Þjóðmál - 01.03.2006, Blaðsíða 56
54 Þjóðmál Vor 2006
voru.andleg.kúgun.og.staðnað.efnahagslíf,.
sem.ekki.stóðst.markaðshagkerfunum.snún-
ing. vegna. mikils. munar. á. hagvexti,. sem.
þessi.tvenns.konar.kerfi.gátu.boðið.þegnum.
sínum ...
Þó.að.hagvöxtur.sé.megindrifkrafturinn,.
sem.rifið.geti.þróunarlöndin.upp.úr.fátækt-
arfeninu,. er. hagvöxtur. samt. úthrópaður.
af. vinstri. sinnum,. jafnvel. mörgum. þeim,.
sem.kenna.vilja.sig.við.jafnaðarstefnu,.enda.
eiga.hugsjónir.þeirra.upphaf.sitt.að.rekja.til.
sömu.kenningasmiða.og.höfunda.sameign-
arstefnunnar .....Jafnaðarstefnan.er.með.öðr-
um. orðum. sameignarstefna. í. lýðræðisum-
búðum ...
Það. er. rangt,. sem. áhangendur. hennar.
halda.enn.dauðahaldi.í,.að.þessi.útvatnaða.
sameignarstefna. hafi. tryggt. beztu. afkom-
una.í.heiminum,.eins.og.síðar.verður.rakið.í.
þessari.grein ...Nægir.í.þeim.efnum.að.nefna.
Sambandslýðveldið. Þýzkaland. til. vitnis.
um. aumkunarvert. árangursleysi. jafnaðar-
mannaflokks.í.ríkisstjórn.með.græningjum,.
en.viðskilnaður.þeirra.var.með.þeim.hætti.
í. nóvember. 2005,. að. atvinnuleysið. hefur.
líklega.aldrei.verið.meira.þar,.frá.því.að.iðn-
væðing. Þýzkalands. hófst,. og. sumir. þýzkir.
hagfræðingar. hafa. jafnað. stöðu. ríkisfjár-
mála.Þýzkalands.um.síðustu.stjórnarskipti.
við. þjóðargjaldþrot .. . Vítin. eru. til. þess. að.
varast.þau ...
Hagvöxturinn.og.hamingjan
Haldreipi.vinstri.sinna.er.að.draga.sið-ferði.hagvaxtar.í.efa ...Aukin.velmeg-
un.er.að.sönnu.talin.góð,.en.endalaus.kraf-
an. um. bætt. kjör. er. af. þeim. mörgum. og.
græningjum. talin. vera. ósjálfbær. og. stefna.
jörðinni. í.þrot .. .Hafa.verið. samdar.marg-
ar.dómsdagsskýrslur.með.boðskap.um,. að.
margar.helztu.auðlindir. láðs.og. lagar.yrðu.
brátt.upp.urnar ...Höfundar.þessara.skýrslna.
hafa. allir. orðið. sér. til. minnkunar,. og. er.
þróun. olíulindanna. skýrt. dæmi. um. það ..
Aldrei.hafa.meiri.olíubirgðir.verið.þekktar.í.
heiminum.en.einmitt.nú ...Þessir.dómsdags-
postular.tóku.ekki.markaðslögmálin.með.í.
reikninginn .. . Núna. þarf. allt. að. helmingi.
minni.orku.miðað.við.framleiðsluverðmæti.
til. að. skapa. auðinn. en. fyrir. olíukreppu.
1973,.og.hátt.olíuverð.hefur.leitt.til.mikilla.
fjárfestinga.í.olíuleit ..
Því.er.haldið.fram,.að.sóknin.eftir.meiri.
auði.sé.unnin.fyrir.gýg.og.sé.siðlítil.gagnvart.
komandi.kynslóðum ...Það.séu.aðrar. leiðir.
fyrir.hendi.til.að.öðlast.frelsi.og.hamingju.
en.að.eignast.enn.öflugri.bifreið.eða.tölvu ..
Í. bók. sinni. The Moral Consequences of
Economical Growth. vitnar. Harvard-hag-
fræðiprófessorinn. Benjamin. Friedman. til.
orða.Adams.Smith.um.það,. að. samfélag. í.
efnahagslegum. vexti. sé. líklegra. til. að. vera.
hamingjusamt.og.njóta.velgengni.en.staðn-
að.samfélag,. jafnvel.þó.að.hið.síðarnefnda.
hafi.náð.lengra.á.efnahagssviðinu ...Prófessor.
Friedman.heldur.því. fram,.að.hefðbundin.
hugsun.um.hagvöxt.sé.of.þröng;.hún.sleppi.
siðferðislegum. og. stjórnmálalegum. ávinn-
ingi.hagvaxtarins:
„Gildi. vaxandi. velferðar. er. ekki. aðeins.
fólgið. í. beinhörðum. bættum. efnalegum.
gæðum,. heldur. því,. hvernig. hún. mótar.
samfélags-,.stjórnmálaleg.og.að.lokum.sið-
ferðisleg.einkenni.fólks .“
Sagan. gefi. til. kynna,. að. batnandi. hagur.
geri. fólk. umburðarlyndara,. fúsara. til. að.
útkljá. deilumál. með. friðsamlegum. hætti.
og.hallara.undir.lýðræði ...Stöðnun.og.efna-
hagsleg.hnignun.tengist.skorti.á.umburðar-
lyndi,.kynþáttaátökum.og.einræði ...Sumum.
kann.að.þykja.þetta. langsótt,.en.skýringar.
prófessors. Friedmans. á. þessu. eru. þær,. að.
tilfinning. fólks. fyrir. velmegun. sé. afstæð. í.
grundvallaratriðum .. . Fólk. venjist. ákveðn-
um. lifnaðarháttum,. hvort. sem. það. lifi. í.
ríkidæmi.eða.fátækt ...Það.sé.hamingjusam-
ast,. ef. hagur. þess. fari. batnandi. (nokkuð,.