Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.08.2015, Síða 46
H
ún hafði alltaf góða sjón, þurfti
ekki einu sinni að nota gler-
augu. Þegar hún var fimmtug
fékk hún hins vegar þau tíð-
indi að hún væri með sjald-
gæfan hrörnunarsjúkdóm í augnbotnum og
væri að verða blind. Í stað þess að leggjast í
sjálfsvorkunn ákvað María Hauksdóttir strax
að láta þetta áfall ekki á sig fá, heldur halda
sínu striki í lífinu. Hún er útivistarkona af
Guðs náð, gengur, hjólar og stundar skíði af
kappi og hefur haldið því áfram til þessa dags
enda þótt nokkur ár séu síðan hún varð lög-
blind.
Nýjasta ástríðan hjá Maríu er píla-
grímagöngur sem hún hefur stundað af kappi
undanfarinn áratug. Kveikjan að því var sam-
tal tveggja manna, séra Gunnars Kristjáns-
sonar prófasts og Ásbjörns Jónssonar lög-
manns, á Menningarsetrinu á Útskálum, þar
sem María starfaði. Fóru þeir lofsamlegum
orðum um bók Jóns Björnssonar sálfræðings,
Á Jakobsvegi, og María mátti til með að eign-
ast bókina. Til að gera langa sögu stutta las
hún bókina og varð ástfangin. Hvorki meira
né minna.
Gjöf frá Guði
„Mér fannst þetta vera gjöf frá Guði og unni
mér ekki hvíldar fyrr en ég var búin að skipu-
leggja hjólaferð eftir Jakobsveginum. Ég leit-
aði eftir ferðafélaga en fann engan og fór þess
vegna ein,“ segir María.
Þetta var árið 2006 og tók ferðin 24 daga.
„Ég hafði aldrei verið svona lengi í burtu frá
mínu fólki en varð að gera þetta. Ferðalagið
var í einu orði sagt stórkostlegt og það var
notaleg tilfinning að týna sér gjörsamlega, ég
var ekki einu sinni með klukku.“
Ferðalagið gekk þó ekki áfallalaust fyrir
sig, einn daginn datt María á hjólinu og slas-
aðist á handlegg. „Ég fann að ekki var allt í
lagi og lagði því af stað í leit að hjálp. Hvað
heldurðu að hafi gerst þá? Það hvellsprakk á
hjólinu. Ég hafði aldrei skipt um dekk en
reyndi mitt besta. Án árangurs. Ég ákvað að
reyna að komast á puttanum á næsta spítala
en hundruð bíla óku fram hjá mér. Loksins
nam einn staðar og það var svo táknrænt að
miskunnsami samverjinn var múslími – á
þessari kristnu leið.“
Bílstjórinn var í fyrstu tregur að taka hjólið
með enda María búin að losa allan búnaðinn
af því. „Það var eins og að líta yfir markað,“
rifjar hún upp hlæjandi. Bílstjórinn lét á end-
anum til leiðast og hjólið fylgdi með.
Komið var á spítala í Logorno og þar tók
við mikið handapat, því enginn talaði ensku,
ekki einu sinni læknarnir. Til allrar hamingju
var bara um áverka á handlegg að ræða, ekki
innvortis meiðsli, þannig að Maríu gekk til
þess að gera vel að gera grein fyrir vand-
anum. Í ljós kom að hún var brákuð og þurfti
að fá gips.
„Mér var ráðlagt að hvíla í tíu daga og fór
því að leita að flugi heim. Fljótlega rann þó
upp fyrir mér ljós: Pílagrímar fara ekki heim!
Ég lét því gera við hjólið og lagði af stað aft-
ur. Það var ekki svo mikið álag fyrir hand-
legginn að hjóla og ég gat skipt um gír með
vinstri hendinni. Þess utan fékk ég alltaf
bestu kojuna í skálunum á nóttunni – út á
gipsið.“
Hún hlær.
Jakobsveginum lýkur sem kunnugt er við
dómkirkjuna í Santiago de Compostela en
María hélt áfram til Cape Finisterre, þar sem
hermt er að heimurinn hafi endað á fimm-
tándu öld. Þar kynntist hún þýskum prófessor
sem fékk hana til að biðja með sér fyrir veikri
eiginkonu sinni við kross í fjörunni þar sem
frásagnir eru til um kraftaverk „Ég gerði
þetta og eftir það átti hann í mér hvert bein.
Hann bauð mér út að borða og sendi mér
gjafir í mörg ár eftir þetta. Prófessornum
þótti alveg ofboðslega sorglegt að ég sæi ekki
listaverkin í dómkirkjunni í Compostela al-
mennilega, þessu margbrotna mannvirki, í
bréfum sínum sagðist hann alltaf biðja fyrir
augunum mínum,“ segir hún.
Eftir Jakobsveginn var ekki aftur snúið,
María hefur farið í fjölmargar pílagrímaferðir
síðan, alltaf gangandi. Hún hefur gengið á
Ítalíu, margoft í Svíþjóð, Noregi, Danmörku
og Finnlandi og segir hverja göngu annarri
skemmtilegri. „Þetta er orðin ástríða hjá mér
enda eru þessar göngur áskorun upp á hvern
einasta dag.“
María fer ein síns liðs og hefur alltaf verið
eini Íslendingurinn þar til hún auglýsti eftir
ferðafélaga þegar hún gekk fra Teano til
Rómar 2013. Hún hefur kynnst fjöldanum öll-
um af fólki í þessum ferðum og á orðið heim-
boð út um allar trissur. „Vonandi kemur að
því að ég geti þegið eitthvað af þeim,“ segir
hún.
María kveðst geta gengið með hverjum sem
er og á ekki í vandræðum með að sofa við
hliðina á næsta manni á svefnstað. Pílagrímar
eru mjög fjölbreytilegur hópur en María segir
mest um menntafólk og það hafi komið á
óvart hvað margir þekktu eitthvað til Íslend-
ingasagnanna.
Skipulagið best í Svíþjóð
María segir pílagrímaferðirnar best skipulagð-
ar í Svíþjóð. Svíar eigi safnaðarheimili við
hverja kirkju og þar sé gist í góðu yfirlæti og
eldað saman. Þá fái allir litla pílagrímabók
sem notuð er til leiðsagnar fyrir morg-
unsamveru í kirkjunni og í lok dags. Alltaf er
komið saman í hring eftir hvert stopp og farið
með bæn heilagrar Birgittu „Drottinn vísa
mér þinn veg og ger mig viljugan að rata
hann.“ Gengið er í þögn fyrstu klukkustund-
ina á degi hverjum og pílagrímum úthlutað
verkefni á undan, eins og að velta fyrir sér
spurningum á borð við: Hvað er náð? eða
hvað er eilífð? Eftir að hafa velt fyrir sér í
þögninni hvaða merkingu þetta hefur fyrir
viðkomandi velja göngumenn sér viðmælanda
og rabba um það við hann. Þannig er deg-
inum skipt upp milli þagnar og samræðu. Um
hádegisbil er alltaf brauðsbrotning úti í nátt-
úrunni. Að kvöldi er farið yfir hvað innri
ganga dagsins leiddi til og það rætt.
„Merkilegast af öllu er samt sú staðreynd
að ekki væri hægt að ganga pílagrímaleiðir í
Noregi hefðu Íslendingar ekki skráð söguna.
Ekki hafði ég hugsað út í þetta. Norðmenn
eru mjög meðvitaðir um þessa staðreynd og
sagan er ótrúlega lifandi á þessum slóðum,“
segir María.
Hún segir einstakt að ganga á Ítalíu en all-
ar pílagrímagöngur þar enda í Róm í Páfa-
garði, þar sem pílagrímarnir fá passa til að
vera næst altarinu í páfamessunni. Hún mælir
sérstaklega með leiðinni frá Siena til Rómar,
hún gefi Jakobsveginum ekkert eftir. Þá sé
einstakt að ganga Via Appia, veg sem lagður
var 327 fyrir Krist.
Að sögn Maríu er það ófrávíkjanleg regla
hjá Ítölunum að fara á barinn eftir göngu á
hverju kvöldi og síðan út að borða. „Það
myndi á hinn bóginn vekja mikla undrun tæki
maður upp rauðvínsflösku eftir göngu í Nor-
egi,“ segir hún brosandi.
Endaði inni á einkaheimili
Margt eftirminnilegt hefur gerst í ferðunum.
Haustið 2008 var María í Danmörku, korteri
eftir hrun, til að ganga Hervejen. „Íslend-
ingar nutu ekki sérstakra vinsælda í Dan-
mörku um þær mundir, auk þess sem erfitt
var að fá íslensk greiðslukort til að virka í út-
löndum. Ég hafði því nokkrar áhyggjur af
þessari göngu.“
Það reyndist ástæðulaust. Illa gekk að
finna leigubíl á lestarstöð við komuna til Pad-
borg „Ég gaf mig á tal við fullorðna konu sem
var þarna á gangi en hún bauðst til að keyra
mig, hún sagði bílinn sinn vera þarna rétt hjá.
Það reyndist vera heimilið hennar, lítið hús
með dýrðlegum rósargarði. Konan spurði
hvort ekki mætti bjóða mér upp á te sem ég
þáði. Eftir skemmtilegt spjall og leiðsögn um
rósagarðinn bauð konan mér í mat.“
Það endaði með að María þáði gistingu sem
konan bauð en hún hafði áhyggjur af pantaðri
gistingu en kona sagðist sjá um það. „Það kom
í ljós að konan var með glúteinóþol eins og ég
og vildi endilega nesta mig fyrir fyrsta göngu-
daginn og fylgdi mér síðan á lestarstöðina þar
sem gangan hófst.“
Hún segir að pílagrímahópinn í Danmörku
hafi verið dálítið öðruvísi saman settan en á
hinum stöðunum. Þar virðist fleiri pílagrímar
vera að vinna úr erfiðri lífsreynslu og hafi val-
ið pílagrímagöngu til að vinna í sínum málum.
Eftir tveggja vikna innri og ytri göngu höfðu
allir pílagrímarnir styrkst og voru bjartsýnni á
framtíðina.
2015 er pílagrímaár og af því tilefni stendur
yfir samfelld ganga sem aldrei hefur verið far-
in áður. Hún hófst í Þrándheimi 23. apríl og
lýkur í Jerúsalem 28. október. Pílagrímum er
frjálst að koma inn í gönguna hvar sem er og
það ætlar María að gera. 7. september kemur
María inn í gönguna í Teaon á Ítalíu og geng-
ur til Monte San Angelo, um 300 km leið á
tveimur vikum. „Ég hafði meldað mig líka í
ferð yfir Austurríki frá landamærum Þýska-
lands eða frá Mittenwald til Brenner, sem er á
landamærum Ítalíu og kallast Norður-Týról.
Nú er komið í ljós að ég næ þessu ekki af
óviðráðanlegum orsökum. Þessi leið fer klár-
lega á óskalistann.“
Mikil hreyfiþörf
María stundar ekki bara útivist í framandi
löndum, hún hefur gengið á helstu fjöll og
jökla hér heima, stundað gönguskíði og hjólað
vítt og breitt. Hún er týpan sem hjólar að Esj-
unni, vippar sér upp og hjólar svo heim á eftir.
Hugsa aldrei:
Aumingja ég!
MARÍA HAUKSDÓTTIR HEFUR STUNDAÐ MARKVISSA HREYFINGU
OG ÚTIVIST Í FJÓRA ÁRATUGI. NÝJASTA ÁSTRÍÐAN HJÁ HENNI ER
PÍLAGRÍMAGÖNGUR, SEM HÚN HEFUR TEKIÐ ÞÁTT Í VÍTT OG BREITT
UM EVRÓPU UNDANFARINN ÁRATUG. MARÍA HJÓLAR LÍKA OG
STUNDAR SKÍÐAMENNSKU OG LÆTUR ÞÁ STAÐREYND AÐ HÚN ER
LÖGBLIND EKKI TRUFLA SIG EITT AUGNABLIK. HÚN SKELLTI SÉR
Í HÁSKÓLANÁM Í GUÐFRÆÐI SEXTUG OG ÆTLAR AÐ HJÓLA
HRINGINN KRINGUM LANDIÐ ÞEGAR HÚN VERÐUR SJÖTUG.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23.8. 2015
Viðtal