni út í Fljótin. Fljótlega
kom í hugann sveitungi minn Stefán
Logi Haraldsson. Jú Stefán Logi tók
málaleitaninni vel. en sagði þó nokkra
óvissu á ferðinni þar sem jeppinn væri
ekki alltof vel dekkjaður. En við Stebbi
komumst að samkomulagi um það að
láta slag standa og halda í Fljótin. Sjálf-
sagt væri að taka einhverja áhugasama
fylgdarmenn með ef eitthvað þyrfti að
moka.
Þá var það næsta mál á dagskrá
hvemig væri best að útbúa sig. Ég var
farinn að sjá fyrir mér í huganum gömlu
æskuslóðirnar þama út frá. Víkina snævi
þakta og bangsa þar á vappi. Einhvern
veginn yrði ég að komast í gott tæri við
bangsa til að ná af honum góðum mynd-
um. Það væri sjálfsagt nauðsynlegt að
vera frekar léttklæddur en hitt við þetta
verkefni og niðurstaðan var því f-
þróttaklæðnaður og liprir hlaupaskór
vom með í för.
Það hafði skafið á veginn og strax í
Hegranesinu og vom talsverðar driftir.
Mér leið satt að segja svolítið einkenni-
lega, því mér fannst óneitanlega að þama
gæti ég verið að setja mig í talsverða lífs-
hættu, en var samt ákveðinn í að gera
mitt besta. Ferðin gekk greiðlega og þeg-
ar við vomm í þann mund að fara fram
hjá Hofsósi kom fréttainnskot í útvarpinu
um að búið væri að fella björinn í Fljót-
unum. Það var ekki laust við að mér létti
talsvert, en samt gætti líka svolítilla von-
brigða með það að verða ekki vitni að
þessum atburði, sem í huga mínum þessa
stundina var einn sá stærsti á öldinni.
Ómar mættur á „Frúnni“
Þegar við ókum út Höfðaströndina
sáum við flugvél á Höfðavatninu. Það
var eins og okkur ferðafélagana hafði
grunað að Omar Ragnarsson yrði ekki
lengi að birtast á „Frúnni”. Það vom ein-
hverjar mannaferðir þama við veginn og
við stoppuðum og spurðum frétta. Þetta
vom þá bændur af næstu bæjurn og
sögðu þeir aö Ómar hefði lent í vandræð-
um, það væri krapi á vatninu, og þeirætl-
uðu að aðstoða hann við að ná vélinni
upp úr því.
Afram héldum við ferðinni út í Fljót
og ókum beinustu leið niður í Víkina þar
sem við áttum von á því að hitta fyrir
bimina og banamenn hans. Ekki man ég
alveg fyrir víst hverja við hittum þar, en
fengum þar þær fregnir að Sigurbjöm
Þorleifsson í Langhúsunt hefði fellt
björinn, sern reyndar hefði verið húnn, og
banginn væri þar heima.
Ég man að þegar við snémm við hjá
gamla hótelinu í Víkinni og í ljós kom
hvernig bekkjagangurinn undir jeppan-
um hans Stefáns Loga virkaði, þá hrós-
aði maðureginlega happi í annað sinn að
þetta hefði ekki verið fullorðinn bjöm
sem enn væri lífs. En heim í Langhús
vomm við samt komnir áður en löng
stund leið og þar var talsverður mann-
fjöldi samankominn. Hafist var handa
Sigurbjöm Þorleifsson bjarnarbaninn ásamt bangsanuni. Mynd/Stefán Ped.
við að mynda bangsann og hlustað á frá-
sagnir heimafólks af viðburðinum.
Safnað liði í Víkinni
Jónas Hálfdánarson frá Melum við
Hofsós hefur sem kunnugt er verið að
safna saman ýmsu um ísbimi iyrirÖssur
Skarphéðinsson sem sá síðamefndi ætlar
að gefa út í bók mikilli um ísbimi. Með-
al þess sem Jónas hefur viðað að sér er
frásögn Jóns Korts Ólfssonar, Konna í
Haganesi, af þessum viðburði 15. febrú-
ar 1988. Konni segir svo frá:
„Húnninn var undir bátsræfli sjávar-
megin við veginn í Haganesvíkinni, rétt
við bryggjuna. Dýrið lá þama undir bátn-
um í skjóli. Það var Ómar á Laugalandi,
sem sá dýrið fyrst. Fyrst sá hann sporin
og þau lágu þarna handan yfir og beint
yfir Miklavatn úr Hraunakrók. Víkin var
full af ís.
Það var safnað liði og fengum við
Bjössa í Langhúsum með byssu. Þegar
við komum svo á staðinn var bangsi
hoifinn. Við röktum slóðina suður að
gömlu húsunum í Haganesvíkinni og
sáum þar að hann hafði farið í ruslahaug,
sem í var mikið af [xirsklifur og hausum.
Síðan gátum við rakið slóðina suður und-
ir vörðuna (innsiglingarmerkið), þá
hverfur hún. Það var eins og hann hefði
þar farið út í sjóinn.
Endanlega orðinn snarvitlaus?
Ég var á snjósleða og þeir báðu mig
að renna inn í fjárhúsin til Sigga á Mói út
við Mósvíkina og aðvara hann. Þegar ég
kom þangað var Siggi að gefa. Ég sagði
honum að hann skyldi hafa hraðann á að
gefa og loka svo öllum dymm og hafa sig
heim, því það sé bjamdýr héma á sveimi.
„Ertu nú endanlega orðinn snarvitlaus”,
sagði Siggi. Ég sagðist vera búinn að
aðvara hann og hann skyldi bara passa
sig. Hann skyldi ekki fara að gana neitt
meðfram fjömnum.
En Siggi lét sér orð Konna ekki að
kenningu verða, eins og kernur í ljós í
framhaldinu í frásögn Konna.
„Svo þegar hann er búinn að gefa fer
hann að gá, og þá sér hann helvítis bjöm-
inn maður. Þá hafði hann farið í Móskóg-
arklaufina, skriðið þar upp í fjömna og lá
þar á klöpp. Siggi kom svo til okkar á
fleygiferð á dráttarvélinni og tjáði okkur
hvar bangsi væri. Við vomm á tveimur
snjósleðum og ég fór innfyrir hann og
skildi Bjössa þar eftir og hann gekk beint
fram á bakkann. Svo var annar sleði til
taks á veginum, ef við þyrftum nú að
flýja undan dýrinu. Þama var hann svo
skotinn á klöppinni. Þetta var rosalegt
færi, en skotið hjá Bjössa geigaði ekki.
Sporin voru stór í snjónum og við gerð-
um okkur enga grein tyrir hvort þetta var
fullorðið dýr eða húnn.
Þegar við vomm búnir að drepa dýrið
og sáum að þetta var húnn, þá var lfldegt
að móðirin væri einhvers staðar á næstu
grösum og hana þurftum við þá að fmna.
Við rökum líka slóðina austur yfir Mikla-
vatnið og yfir í Hraunakrók og þar út allt.
Þegar við komum dálítið út fyrir Heljar-
tröð, þá sáum við einn jaka, sem er and-
skoti einkennilegur. Við sáum svarta rák
niður hann á einum stað, og það var gat
fyrir ofan rákina. Þama hefur verið hýð-
ið á þessum jaka. Það var ákveðið að
skjóta í hýðið og vita hvað gerðist. Sig-
tryggur frá Fyrirbarði sigtaði lengi áður
en hann skaut og hitti í fyrra gatið, en
ekkert gerðist. Ómar Ragnarsson kom
svo þama daginn eftir. Þá leituðum við
strandlengjuna alveg inn á Bakka. Við
urðum aldrei varið við neitt annað dýr, en
í slóðinni eftir bjamdýrið var ansi mikið
af slóðum sem okkur sýndist vera eftir
tófu”, sagði Konni.