Iðjuþjálfinn - 01.06.2002, Blaðsíða 5

gæslunni í landinu svona illa lesnir í lögun-
um? Hafa þeir kannski engan áhuga á því að
fara að þessum lögum? Fá þeir ekki nauð-
synlegt fé til að sinna skyldum sínum? Vita
þeir kannski ekki hvað iðjuþjálfar geta gert í
heilsugæslunni? Hver sem ástæðan kann að
vera er ljóst að með aðgerðaleysi sínu halda
þessir sömu ráðamenn stórum hluta lands-
manna frá þeirri þjónustu sem þeir eiga
rétt á.
Lög skulu virt - eða hvað?
Lengi vel var skortur á iðjuþjálfum nefndur
sem ástæða þess að ekki var auglýst eftir
iðjuþjálfum t.d. á heilsugæslustöðvum. "Það
þýðir ekkert að auglýsa, það fæst hvort eð er
enginn iðjuþjálfi", var oft viðkvæðið. Með
námsbraut í iðjuþjálfun við heilbrigðisdeild
Háskólans á Akureyri sköpuðust skilyrði til
að mæta þeim skorti á iðjuþjálfum sem hér
hefur verið landlægur. Nú þegar hafa út-
skrifast tveir árgangar nema og þegar taldir
eru með þeir iðjuþjálfar sem komið hafa
heim úr námi erlendis lætur nærri að 40 iðju-
þjálfar hafi á síðastliðnum tveimur árum
bæst í hóp iðjuþjálfa á íslandi. Líkurnar á því
að ná í iðjuþjálfa til starfa hafa því aldrei ver-
ið betri en nú. Þrátt fyrir það heyrist lítið frá
heilsugæslustöðvum landsins. Nokkrar þeir-
ra hafa iðjuþjálfa á sínum snærum og eru
það helst heilbrigðisstofnanir á landsbyggð-
mni sem gegna fjölþættara hlutverki en
heilsugæslustöðvar almennt. Á höfuðborg-
arsvæðinu gerist sorglega lítið þrátt fyrir
viðleitni áhugasamra og ötulla iðjuþjálfa
sem fylgt hafa eftir vel heppnuðu tilrauna-
verkefni í heilsugæslunni. Stjórn Iðjuþjálfa-
félags fslands hefur á undanförnum árum
reynt að vekja athygli ráðuneytis heilbrigðis-
mála á stöðunni en ekki fengið mikil við-
brögð. Við munum að sjálfsögðu halda þeir-
n vinnu áfram og leita nýrra leiða ef þær
hefðbundnu leiða okkur ekki að markinu:
Að iðjuþjálfun standi þeim landsmönnum til
boða sem þurfa á henni að halda. Það ein-
faldlega margborgar sig.
Kristín Sigursveinsdóttir
Fréttir frá
Siðanefnd Iðjuþjálfafélagsins vinnur nú
að þvt' að móta starfsreglur fyrir siða-
nefndina. Búið er að prenta siðareglum-
ar svo iðjuþjálfar eiga þess nú kost að
ramma þær inn og ltengja upp á vinnu-
stöðum stnum og annars staðar þar sem
við á.
Reglurnar sem slíkar tryggja ekki gott
siðferði stéttarinnar heldur þær
starfsvenjur sem þær vísa til. Sið-
ferðileg umhugsun og umræða endur-
speglar þann ásetning iðjuþjálfa að inna
starf sitt sem best af hendi. Siðanefndin tel-
ur mikilvægt að stuðla að lifandi umræðu
innan stéttarinnar um siðamál og þar með
um hlutverk og túlkun hinna skráðu siða-
reglna. Hún hvetur sem flesta iðjuþjálfa að
koma með innlegg í þá umræðu í fagblaði
iðjuþjálfa og/eða á heimasíðu Iðjuþjálfafé-
lagsins.
Skráðar siðareglur geta verið gagnlegar
þegar gera þarf upp hug sinn varðandi
breytni í starfi. Þær geta einnig verið tæki
til að fjalla um einstök atvik eða ágrein-
ingsmál, sem upp kunna að koma í hópi
starfsfélaga. Nú viljum við hvetja iðjuþjálfa
til að velta fyrir sér hvað felst í þagnar-
skyldunni og hvernig hún er best virt í því
starfi sem þeir inna af hendi.
Til umhugsunar
Grein 1.2 í siðareglum iðjuþjálfa:
Iðjuþjálfi gætir fyllstu þagmælsku um þau
mál sem hann kann að verða áskynja í
starfi sínu. Undantekningu frá þagnar-
skyldu má einungis gera með leyfi skjól-
stæðings eða samkvæmt lagaboði.
í samskiptum skjólstæðinga og iðju-
þjálfa er fátt jafn mikilvægt og trúnaður.
Einstaklingurinn ákveður sjálfur hvort
hann deilir persónulegum upplýsingum
um sjálfan sig með öðrum og hvaða upp-
lýsingar hann lætur í té. Skjólstæðingi er
sýnd virðing með því að gæta fyllsta trún-
aðar um einkamál hans og getur verið
nauðsynlegt að láta það sérstaklega í ljós
við hann. í iðjuþjálfun getur skjólstæðing-
ur þurft að opna sig um mjög persónuleg
siðanefnd
mál og þá gerir hann það í skjóli þagnar-
skyldu iðjuþjálfans. Þó þagnarskyldan sé
afdráttarlaus og við fyrstu sýn virðist hún
sjálfsögð og einfalt að halda hana, þá er
það ekki alltaf svo. Það getur þurft að rjúfa
þagnarskyldu við skjólstæðing t.d. ef hún
stendur í vegi fyrir samvinnu starfsfólks og
vinnur þannig á móti meðferð skjólstæð-
ingsins. Benda má á að í lögum um réttindi
sjúklinga, upplýsingariti fyrir starfsfólk í
heilbrigðisþjónustu er skrifað um þagnar-
skylduna og undanþágu frá henni í III.
Kafla 12. og 13. grein á bls. 20-21.
í amstri dagsins geta komið upp ýmis
atvik sem varða þagnarskylduna. Hvað
segjum við þegar skjólstæðingar biðja fyrir
kveðjur til fólks út í bæ? Munum við eftir
að ítreka mikilvægi þagnarskyldu við
skjólstæðinga sem eru í iðjuþjálfun hjá
okkur og deila etv. persónulegum málefn-
um hver með öðrum? Hvernig er talað á
kaffistofunni eða á starfsmannafundum, er
fullrar virðingar og þagnarskyldu gætt?
Gætum við ávallt orða okkar t.d. þegar við
skiptumst á skilaboðum, tölum við þá
stundum hátt yfir allan hópinn eða bíðum
við og flytjum skilaboðin þar sem ekki eru
aðrir að hlusta? Hvað segjum við ef skjól-
stæðingur vill að enginn annar fái vit-
neskju um ákveðið málefni sem hann vill
deila með okkur?
Þessar og eflaust margar fleiri spurning-
ar vakna þegar farið er að ræða um þagn-
arskylduna. Við hvetjum iðjuþjálfa til að
taka sér tíma til að íhuga hvernig þagnar-
skyldan er virt á þeirra vinnustað.
Heimildir:
Vilhjálmur Árnason, Siðfræði lífs og
dauða bls. 76-85, Reykjavík, 1993.
Lög um réttindi sjúklinga, upplýsingarit
fyrir starfsfólk í heilbrigðisþjónustu.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytið. Reykjavík, 2000.
Siðanefnd IÞI
IÐJUÞJÁLFINN 1 /2002 - 5