Feykir - 16.04.2009, Blaðsíða 4
4 Feykir 15/2009
AÐSENT EFNI
Samfélagslegt verðmæti
Háskólans á Hólum
Á síðustu misserum og
árum hefur Háskólinn
á Hólum verið að brjóta
sér leið frá því að vera
hefðbundinn bændaskóli
á framhaldsskólastigi í að
vera nútíma háskóli sem
stenst allan samanburð við
aðra háskóla innanlands
sem erlendis. Þessi leið hefur
síður en svo verið greið og
vaxtarverkirnir á stundum
miklir.
Öllum má ljóst vera að þeir
miklu umbrotatímar sem við
lifum nú hafa áhrif á þróun
háskólastigsins eins og aðrar
samfélagsstoðir. Spurningin
hvort réttlætanlegt sé að reka
7 fullgilda háskóla í landinu
og hvort smáir og sérhæfðir
háskólar geti lifað sjálfstæðu lífi
er áleitin. Margir svara þessum
spurningum neitandi og vilja
sameina háskóla í stórum stíl.
Háskólinn á Hólum er ekki
undanþeginn þessari umræðu
og eðlilega beinist kasdjósið að
þessum skóla sem yngsta og
minnsta háskólanum í landinu.
Eðli málsins samkvæmt er
fyrsta skylda háskóla að mennta
og rannsaka. Auk þessara
tveggja hlutverka hafa háskólar
um allan hinn vestræna heim,
ekki síst skólar sem staðsettir
eru í dreifbýli, haslað sér
völl sem virkir gerendur í
svæðisbundinni þróun atvinnu-
og menningarlífs. Þróun þessi
birtist m.a. í gagnvirku samstarfi
fræðastarfs, atvinnulífs og
opinberra aðila. Háskólarnir
leggja fyrirtækjunum til
hagnýta þekkingu og rann-
sóknir, fýrirtækin leggja
háskólunum til aðstöðu og
tækifæri til rannsókna ásamt
þekkingu og færni sem nýtist
háskólastarfinu. Hið opinbera
- ríki eða sveitarfélög - skapa
það umhverfi sem þarf til
að samstarfið fái dafnað og
þrifist og nýta þetta samstarf til
stefnumótunar og nýsköpunar í
þágu þegnanna.
Forsenda svona samstarfs
eru vel skilgreind markmið og
áhersla á að allir hafi möguleika
til að ná markmiðum sínum.
Verið - vísindagarðar á
Sauðárkróki er dæmi um
samstarf af þessu tagi, en þar er
einmitt suðupottur menntunar,
rannsóknaogsamfélagsþróunar
þar sem atvinnulífið og
sveitarfélagið eru virkir
þátttakendur í fræðastarfinu.
Háskólinn á Hólum með
ræturnar í samfélaginu
Einn megin grundvöllur lítils
háskóla í dreifbýli byggir á því
að hann næri rætur sínar í því
umhverfi sem hann starfar í og
að námsframboð endurspegli
að einhverju leyti það
menningar- og atvinnulíf sem
er í umhverfi hans. Með öðrum
orðum er mikilvægt að hann
skapi sér sérstöðu sem byggir
á þeim þáttum sem einkenna
umhverfi hans. Háskólinn á
Hólum hefur skapað sér þessa
sérstöðu. Þær þrjár námsleiðir
sem hann býður upp á eiga sér
djúpar rætur í samfélaginu sem
umlykur hann.
Gjaman er sagt að Skaga-
Qörður sé vagga íslenska
hestsins og hvað er þá eðlilegra
en að kenna hestaffæði
við Háskólann á Hólum.
Sjávarútvegur og sjávarnytjar
hafa verið burðarás atvinnulífs
á landsbyggðinni og síðast
en ekki síst er Skagaíjörður
vettvangur margra stórra
atburða fslandssögunnar.
Það er því afar viðeigandi að
Háskólinn á Hólum sérhæfi sig
í að kenna ferðamálaffæði með
áherslu á menningu, sögu og
náttúru.
Annar grundvöllur lítils
háskóla í dreifbýli er að
gæði þeirrar kennslu sem
þar fer ffam séu mikil og að
fagmennska ráði í rannsóknum
og öllu fræðastarfi. Á síðasta ári
fór ffam lögbundið gæðamat af
hálfu yfirvalda og voru fengnir
erlendir sérfræðingar til að
framkvæma þetta mat. Þetta
mat staðfesti að Háskólinn á
Hólum stendur fyllilega undir
þeim gæðakröfum sem til
háskóla eru gerðar og stenst því
samanburð við það besta sem
gerist.
Efhahagsleg áhrif
Háskólans á Hólum á
nærsamfálagið
Áhrif Háskólans á Hólum
eru mörg og margvísleg og
ekki víst að allir geri sér grein
fyrir þeim miklu og beinu
áhrifum sem hann hefúr á
nærsamfélagið. Sem dæmi um
þessu miklu áhrif sem skólinn
hefúr á sitt nærumhverfi má
nefna að á árinu 2007 voru
75 starfsmenn starfandi við
skólann í 54 stöðugildum.
Auk fastra starfsmanna
skólans störfúðu þar 16 manns
yfir sumarmánuðina við
Hólarannsóknina svokölluðu.
Launagreiðslur til þessara
starfsmanna námu um 250
milljónum króna. Reikna
má með að af þessum 250
milljónum króna fari á
annað hundrað milljónir
inn í nærumhverfið í formi
útsvarsgreiðslna og þjónustu-
og vörukaupa af ýmsu tagi. Þá
eru ótalin ýmis önnur áhrif,
eins og t.d. áhrif allra nemenda
háskólans, þau störf sem skapast
í umhverfi skólans, m.a. í leik- og
grunnskólum á svæðinu. Þess
má jafnffamt geta að yfir 40%
af tekjum skólans er sjálfsaflafé,
Smá í Feyki:: Síminn er 455 7171
SIIÍIcIauglýsingar
íbúð til sölu eða skipti
Til sölu þriggja herbergja 101 m2 íbúð á efrihæð við Öldustíg 15.
Til greina kemur skipti uppí einbílishús sem má þarfnast viðhalds.
Hægt er sjá myndir á helgioggigja.blogcentral.is
Upplýsingar í síma 453 5322 / 844 7277 / 867 5589
sem einkum er aflað með
rannsóknarsamstarfi af ýmsum
toga. Áhrifin af starfsemi
skólans ná að sjálfsögðu langt út
fýrir Skagafjörð. Tengsl hans við
t.d. Selasetur á Hvamstanga og
Háskólasetur á Blönduósi eru
gott dæmi um hvernig háskóli
eins og Háskólinn á Hólum
getur verið aflvaki ffæða- og
menningarstarfs sem skapar
atvinnu í umhverfi þekkingar
og nýsköpunar.
Nemendaaukning og
alþjóðlegt yfirbragð
Á myndinni hér að neðan má
sjá þróim nemendafjölda við
Háskólann á Hólum á árunum
2000-2007.
staðreynd skapar Hólastað
og háskólastarfinu ákveðið
alþjóðlegt yfirbragð sem laðar
fram nýja menningarlega og
félagslega strauma. í þriðja lagi
á svo þessi fjölgun rætur sínar
að rekja til þess að á árinu 2005
var byrjað að kenna til BA gráðu
í ferðamáladeild.
Samstarf á breiðum grunni
Hér að framan hefur verið
minnst á mikilvægi samstarfs
ffæða, atvinnulífs og opinberra
aðila. Samstarf við aðrar
háskólastofnanir innlendar
og erlendar sem og samstarf
við önnur skólastig og aðrar
skólagerðir er ekki síður
mikilvægt. Sá andi sem svífur
— N.m. á fr.mhds«ligi
Ljósari línan sýnir fjölgun
nemenda í diplóma og BA/BS
stig en sú dekkri sýnir fjölgun
nemenda á ffamhaldsstigi, þ.e.
meistara- eða doktorsstigi. Eins
og hér sést hefúr sókn nemenda
í skólann aukist umtalsvert á
þessu árabili eða úr u.þ.b. 50
nemendum í 150. í dag telja þeir
um 180 að meðtöldum þeim
nemendum sem Háksólinn á
Hólum er með í samvinnu við
Landbúnaðarháskóla Islands á
Hvanneyri, en þessir skólar eru
með sameiginlega BS gráðu í
hestafræðum.
Sá kippur sem kemur í
nemendaaukninguna upp úr
2004 er í fýrsta lagi í beinu
samhengi við þá ákvörðun að
færa Hólaskóla á háskólastig.
í öðru lagi má rekja þessa
fjölgun til aukins áhuga á
íslenska hestinum og ekki síður
aukinni verðmætasköpun í
tengslum við hann. Þessi áhugi
nær langt út fýrir landsteinana
og nemendum af erlendum
uppruna fer ört fjölgandi. Sú
yfir nýjum lögum um skólahald
á íslandi felur í sér það markmið
að brjóta niður múra á milli
skólastiga og auka enn frekar á
sveigjanleika, samfellu í námi
og möguleika á samþættingu á
milli skólstiga. Þetta markmið
gefúr Háskólanum á Hólum og
öðrum menntastofnunum á
öllum skólastigum á starfsvæði
skólans einstakt tækifæri til að
vinna saman að nýjum leiðum
til að efla sitt nærumhverfi og
laða ffam nýjar hugmyndir
til atvinnusköpunar og meiri
lífsgæði.
Forsenda þess er sú að
íbúar svæðisins, sveitarstjómir,
atvinnulíf og opinberar stofn-
anir sjái sér hag í að vinna
saman að eflingu skólans og
skilgreini markmið og leiðir að
þvi að gera hann að enn öflugra
verkfæri í samfélagsþróuninni
en hann er nú.
Skr. 13.04.09
Herdís Á Sœmundardóttir
Frœðslustjóri í Sveitatfélaginu
Skagafirði.