Jón á Bægisá - 01.12.2005, Blaðsíða 41

Jónína Óskarsdóttir
Svona eða hinsegin H.C. Andersen?
Islenskar þýðingar á ævintýrunum
Vorið 2003 skilaði ég af mér B.Ed ritgerð þeirri sem þessi grein byggir á.
í ritgerðinni fjalla ég um nokkrar af þeim íslensku þýðingum á
ævintýrum H.C. Andersens sem voru á boðstólum á þeim tíma. Ástæða
þess að ég fór að spá í þetta efni er gamall áhugi minn á ævintýrum og á
sér Iangan aðdraganda. Eftir lestur á ævintýrunum fyrir börnin mín og
leikskólabörn leiddi ég hugann að því hvort þýðing Steingríms
Thorsteinssonar stæðist tímans tönn. I framhaldi af því fór ég að skoða
ævintýrin á dönsku og lesa ýmislegt um stíl Andersens og komst að raun
um að sárlega vantaði nýjar þýðingar á ævintýrunum.
Þegar Vaka/Helgafell gaf svo út nýja þýðingu 1998 sem lofaði góðu
samkvæmt auglýsingum hélt ég að draumur minn hefði ræst. Til að gera
langa sögu stutta varð ég fyrir vonbrigðum og gat ég ekki annað en
brugðist við þeirri útgáfu. Það kom mér vægast sagt á óvart hvað hægt er
að gefa út breyttan texta í nafni höfúndar, texta sem hann hefúr ekki
skrifað og hefði sennilega aldrei látið frá sér fara. Mér þótti þessi útgáfa
vera skemmdarstarfsemi gagnvart ævintýrunum og að þarna væri verið að
blekkja grunlausa kaupendur. Ég velti því líka fyrir mér hvort breytingar
sem þessar væru einungis gerðar á bókmenntum sem ætlaðar eru
börnum. Þetta varð til þess að ég fór að bera saman íslenskar þýðingar og
lesa mér til um efnið og úr þessu varð umrædd ritgerð. Þegar ég var
hálfnuð með verkið komst ég að því að 200 ára afmæli H.C. Andersens
væri í nánd og sá mér leik á borði. I framhaldi af því gekk ég á milli
forlaga og kynnti afmælið og hugmynd mína um að fá Þórarinn Eldjárn
til að þýða ævintýrin. Mér var allsstaðar vel tekið en hugmyndin fékk
loks að blómstra hjá bókaútgáfúnni Bjarti þar sem væntanleg er
heildarþýðing á ævintýrum og sögum Andersens.
Við gerð ritgerðarinnar reyndi ég að gera grein fyrir stíl og einkennum
H.C. Andersens, kynna nokkra þýðendur ævintýranna og segja frá
mismunandi gerðum þýðinga þar sem tilfæringar koma mikið við sögu.
Hér verður stiklað á stóru en aðaláhersla mín við skrifin var að sýna
hvernig þýðingar á ævintýrunum væru í boði fyrir íslensk börn og
jafnframt sýna fram á að þörf væri á nýrri og góðri þýðingu.
á .ffiœpáá — Til þess þarf skrokk!
39