Feykir - 16.03.2005, Blaðsíða 4

4 Feykir 11/2005
Eyþór Einarsson ráðunautur skrifar
Af Nýja-Sjálands
reisu
Um miðjan febrúar lagði hópur íslendinga upp í reisu til Nýja-Sjálands. Ferðin var
farin að frumkvæði Landsambands kúabænda en þátttakendur var breiður hópur
landbúnaðaráhugafólks. Ferðalangarnir sem fóru frá íslandi voru 50 talsins og
stóð ferðin í 16 daga.
A hverjum morgni var hópurinn útbúinn með næsti. Hér sitja menn að snæðingi á nýsjálenskum böggum.
Flogið var til London og þaðan
til Hong Kong sem er um 12
tíma flug. Þá var ferðalagið rétt
rúmlega hálfnað en 11 tímar
eru frá Hong Kong til Nýja-
Sjálands. Stoppað var í Hong
Kong einn sólarhring á hvorri
leið.
Ekki var hægt annað en
heillast af Nýja-Sjálandi, því
landið er afar hreint og fagurt,
nreð háum fjöllum og djúpum
dölum. Þar eru virk jarð-
eldasvæði og eru heitir hverir
og jarðskjálftar vel þekktir.
Landbúnaður er lykil atvinnu-
grein í landinu enda er hér um
að ræða eitt mesta kvik-
íjárræktarland heims. Sauð-
kindin hefur verið aðalsmerki
landsins en engin þjóð
franileiðir meira af dilkakjöti
en Nýsjálendingar og eru þeir
með 60% hlutdeild í lamba-
kjötsmarkaði heimsins. Mjólk-
urframleiðsla er einnig gríðar-
lega mikil.
Flestir Nýsjálendingar eru af
breskum uppruna. Landnám
Breta hófst snemma á 19. öld
en þá bjuggu fyrir í landinu
Maoríar. Eitt kvöldið þegar
komið var heim á hótel var
tekið á móti hópnum af
Maoríum samkvæmt þeirra
siðum. Það varafarskemmtilegt
en þeir heilsuðu hverjum
manni með því að leggja nef og
enni að nef og enni þess sem
þeir voru að heilsa. Skemmtu
síðan með mögnuðum dansi
og söng.
íslenski víkingurinn
Valdimar
Fararstjórar ferðarinnar voru
tveir, Snorri Sigurðsson franr-
kvæmdarstjóri félags kúa-
bænda, sem fýlgdi hópnum frá
íslandi og ValdimarEinarsson
frá Lambeyrum í Dölum sem
tók á rnóti okkur i Nýja-
Sjálandi. Þáttur Valdimars í
þessari ferð var mjög stór og
gaf henni gríðarlegt gildi.
Valdimar hafði séð um skipulag
ferðarinnar á Nýja-Sjálandi og
leiddi hópinn um landið.
Valdimar er lærður í
búvísindum bæði frá íslandi og
Nýja-Sjálandi, hefur unnið á
ýmsan hátt við landbúnað í
Nýja-Sjálandi og síðustu ár
hefur hann verið útibússtjóri
Banka sem kallast Rabobank.
Það er banki í eigu hollenskra
bænda sem er með útibú víða
um heiminn og þjónustar
eingöngu bændur. Valdimar
hefur húið í Nýja-Sjálandi í
meira en tvo áratugi og haft
aðsetur víðsvegar um landið.
Ferðaplanið var mjög
skemmtilegt og yfirgripsmikið
og endurspeglaði á vissan hátt
atorku Valdimars. Ferðast var
með rútu niður norðureyjuna,
farið með ferju yfir á suður-
eyjuna og haldið áfram niður
alla suðureyju meðfram aust-
urströndinni og síðan áleiðis
upp vesturströndina og þá
þvert yfir hálendið. Á leiðinni
var stoppað á tjölmörgum
stöðum til að skoða og
fræðast.
50 kýr mjólkaðar á 7
mínútum
Geysilega mikil mjólkurfram-
leiðsla er á Nýja-Sjálandi og er
víða stórt búið. Farið var á 4
kúabú í ferðinni en ekkert
þeirra var með færra en 1000
kýr. í stærri fjósum voru
notaðar mjalta hringekjur en
með þeirri tækni er hægt að
mjólk 50 kýr á 7 mínútum.
Einn ferðalangurinn, Pétur
Diðriksson bóndi á Helgavatni,
fékk áskorun um að taka þátt í
mjöltum á einum bænum þar
sem verið var að mjólka um
1000 kýr í mjaltahringekju.
Pétur fór létt með að leysa þetta
verkefni og mjólkaði á annað
hundrað kýr meðan við
stoppuðum á búinu. Ekki
sáust mjaltaþjónar en slíkir
þjónar þekkjast ekki á Nýja-
Sjálandi.
Athygli vakti að mjólkur-
framleiðslan er árstíðabundin,
kýrnar bera yfirileitt á vorin og
er framleiðsla á rnjólk því mjög
lítil yfir veturinn. Mjólkur-
samlögin leggja því niður
starfsemi í lok maí og hafa
lokað í tvo mánuði. Á þessurn
árstíma er eingöngu framleidd
neyslumjólk. Þetta fýrirkomu-
lag var útskýrt fyrir okkur
þannig að þar sem bændurnir
ættu mjólkurbúin, væri litið á
framleiðsluferilinn sem eina
heild. Ekki skipti máli hvort
hagrætt væri hjá samlaginu eða
bóndanum það væri heildar
niðurstaðan sem skipti máli.
Ungir bændur byrja sem
leiguliðar
Gríðarlegur áhugi er hjá ungu
fólki fýrir því að gerast bændur
á Nýja-Sjálandi. Ein af þeim
leiðum sem þetta fólk getur
valið er að gerast svokallaðir
hlutabændur sem er í raun
nokkurskonar leiguliða form.
Hlutabóndinn tekur þá við
jörðinni og fær ákveðin hlut í
mjólkurinnleggi búsins.
Annaðhvort er um að ræða að
hlutabóndinn fái 21% hlut í
innleggi (lower order) eða 50%
hlut (sharemilking). Ef um er
að ræða helmings skipti á
mjólkurinnlegginu (share-
milking) þátekurhlutabóndinn
við rekstrinum á jörðinni,
leggur frarn alla vinnu, bústofn,
vélar og tæki. Jarðeigandinn
leggur fram landið með öllu
sem á því er ásamt stofnfé í
mjólkursamlagi, sem er
forsenda þess að geta lagt inn
rnjólk. Það virtist vera mikil
tilfærsla á þessum
hlutabændum og voru þeir
jafnan ekki mjög lengi á
hverjum stað. Þeir geta með
þessum hætti stækkað við sig
með því að gerast hlutabændur
á sífellt stærri búum. Þegar þeir
hafa þénað nægilega eiga þeir
orðið möguleika á að kaupa sér
sína eigin jörð. Það er
Rabobank sem greiðir götu
þessara hlutabænda og hjálpar
þeinr að hetja búskapinn með
lánum til bústofns- og
vélakaupa. Rabobank er
einnig með hagstæða leið fyrir
bændur að Ijármagna
jarðarkaup. Bankinn lánar
fy'rir 50 - 60% af kaupverði
jarðarinnar og þarf bóndinn
eingöngu að borga vextina af
lánunum en þarf í raun aldrei
að borga höfúðstólinn. Hins
vegar getur bóndinn borgað
höfuðstólinn niður hafi hann
bolmagn til þess. Lánin eru
alltaf gerð upp þegar jörðin er
seld.
Nýsjálenskir mjólkurbænd-
ur virtust yfirleitt ekki vera
bundnir miklum tilfinninga-
tengslum við jarðirnar. Enda
var rnikið af þessum býlurn
sem hétu ekki neitt, höfðu bara
eitthvert númer.
Lambakjötið í sókn
Heimsótt voru fjögur sauð-
tjárbú ásamt einu sauðfjár-
sláturhúsi. Á Nýja-Sjálandi
byggir sauðfjárræktin bæði á
kjöt- og ullarframleiðslu. Á
síðustu árurn hefur kjötfram-
leiðslan verið að aukast en
ullarframleiðslan dregist saman
vegna þess að ullin gefur sífellt
rninni tekjur en heimsmark-
aðsverð á lambakjöti hefur
fariðhækkandi. Ásuðureyjunni
taldi Valdimar að sauðfjár-
bóndinn og kúabóndinn væru
að hafa svipaðar tekjur af
sínum búrekstri.
Flest sauðíjársláturhúsin
voru í eigu bændanna og eru
þau rekin með þeirri fögru
hugsjón að bóndinn fái sem
mest fýrir sínar afurðir. Allar
afurðir kindarinnar eru nýttar
á einhvern hátt. Stefndu
bændur að því að ná 17 kg
fallþunga. Á sauðfjárkynbóta-
Maoríarnir heilsa íslendingunum að þjóðlegum sið.