Þjóðmál - 01.03.2006, Blaðsíða 36
34 Þjóðmál Vor 2006
nemandi. sem. brautskráist. úr. grunnskóla.
án. þess. að. hafa. heyrt. hennar. getið. sé. illa.
menntaður .. Það. er. að. vissu. leyti. rétt. hjá.
George.Bush.að.fræðsla.um.skipulagskenn-
inguna. opni. augu. nemenda. fyrir. ólíkum.
hugmyndakerfum ..En.það.þýðir.ekki,.eins.
og.áður. segir,.að.um.hana.eigi.að.kenna. í.
líffræðitímum. sem. einhvers. konar. keppi-
naut. þróunarkenningarinnar .. Skipulags-
kenningin. er. ekki. raunvísindakenning;. en.
líffræði.er.raunvísindagrein .
(d). „Af. því. að. skipulagskenningin. er.
ekki.vísindaleg.þá.verður.hún.það.aldrei .“.
Þetta. er. vafasöm. staðhæfing. og. líklega.
röng .. Popper. viðurkenndi. meira. að. segja.
að. ýmsar. vísindakenningar.dagsins. í. dag,.
svo. sem. um. verkun. lyfja,. ættu. rætur. að.
rekja.til.kenninga.sem.áður.voru.óvísinda-
legar. (óhrekjanlegar.með.þeim.hætti. sem.
áður.var. lýst),. til.dæmis.kuklfræða.grasa-
kvenna. á. miðöldum .. Hugsum. okkur. að.
þau. stórmerki.gerðust. sem.Kleanþes. lýsir.
svo. að. „skýr. rödd. heyrðist. úr. skýjunum,.
langtum. hærri. og. hljómmeiri. en. nokkur.
mannsrödd ..Hugsum.okkur,.að.þessi.rödd.
bærist.í.sömu.andrá.til.allra.þjóða.og.mælti.
til.hverrar.þjóðar.á.hennar.máli.eða.mál-
lýsku ..Hugsum.okkur,.að.orðin,.sem.flutt.
væru,. hefðu. ekki. aðeins. rétta. merkingu,.
heldur.bæru.þau. einnig.boðskap. fyllilega.
samboðinn. gæzkuríkri. veru,. æðri. mann-
kyni .“. Bætum. svo. við. þessa. sögu. því. að.
röddin.holdgaðist.sem.gamall.maður.með.
skegg. sem.boðaði. til. sín.helstu.eðlisfræð-
inga. jarðarinnar. og. byðist. til. að. útskýra.
fyrir.þeim.hvernig.hann.skapaði.heiminn.
eins. og. við. þekkjum. hann .. Það. er. rangt.
að.slá.því.föstu,.eins.og.Kleanþes.gerir,.að.
við.værum.ekki.„eitt.andartak.í.vafa“.um.
eðli.þessa.stórmerkis:.þarna.væri.guð.sjálf-
ur.á.ferð .15.En.það.væri.vissulega.hægt.að.
framkvæma. ýmsar. athuganir. til. að. reyna.
að.hrekja.að.þetta.væri.guð.að.lýsa.sköpun.
heimsins.–.heldur. til. að.mynda. stórkost-
leg. sjónhverfing. eða. apaspil .. Með. öðrum.
orðum:.Ég.sé.ekki.betur.en.að.við.þessar.
aðstæður.væri.tilvist.guðs.og.skipulagskenn-
ingin. orðin. að. verðugu. vísindalegu. við-
fangsefni ..
Ég.læt.hér.nótt.sem.nemur.í.þessari.um-
fjöllun.minni.um.skipulagskenninguna.og.
þær. öfgar. sem. einatt. einkenna. rökræður.
um.hana ..Ég.ítreka.þá.niðurstöðu.mína.að.
dómurinn.um.að.ekki.skuli.kenna.skipu-
lagsrökin. í. líffræðitímum. er. réttur .. En.
ástæðurnar. fyrir. því. eru. talsvert. flóknari.
og.viðsjálli.en.ráða.má.af.greinargerð.dóm-
arans .16
Tilvísanir
..1.Heilagur.Tómas.af.Aquinas,.„Leiðirnar.fimm“.í.Um
tilvist guðs: Fimm ritgerðir um trúarheimspeki,.ritstj ..Arnór.
Hannibalsson.(Reykjavík:.Metri,.1982),.s ..101–102
..2.Þýðingin.er.eftir.Gunnar.Ragnarsson.skólastjóra.
(Reykjavík:.Hið.íslenzka.bókmenntafélag,.1972) .
..3.Sjá.sama.rit,.einkum.s ..66–67,.83.og.98 .
..4..Sjá.sama.rit,.einkum.s ..68–69.og.119 .
..5..Um.þessi.átök.má.m .a ..lesa.hjá.Steindóri.J ..
Erlingssyni,.„Vitshönnunartilgátan.og.lífvísindakennsla.í.
Bandaríkjunum“,.Lesbók.Morgunblaðsins,.5 ..nóv ..(2005) .
..6..Sjá.t .d ..„Ný.sköpunarkenning.bönnuð.í.
líffræðitímum“,.Morgunblaðið,.22 ..des ..(2005),.s ..18 .
..7..Sjá.nánar.hjá.Atla.Harðarsyni,.„Apamál.og.óvinsældir“,.
Lesbók.Morgunblaðsins,.12 ..nóv ..(2005) .
..8..Fílón.bendir.glaðhlakkalega.á.þessa.kosti.í.Samræðum
um trúarbrögðin,.s ..106 .
..9..Sjá.sama.rit,.s ..115–116 .
10..Sjá.t .d ..„Vitshönnunartilgátan.og.lífvísindakennsla.í.
Bandaríkjunum“ .
11..Það.er.ein.forsendan.fyrir.dómi.hans,.sjá.„Ný.
sköpunarkenning.bönnuð.í.líffræðitímum“ .
12..Æðsti.stjörnufræðingur.Vatíkansins,.George.Coyne,.
hefur.t .d ..sagt.að.skipulagskenningin.sé.ekki.vísindaleg.
og.eigi.ekki.heima.í.skólalíffræði ..Þar.eigi.að.kenna.
þróunarkenninguna ..
13..Sjá.m .a ..viðtal.við.Dawkins,.„The.Problem.with.
God:.Interview.with.Richard.Dawkins“,.Beliefnet.
(http://beliefnet .com/story/178/story_17889 .html,.
sótt.í.des ..2005) ..Sjá.einnig.„Vitshönnunartilgátan.og.
lífvísindakennsla.í.Bandaríkjunum“ ..Beina.tilvitnunin.er.
hins.vegar.í.kveðskap.Steingríms.Thorsteinssonar .
14..Sjá.„Ljósið.sem.hvarf“,.Skírnir,.164.(haust.1990).og.
„Vatn.í.poka“,.Skírnir,.165.(haust.1991) .
15..Samræður um trúarbrögðin,.s ..81–82 .
16..Ég.þakka.Atla.Harðarsyni.heimspekingi.yfirlestur.og.
þarfar.ábendingar .