Feykir - 07.04.2009, Blaðsíða 6

6 Feykir 14/2009
OPNUVIÐTAL Feykis
Leikfélag Sauöárkróks minnist 120 ára afmæiis
Kveð mitt gamla leikhús,
segirjón Ormar Ormsson
Jón Ormar við skriftir
Á síöasta ári voru
lióin 120 ár frá því að
Leikfélag Sauðárkróks
var stofnað en það var
þann 13. apríl árió 1888.
Starfsemi lagóist niöur
um tíma en hin ýmsu
félagasamtök settu
upp sýningar, flestar í
tengslum við Sæluviku.
Leikfélagið var svo
endurvakið aftur 1941
og eins og stendur
í lögum félagsins er
tilgangur félagsins gagn
og skemmtun.
Jón Ormar Ormsson var fenginn
til að setja saman leikverk í tilefni
tímamótanna og hann segist
njóta stuðnings og frábærra
hæfileika Guðbrands Ægis
Ásbjörnssonar til að koma þessu
á koppinn og þegar allt er tínt til
þá á Ægir ekki minni hlut en
hann sjálfur.
-í íyrra vor hafði Leikfélag
Sauðárkróks samband við mig
upp á að minnast þess að á liðnu
ári voru 120 ár liðin frá því að
leikfélag var stofnað hér á
Sauðárkróki. Ég var svolítið
hugsandi yfir þessu en ég fékk
þarna óvænt tækifæri á að kveðja
mitt gamla leikhús, Bifröst. Ég
bjó til uppkast að vinnuhandriti
að þessu sem síðan hefúr breyst
æði mikið vegna þess að
hópurinn varð stærri en við
reiknuðum með í upphafi, segir
Jón. -Aðdragandi að stofnun
leikfélags árið 1888 átti sér
tölverðan aðdragenda, heldur
Jón áfram. -Hér var fyrst
leiksýning í febrúar 1876 og
leikfélag var svo stofnað 13. apríl
1888. Það sem er merkilegt í
fortíðinni er sá mildi arfur
varðandi leikhús sem Skag-
firðingar eiga og væri langt mál
ef við færum út í það allt saman.
Þegar að leikfélagið gamla
lagði upp laupana árið 1907 telur
Jón að burðarvirki leikstarfsemi
hafi færst yfir á ungmennafélagið
og kvenfélagið og reyndar aðra
félagastarfsemi hér í bænum.
-Það sem að háði alltaf
leikstarfsemi hér á Sauðárkrók
og ekki síst í dag er húsnæði.
Stúkan átti Góðtemplarahúsið
og gamla Gúttó við Skógargötuna
er einstakt af menningarsögu á
margan hátt. Þetta er bernsku-
leikhús Helga Hálfdánarsonar
þess merka manns. Þarna gekk
Alda Möller fyrst á sviði en hún
varð seinna ein af aðalleikkonum
Leikfélags Reykjavíkur. Haraldur
Björnsson frá Veðramóti einn
fyrsti Islendinga til þess að leggja
fyrir sig leiklistarnám hefur í
ævisögu sinni, Sá svarti
senuþjófur, gefið ógleymanlega
lýsingu á sýningu á Skugga
Sveini skömmu eftir aldarmótin
1900. Þarna söng Bændakórinn
og svona mætti lengi telja upp
endalaust.
En svo var ráðist í að byggja
fyrstu útgáfuna af Bifröst 1925-
26 og þá telur Jón að noklcur
þáttaskil hafi orðið því þá varð
þessi leikstarfsemi ekld eins háð
Stúkunni um húsnæði.
-Það er tU marlcs um áræði á
Eyþór Stefánsson.
þeim tíma að á íjórða áratugnum
settu ungmennafélagið og
karlakórinn upp söngleildnn Alt
Heidelberg sem hefur verir
gífurlegt átak. En við skulum
koma að þvi seinna. Það sem að
gerðist í Bifröst var að fyrst var
ekki fast leiksvið. Hér var mikil
fátækt og menn þurffu að horfa í
hvern eyri og þegar Bifröst var
fyrst byggð þá var ekld föst sena í
suðurendanum þar sem við
göngum inn í salinn núna heldur
voru settir plankar á búkka, og
það gekk ekki, og aðstaða fyrir
leUcara var nánast engin. En 1941
var LeUcfélag Sauðárkróks
endurvakið ef svo má að orði
lcveða. Fyrsta sýning þess var á
Sæluviku 1942. Ég held að það
hafi ekki alveg gengið hljóðalaust
fyrir sig því mér skUst að menn
hafi verið trúir sínum félögum,
ungmennafélagi, kvenfélagi,
verkalýðsfélögunum og öðrum
er stóðu að leilcsýningum í
Sæluviku samhliða öðrum til
fjáröflunar. Sæluvikan var einn
aðal íjáröflunartími félaga. En
það náðist.
Eyþór Stefánsson og Leik-
félagið hefur verið órjúfanlegur
þáttur í samfélaginu á Króknum
og hugur Jóns Ormars leitar til
þeirra hjóna sem bjuggu í húsinu
Fögruhlíð að Brekkugötu 1 en
þar býr Jón núna og eflaust
finnur fyrir nærveru lista-
mannsins við sínar skriftir.
-Eyþór var mjög merkilegur
einstaldingur. Það er erfitt að
lýsa honum í stuttu máli. Árið
1928 fór Eyþór til Reykjavíkur
og fór í tónlistarnám hjá Páli
ísólfssyni og Emil Thoroddsen.
Þá tókst milcil vinátta sem hélst
meðan lífið entist þeim. Þarna
kemur við sögu skemmtilegt
atvik, að i Leikfélagi Reykjavíkur
á þeim tíma voru afkomendur
Indriða Einarssonar sem fæddur
er í Krossanesi og mjög ráðandi í
LR, dætur hans og tengdasynir.
Eyþór lék eitt hlutverk með LR
og þarna sagðist Eyþór hafa lært
ansi mildð enda var hann næmur
og fljótur að tileinka sér hluti.
Það sem olli hins vegar straum-
hvörfum er það að 1934 býður
Björn Kristjánsson sonur
Kristjáns Gíslasonar kaupmanns
hér á Krók, Eyþóri vini sínum að
dvelja vetrartíma 1 Hamborg.
Eyþór fer þangað út og hér á
safni er dagbók frá þessari dvöl
Eyþórs í Þýskalandi þar sem
öllum tónleilcum, óperum og
leiksýningum sem hann sér er
lýst og hann hefur teiknað upp
leikmyndirnar sem hann sá,
þegar hann kom heim að kveldi.
Það er í kjölfarið á þessu sem
ráðist er í Alt Heiderberg eins og
áður var greint frá.
En aftur að nútímanum.
Þegar að kom að því að setja
saman verk um þetta afmæli þá
blasti það nú ekki alveg við
hvernig það myndi spilast úr þvi,
segir Jón. -Ég fór þá leið að hafa
kór sem segir söguna að miklu
leyti og við rifjum hana upp i
gegnum verkefni sem að voru
vinsæl, eru íslensk og eru
strengur í þjóðarsálinni. Mörg
þeirra verka hafa jafnvel ekki
verið sýnd hér í jafnvel yfir 40 ár.
Við getum stiklað á þeim. Það
eru atriði úr: Skugga Sveini,
Manni og konu, Pilti og stúlku,
Gullna hliðinu og siðast úr
íslandsklukkunni auk annarra
söngva sem bæði tilheyra
þessum verkum og öðrum
tengdum verkum. Ég hafði aldrei
reiknað með fleirum en 10-12
manna hópi sem þetta allt lenti á
en það kom brátt í ljós að fleiri
vildu vera með og hópurinn
telur um 20.
Jóni líst vel á hópinn sem
kemur að uppsetningu verksins
og segist ætla að vera svolítið
væminn þegar hann segir, -Mér
finnst þetta mjög fallegur hópur
og hann er jákvæður og
kraftmikill, þau hafa metnað og
vilja gera þetta vel. Það sem mér
finnst fallegt við þessa sýningu
er það að þrír eldri leikarar ljáðu
þess máls að vera með í þessari
sýningu. Nú eru liðin 10, 12 og
jafnvel fleiri ár frá því að þau
hafa staðið á sviði og það þarf
kjark þegar fólk er komið á efri
ár að ráðast í slíkt affur en þau
Bragi , Steini og Elsa veltu því
ekkert fyrir sér, þau voru fus til
að ganga til leiks með sínu gamla
félagi aftur. Steini vinur minn lék
fyrst 1951, púka í Skugga Sveini
og nú er fólk að stíga á fjalir í
fyrsta skiptið 2009 og þarna á
milli eru 58 ár og mér finnst
þetta dáldið sérstakt. í þessu
unga fólki sem þarna er að stíga
fyrst á fjalir hef ég séð að
Krókurinn á mikið af
bráðefnilegu hæfileikaríku fólki
til að feta fjalir.
En að verkinu. Það skiptist í
tvennt og fýrri hlutinn heitir
Góðum vinum fagnað, þar sem
við rifjum þetta upp. Seinni
hlutinn heitir hins vegar því
sérstaka nafni Þokkaleg þvæla
og hann er meiri spuni en við
tökum lög úr vinsælum leikjum
t.d. Þrek og tár, Saumastofunni
o.fl. og setjum þau á svið og
leikum okkur talsvert, segir Jón
og ekki er laust við það að maður
skynji spenning hjá höfundi um
hvernig til takist á Sæluviku.