Iðjuþjálfinn - 01.12.1996, Blaðsíða 8

6
athygli sinni að sjúkdómsgreiningum, að
finna líkamlegar og líffræðilegar orsakir
sjúkdóma. Minni gaumur var gefinn kvört-
unum sem engar líffræðilegar sannanir
fundust fyrir s.s. einkennum streitu og al-
mennrar vanlíðan, sem kalla má „veikindi".
Þannig voru „sjúkdómur" og „veikindi" að-
greind en það stuðlaði enn frekar að aðskiln-
aði hugar og líkama. (Johnson, 1993).
Hringurinn lokast. Á seinustu árum hafa
menn beint sjónum sínum æ meira að
tengslum milli lífsstíls og heilbrigðis. Al-
mennt er viðurkennt og rannsóknir stað-
festa það að orsakir ýmssa tegunda krabba-
meins, hjartasjúkdóma, alnæmis og fleiri
heilsufarsvandamála má rekja til hegðunar
fólks og lífshátta. Um leið eru menn farnir
að vakna til vitundar um að hægt er að
koma í veg fyrir eða hafa áhrif á flesta þá
sjúkdóma sem tengjast atferli mannsins og
lífsvenjum hans. (Johnson, 1993).
LlfsstíH
Lífsstíll er eins fjölbreytilegur og mennirnir
eru margir. Lífsstíll lýsir sér í því ferli dag-
legra athafna sem fléttast inn í tilveru sér-
hvers manns og ákvarðar gæði lífs hans.
Skilgreining Rosenfelds (1993) á lífsstíl er
eftirfarandi: Lífsstíll er ferli sem felur í sér að
ákveða hvað skuli gera á degi hverjum, að
skipuleggja það, að framkvæma það og sjá
árangur erfiðisins. Lífsstíl tilheyrir einnig að
kunna að njóta og finna til ánægju í öllum
þrepum ferilsins (Rosenfeld, 1993).
Hefðbundið forvarnarstarf snýst að
mestu um að bæta einstaka lifnaðarhætti t.d.
heilsurækt, að hætta að reykja og hafa stjórn
á tíma og streitu. Hvernig tengist iðjuþjálfun
þessu starfi, heilsueflingu og lífsstíl? Bar-
bara Rider o.fl. (1989) segja að heilsuefling í
iðjuþjálfun feli í sér að veita upplýsingar,
fræða og hvetja til atferlisbreytinga í orði og
æði (Rider o.fl., 1989). Heilnæmur lífsstíll
þarf að vera „eðlilegur" og eftirsóknarverð-
ur hluti daglegs lífs. Það að neyta hollrar
fæðu, fá næga hreyfingu og hvíld, það að
hugsa jákvætt og næra andann eru ákjósan-
legar venjur. Þessar venjur leggja hornstein
að heilnæmum lífsstíl ásamt jafnvægi á milli
hvíldar og iðju í leik og starfi (Johnson,
1986).
Nútíma líferni fylgir mikil ábyrgð, því
ótal valkostir standa til boða. Það er ekki
fyrirhafnarlaust hægt að öðlast og viðhalda
jákvæðu iðjumynstri sem stuðlar að jafn-
vægi í daglegu lífi. Lífsgæðakapphlaup, fjár-
hagsáhyggjur, og miklar væntingar um ár-
angur og ánægju hafa áhrif á líf okkar.
Margir eru yfirkeyrðir af skyldustörfum og
lítill tími er aflögu fyrir Ieik og slökun.
Alltof algengt er að einstaklingar gefi upp á
bátinn athafnir og áhugamál sem áður voru
ríkur þáttur og gleðigjafar í tilverunni (Ros-
enfeld, 1993).
Viðhorf iðjuþjálfa til einstaklingsins eru
heildræn. Þeir eru sérmenntaðir í að styðja
fólk til jafnvægis í daglegri iðju. Jerry A.
Johnson (1986) bendir á mikilvægi þess að
líta á manninn sem lífveru þar sem hugur,
líkami, sál og tilfinningar mynda eina heild
og eru í stöðugu samspili við umhverfið.
Einnig hvetur hún iðjuþjálfa til að aðstoða
skjólstæðinga sína við að sjá líf sitt í nýju
samhengi (Johnson, 1986).
Lokaorð
Eins og fram hefur komið getur iðjuþjálfun
haft umtalsverð áhrif á lífsstíl fólks. Hug-
myndafræði iðjuþjálfunar byggist á heild-
rænni umhyggju og tekur tillit til líffræði-
legra, sálfræðilegra og félagslegra hliða
mannsins og færni hans til iðju. Rosenfeld
og fleiri gefa iðjuþjálfum eftirfarandi vís-
bendingar: Lífsmynstur skjólstæðingsins er
athugað frá öllum hliðum svo sem hlutverk,
venjur, gildismat, virkni, umhverfi og fram-