Feykir - 29.03.2000, Blaðsíða 7

13/2000 FEYKIR 7
Undir Borginni
Verulega átakanleg sjón að
sjá Gústa kveðja kjallarann
Á Skagaströnd hefur verið
verslun undir Höfðanum eða í út-
bænum frá alda öðli. Þar hafa
menn staðið við búðarborð kyn-
slóð eftir kynslóð með gróðablik
í augum og afgreitt vörur. Pen-
ingar hafa farið hönd úr hönd og
margur smábóndinn hefur þar
látið sinn síðasta eyri á borðið og
séð hann hverfa í Danskinn.
Fyrrverandi afgreiðslumenn í
Höfðaverslun hljóta að vera í
hundraðatali í dánarheimum og
friður sé með þeim sem svínuðu
minnst á landanum.
En það var ekki ætlunin að
fjalla hér um dauða afgreiðslu-
menn.heldur um þann sem síð-
astur stóð við búðarborð í Höfða-
verslun og afgreiddi vörur þar
og er enn, sem betur fer,á meðal
lifenda.Kaupfélag Húnvetninga
hætti nefnilega í fyrravor að
versla í Höfða og þar með var
bundinn endir á aldagamla hefð.
Ágúst Jónsson afgreiðslumaður
í Höfða varð að kveðja ástfólgna
staðinn sinn, þar sem hann hafði
selt vömr á kaupfélagsverði í full
tíu ár og getið sér góðan orðstír.
Mannlegi þátturinn mátti sín lít-
ils og saumastofukonumar á
millihæðinni grétu af söknuði
þegar Gústi,blessaður vinurinn
þeirra,var herleiddur að kalla inn
á Hólanes.til starfa í versluninni
Borg. Þessari breytingu fylgdi
því mikil sorg. Þama var settur
lokapunktur á Höfðaverslunina
en Hólanesverslunin heldur
áfram. Þar var fyrst byrjað að
versla 1835 svo verslun á Hóla-
nesi er enn á gelgjuskeiði miðað
við hina margra alda gömlu
verslun í Höfða.
Það var verulega átakanleg
sjón að sjá Gústa kveðja kjallar-
ann og ganga út í síðasta sinn.
Ekki orkaði síður á viðkvæmar
sálir að vita af hugarangist
kvennanna á millihæðinni sem
sátu allar álútar við saumavélam-
ar með társtokknar kinnar, treg-
andi kæran vin. Skyndilega var
eins og myrkur legðist yfir Ein-
búastíg og hið mikla kaupfélags-
hús varð sem umlukt skuggaleg-
um skýjum mannlegs harmleiks.
Svona getur ein ákvörðun á fjar-
lægri skrifstofu leikið stað sem
fullur var af lífi og ljósi. Þvílík
skömm og skelfing!
Nokkur orð um sögu
verslunar í Höfða
Margir hafa þeir kaupmenn
verið sem höndluðu í Höfða,
sumir þeirra vom illræmdir og
hinir verstu kúgarar.Má þar
nefna til Jens Lassen Busch sem
sagður er hafa verið hinn versti
gníari og fær hann ófögur eftir-
mæli í Brandsstaðaannál. Af
betri mönnum má svo nefna
Johan G. Freywaldt og Skagfirð-
inginn Gísla Símonarson. Sá
síðamefndi var hinn mesti þjóð-
ræknismaður og þegar hann lést
af slysförum í Kaupmannahöfn
1837 mátti með réttu segja að þar
hefði góður maður farið allt of
snemma. Hannibal Boldt var
verslunarstjóri í Höfða á vegum
Severin Stiesens á síðasta áratug
átjándu aldar,hann var drykkju-
maður mikill og sýndi hina
verstu framkomu. Barði hann á
mönnum í ölæði og lét öllum ili-
um Iátum. Þótti illt við hann að
eiga meðan hann sat þar að veig-
um og völdum. Má hikstalaust
fullyrða að fortíðin eigi mörg og
misjöfn spor út við Höfða. Þar
hefur verslunarleg áþján legið
þungt á herðum kynslóðanna,öld
aföld.
Hugsum til allra sem þar hafa
fengið hranalegt afsvar við
úttekt, þó bjargarlaust væri í kot-
inu og enga matbjörg að hafa.
Hugsum um öll þungu,vonlausu
skrefm frá búðarborðinu í Höfða,
þar sem svíðingar höfðu oftast
völdin og notuðu þau eins og
djöfullinn blés þeim í brjóst að
gera. Hún var á margan hátt
grimmileg,verslunarsagan í
Höfða!
„Gústi var sínum kúnnuni
kær og konunum sér í lagi.”
En gott er til þess að vita að
síðasti maðurinn sem stóð fyrir
innan búðarborð í Höfðaverslun
á Skagaströnd vann sér virðing-
arorð. Gústi okkar barði ekki á
neinum, hann kúgaði engan,
nema þá óbeint vegna vöru-
verðsins í kaupfélaginu,hann var
lipur og góðviljaður í umgengni
og naut almennrar hylli,ekki síst
meðal kvenna. Mun konunum
hafa þótt fremd í því að láta
hann afgreiða sig vegna ættgöfgi
hans,en hann er kominn í þráð-
beinan karllegg af Jóni kammer-
ráði á Melum í Hrútafirði. Eitt er
víst að Gústi var enginn gníari í
störfum sínum og munu margir
sakna þess tíma er hann var
höndlunarherra í kjallaranum í
Höfða. Átti hann sína fastagesti
sem sátu svo oft undir myndinni
af Vigdísi forseta,að mönnum
fannst rétta umgerð vanta ef þeir
voru ekki á staðnum.
En þó að margur karlmaður-
inn yrði svekktur yfir örlögum
Höfðaverslunarinnar með sér-
stöku tilliti til Gústa, þá var það
kvenþjóðin, eins og fyrr segir,
sem þyngsta þraut þurfti að bera
og kom fram í því þetta eilífa
misrétti gagnvart konum sem
alltaf er í gangi í [ressu þjóðfé-
lagi. Jafnvel á Skagaströnd finn-
ast dæmi um það! Af hverju
máttu konumar ekki njóta þeirra
hlunninda að versla í Höfða, geta
snúið þar karlmanni fram og aft-
ur, karlmanni sem alltaf brosti og
var jákvæður og leiðbeinandi,
karlmanni sem átti ríka þolin-
mæði og pottþéttan skilning á
vandamálum líðandi stundar? Af
hverju gátu þær ekki fengið að
hafa Gústa áfram,svo hann gæti
þjónustað þær með málningu og
pensla, kústa og sköft og allt ann-
að sem á þurfti að halda? Það var
nefnilega aldeilis munur fyrir
þær margar hverjar að kynnast
karlmanni sem hafði til að bera
þjónustulund og það í ríkum
mæli. Sumar þeirra áttu nú sína
karla heima,gegnsósa fýlupoka
sem ekki var hægt að aka að
verki heima fyrir, jarðfasta kletta
í setuverkfalli við sjónvarpstæk-
ið. Gústi var hugsvölun þessara
langþreyttu kvenna og hann gaf
jxim trúna á kosti karlmannsins
að nýju eftir vonbrigðin á víg-
stöðvunum heima. Og svo er
Gústi frá þeim tekinn........
þvílík synd og skömm !
Félagsleg þjónusta úr sögunni
Karlrembur kaupfélagsins
unnu þama hið svívirðilegasta
verk þar sem nánast var brotið á
hálfu mannkyninu. Það er sárt að
vita til þess að Höfðaútibú hafi
verið lagt niður og enn sárara að
vita til þess að sú félagslega að-
stoð sem þar var látin í té sé ekki
lengur fyrir hendi. Gústi hafði
nefnilega í starfi sínu þennan rika
mannlega skilning sem öllu
skiptir og sýndi konum almennt
mikla virðingu. Hann kunni
glögg skil á þeirri jákvæðu mis-
munun sem þær þurfa á að halda
í þjóðfélaginu svo þær geti
plumað sig til jafns við frekju-
dallana og yfirgangsseggina,
karlpeninginn yfirhöfuð! Slíkir
menn eru taldir virði þyngdar
sinnar í gulli á jafnréttisvoginni í
Kvennaathvarfinu og þeir ættu
því alls staðar að fá að njóta
kosta sinna - einnig í þjónustu
KH og það meira að segja á
Skagaströnd!
Rúnar Kristjánsson.
Ókeypis smáar
Tilsölu!
Til sölu svefnsófi, selst
ódýrt. Upplýsingar í síma 453
5667.
Fæst ódýrt. Fjögur dekk á
felgum, stærð 650 - 16. Upp-
lýsingar í síma 467 1069. Á
sama stað fæst fallegur hunds-
hvolpur gefíns.
Félagsvist!
Félagsvist verður spiluð í
Höfðaborg Hofsósi fimmtu-
daginn 30. mars kl. 21.
Allir velkomnir. Kaffiveit-
ingar. Félag eldri borgara.
Húsnæði!
Til leigu gott einbýlishús í
nágrenni Sauðárkróks. Sann-
gjöm leiga. Upplýsingar í síma
453 5558.
Fundarsalurinn í Sjálfs-
bjargarhúsinsu á Sauðárkróki
er til leigu, heppilegur fyrir
fundi og minni samkomur.
Upplýsingar gefur Anna í síma
453 5316.
Pétur Einarsson lögmaður
Sauðárkróki, sími 899 8631.
AVIS Bflaleigan
Sauðárkróki, sími 899 8631.
+
Innilegar þakkir til allra þeirra er sýndu okkur samúð
og hlýhug við andlát og útför elskulegs eiginmanns
míns, föður okkar, tengdaföður, afa og langafa
Marons Péturssonar,
Hólavegi 11, Sauðárkróki
Kristín Bjarnadóttir.
Bjarni P. Maronsson Jórunn Árnadóttir
Sigurlaug H. Maronsdóttir Lúðvík Bjarnason
Þorbjörg O. Jónasdóttir Jóhannes Hjartarson
Kristín Bjarnadóttir
Arna Björg Bjarnadóttir
Valgerður S. Bjarnadóttir
Friðrik Bjarnason
Maron B. Jónasson
Kristín H. Jónasdóttir
Ólína R. Rögnvaldsdóttir
lótel TiEdastóll 1884
Býður alla Skagfirðinga velkomna til að samfagna okkur
með því að koma og skoða elsta starfandi hótel landsins
og einn af dýrgripum menningar okkar
Laugardaginn 1. apríl kl. 15 til 18.
Svanfríður og Pétur.
K. KARLSSON
VIiqNG