Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2009, Blaðsíða 48

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 85. árg. 200944
Í íslensku samfélagi starfa hjúkrunar­
fræðingar og ljósmæður í heilsugæslu og
hjúkrunarfræðingar eru jafnframt að störfum
í skólum landsins. Á þessum starfsvettvangi
gætu þessar starfsstéttir sinnt ráðgjöf um
getnaðarvarnir í mun meira mæli en gert er í
dag, einkum í framhaldsskólum. Hér á landi er
mikil þörf á því að gera kynheilbrigðisþjónustu
(m.a. getnaðarvarnaþjónustu) aðgengilegri og
bæta hana (Sóley S. Bender, 1990a, 1990b,
1995, 2005, 2006). Þetta er einkum brýnt hvað
varðar ungt fólk þar sem rannsóknir hér á landi
sýna að þessi hópur byrjar snemma að stunda
kynlíf og tekur margvíslega áhættu í kynlífi sem
endurspeglast m.a. í hærri þungunartíðni hér
en til dæmis á öðrum Norðurlöndum (Bender,
2005). Rannsóknir hafa að auki leitt í ljós
að ungt fólk hér á landi sem erlendis finnur
fyrir ýmsum hindrunum þegar það þarf að fá
kynheilbrigðisþjónustu. Á síðastliðnum ellefu
árum hafa nemendur mínir í ljósmóðurfræði
tekið viðtöl við konur um getnaðarvarnanotkun
þeirra og má ljóst vera af þessum viðtölum að
mikil þörf er á að bæta bæði fræðslu og ráðgjöf
um getnaðarvarnir. Auk þess hefur reynsla mín
síðastliðin ellefu ár, á kvennasviði Landspítala­
háskólasjúkrahúss þar sem ég hef verið með
móttökuna Ráðgjöf um getnaðarvarnir, sýnt
mér hvað konur hefur oft vantað upplýsingar
um þær getnaðarvarnirnar sem hafa notað.
Hingað til hefur ávísun getnaðarvarna
verið í höndum lækna. Víða erlendis hafa
hjúkrunar fræðingar fengið leyfi til að ávísa
hormónagetnaðarvörnum. Hefur það verið gert
til að auka aðgengi og bæta gæði þjónustunnar.
Jafnframt hefur þótt nauðsynlegt að gefa vel
menntuðum starfs stéttum tækifæri til frekari
NÝJAR ÁHERSLUR Í RÁÐGJÖF UM GETNAÐARVARNIR
– ungt fólk þarf breytta þjónustu
Sóley S. Bender, ssb@hi.is
Hjúkrunarfræðingar og ljósmæður hér á landi hafa að baki öflugt og gott
háskólanám sem undirbýr þessar starfsstéttir að takast á við fjölbreytt
verkefni heilbrigðisþjónustunnar. Vaxandi þörf er á því í samfélaginu að
skilgreina viðfangsefni heilbrigðisþjónustunnar sem ekki er sinnt sem skyldi.
Eitt af þeim viðfangsefnum er kynheilbrigðisþjónusta fyrir ungt fólk og innan
hennar ráðgjöf um getnaðarvarnir. Þessi þjónusta er háð því að heimila
fyrrgreindum starfsstéttum að ávísa hormónagetnaðarvörnum. Aðgengi að
sérhæfðri ráðgjöf um getnaðarvarnir fyrir ungt fólk hefur verið takmarkað hér
á landi og mikil þörf á að auka gæði þjónustunnar.
Dr. Sóley S. Bender er dósent
við hjúkrunarfræðideild Háskóla
Íslands og forstöðumaður
fræðasviðs um kynheilbrigði.