Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.11.2009, Blaðsíða 11

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 85. árg. 2009 7
starfsemi heilsugæslunnar og fjölluðu um
algeng viðfangsefni fjölskyldna með ung
börn, svo sem mikinn grát, svefnvenjur
og næringu. Þar má nefna svissneska
rannsókn á þekktum vanda sem er álag á
fjölskyldur með ungbarn sem grætur mikið
um leið og móðirin er enn að jafna sig
eftir fæðinguna (Elisabeth Kurth, Elisabeth
Spichiger, Elisabeth Zemp Stutz og Holly
Kennedy). Markmiðið með rannsókninni
var að skoða hvort tengsl væri á milli mikils
gráts ungbarns og þreytu móðurinnar.
Úrtakið var rúmlega þúsund fjölskyldur
með ungbarn sem grét mikið og til
samanburaðr voru rúmlega 4 þúsund
fjölskyldur með vært barn. Upplýsingum
var safnað í heimavitjunum í 1., 6. og 12.
viku eftir fæðingu og fór upplýsingasöfnun
fram með viðtölum og með því að
fylgjast með umönnun barns á heimili.
Niðurstöðurnar gáfu til kynna að erfið
fæðing (sogklukka) og andleg vanlíðan
móður fljótlega eftir fæðingu auki líkur
á umræddum einkennum. Þátttakendur
í rannsóknarhópnum sögðust ekki vera
ánægðir með þá ungbarnavernd sem þeir
fengu og ljóst er að foreldrar með óvær
börn þurfa öðruvísi þjónustu en foreldrar
með börn sem eru vær, því grátur barna
getur haft áhrif á aðlögun foreldra að
hlutverki sínu, sérstaklega ef um fyrsta
barn þeirra er að ræða.
Rannsóknir, sem beindust að feðrum,
voru líka kynntar á ráðstefnunni. Leena
Hannula, Nina Halme o.fl. sýndu
að stuðningur föður og ánægja í par­
sambandi nýorðinna foreldra eykur líkur á
að móðirin sé eingöngu með ung barnið á
brjósti 6 vikum eftir fæðingu. Rannsóknin
var gerð í Finnlandi en tíðni brjóstagjafar
er lægri þar en á öðrum Norðurlöndum.
Í Thailandi var gerð rannsókn á því
hvort feður, sem fengu sértæka fræðslu
varðandi þarfir og hegðun ungbarna,
umönnun og tengslamyndun, aðlöguðust
betur föðurhlutverkinu en feður sem
fengu hefðbundna þjónustu (Srisamorn
Phumonsakul o.fl.). Í ljós kom að feður í
rannsóknarhópnum voru marktækt færari
og ánægðari við umönnun ungbarnsins,
auk þess sem tengslamyndun þeirra við
barnið var betri. Hér á landi hefur Arna
Skúladóttir í samvinnu við Rakel Björgu
Jónsdóttur unnið að meðferðarrannsókn
á færni foreldra til að hjálpa börnum sem
útskrifast af vökudeild að þróa góðar
svefnvenjur og skoða hvort þær hafi áhrif
á þreytu foreldranna. Meðferðin fólst í
fræðslu um umönnun og þroska fyrirbura
og hvernig hægt er að hjálpa þeim að
þroska með sér heilbrigðar svefnvenjur.
Niðurstöður Örnu sýna að þremur
mánuðum eftir útskrift greina foreldrar
í rannsóknarhóp frá minni þreytu og
heilbrigðara svefnmynstri hjá ungbörnum
heldur en foreldrar í viðmiðunarhóp.
Munurinn felst í því að börnin vakna ekki
eins oft á næturnar og þau sofa lengur
auk þess sem þau virtust eiga auðveldara
með að róa sig sjálf í svefn.
Annað algengt viðfangsefni
hjúkrunarfræðinga, sem vinna með
foreldrum ungbarna, er brjóstagjöf. Lítið
hefur verið rannsakað hvernig best er
að styðja við foreldra svo brjóstagjöf
verði árangursík en Hanne Kronborg
frá Danmörku skoðaði með aðlöguðu
rannsóknarsniði hvort hjúkrunarþjónusta
í ungbarnavernd hefur áhrif á lengd
brjóstagjafar. Í rannsóknarhópnum fengu
hjúkrunarfræðingar sérhæft námskeið,
fóru í heimavitjun fljótlega eftir fæðingu
barns, gáfu foreldrum góð ráð og veittu
stuðning varðandi brjóstgjöf. Í þeim
hópi höfðu mæðurnar börn sín lengur
á brjósti en mæður í samanburðarhóp
sem fengu hefðbundna ungbarnavernd.
Mælt var með því að í heimavitjunum
ungbarnaverndar skyldi bæði taka tillit til
sálfélagslegra þátta og verkleg aðstoð
boðin ef þyrfti.
Hjúkrunarfræðingar geta einnig þurft að
veita ungum foreldrum í áhættuhópi, svo
sem þeim sem eiga við geðræn vandamál
eða fíkniefnaneyslu að stríða eða eiga fáa
að, langvarandi og sérhæfðan stuðning.
Minding the Baby er tveggja ára
bandarískt rannsóknarverkefni þar sem
66 fjölskyldum var fylgt þétt eftir með
þverfaglegum stuðningi og heimavitjunum.
Í samanburðarhópi voru 46 fjölskyldur.
Engri fjölskyldu úr rannsóknarhópnum
var vísað til barnaverndar né hafði
eignast barn á þessu tveggja ára tímabili
sem rannsóknin stóð yfir, en það átti við
um 5% í samanburðarhópnum. Þar að
auki áttu foreldrar í rannsóknarhópnum
auðveldrara með að setja sig í spor
barnsins og skilja þarfir þess, og
tengslamyndun var marktækt öruggari
en í samanburðarhópnum (Lois Sadler,
Arietta Slade, Linda Mayes o.fl.).
Meðferðarlíkanið hefur einnig nýst í
starfi skólahjúkrunarfræðinga og nokkur
veggspjöld varðandi börn á skólaaldri
vöktu athygli. Þar á meðal var eitt frá
Japan eftir Ayako Ohgino og Yumiko
Nakamura. Þar kynntu höfundarnir
hjúkrunarlíkan um aðlögun foreldra
barna með langvinna sjúkdóma. Þekkt
er að foreldrar barna með langvinna
sjúkdóma eru undir meira álagi en
foreldrar heilbrigðra barna. Auk þess eiga
þeir erfitt með að aðlagast sjúkdónum.
Þessar niðurstöður eru í samræmi við
íslenska rannsókn á aðlögunarleiðum
foreldra barna með sykursýki sem unnin
var af þeim Elísabetu Konráðsdóttur og
Erlu Kolbrúnu Svavarsdóttur. Í íslensku
rannsókninni kemur í ljós að fræðsla
og stuðningsviðtöl hjá hjúkrunarfræðingi
styrkja foreldra, sérstaklega feður, til
Samtals voru kynnt 120 veggspjöld á ráðstefnunni.
Janice Bell, einn af upphafsmönnum Calgary­
líkansins, heldur ræðu á ráðstefnunni.