Jón á Bægisá - 01.12.2005, Blaðsíða 19

Ótrúlegt en satt
vettvangi sannaðist að frammúrskarandi hæfileikar hans gátu þroskast, svo
með eindæmum mátti telja. Einsog fyrr hafði verið venja hans, las hann
upp það sem hann hafði samið hvar sem hann kom í heimsókn, en það var
núorðið talsvert víða. Ein þeirra sem á hann hlýddu var frú Anna Leth
Jurgensen, ekkja Urbans Jurgensens hirðúrsmiðs. Hún sagði einhverju
sinni: „Oehlenschláger verður ekki fremstur til eilífðarnóns. Það hljóta að
koma fram yngri menn.“ Og hún var þess fullviss að Andersen væri ein-
mitt einn þessara ‘yngri manná. Hún lagði inn gott orð fyrir hann hjá
prófastinum við Hólmsins kirkju, Frederik Gutfeld, og skömmu síðar
kom hinn ungi snillingur í heimsókn til hans með frumsaminn harmleik,
Alfsol (1822), og vitanlega þurfti að lesa hann upp fyrir prófastinn! Þessi
heimsókn varð eftilvill sú allra þýðingarmesta fyrir hið unga framgjarna
skáld og framtíð þess. Gutfeld prófastur réð honum sumsé til að heim-
sækja hinn volduga fjármálamann Jonas Collin, sem gerðist velgerðamaður
skáldsins og hefur með því reist sér óbrotgjarnan minnisvarða. Hefði hann
ekki komið til sögunnar, er vafasamt að H.C. Andersen hefði nokkurntíma
komist áfram, þráttfyrir olnbogana, töfrana, mælskuna og hvað þau nú
hétu öll vopnin sem hann beitti. Ekki svo að skilja að kynnin við Collin
hafi neitt frjóvgað anda hans, heldur hitt að hann hjálpaði Andersen til að
hjálpa sér sjálfur, en það var einmitt bráðnauðsynlegt frama hans og tilveru
sem manns yfirleitt.
Þegar Andersen kom á heimili Collins og stóð augliti til auglitis við
þennan dula mann, hafði hann víst litla hugmynd um þýðingu þessarar
stundar fyrir framtíð sína. Collin var í stjórn Konunglega leikhússins og
þekkti því leikritið Alfiol. Hann hlustaði nú svipbrigðalaus á það sem
skáldið unga hafði að segja um æviferil sinn, erfiðleika og drauma um
frægð í framtíðinni. Þegar hann hafði lokið þessari löngu rollu, skildi hann
að áheyrninni væri lokið. Nokkrum dögum síðar var hann kallaður til
viðtals hjá leikhússtjórninni. Honum var gefið til kynna að ekki væri hægt
að leika verk hans, meðþví það væri alls óhæft fyrir leiksvið, en hinsvegar
væri í því svo margt mikilsvert og ósvikið, að það bæri vott um gáfu sem
ætlunin væri að sýna einhvern sóma. Nú ætlaði Collin að tala máli hans
við einvaldskonunginn og athuga möguleika á að útvega Andersen
skólagöngu á ný - og alveg frá rótum - til að bæta úr hörmulegum
menningar- og menntunarskorti hans.
Og það varð! Konungur veitti Andersen árlegan styrk til náms, og hann
var settur í Lærða skólann í Slagelse hjá hinum illræmda harðstjóra Simoni
Meisling rektori. Þar fékk hann fæði og húsnæði og meiraðsegja
vasapeninga, svo honum fannst hann nánast vera orðinn ríkisbubbi eftir
eymdarárin þrjú í Kaupmannahöfn. Áður hafði hann brotist áfram,
á . — Til þess þarf skrokk!
17