Þjóðmál - 01.03.2006, Blaðsíða 91
Þjóðmál Vor 2006 89
útlöndum.að.kalla.Magnús.til.sín.og.segja.
honum.í.viðtali.við.Þjóðviljann.hvað.á.daga.
sína.hefði.drifið.auk.þess.að.fara.nokkrum.
ljúflegum.orðum.um.baráttu.í.þágu.heims-
kommúnismans.–.gefa.línuna ..
Þeir. Bjarni. Benediktsson. og. Matthías.
Johannessen.eru.einnig.persónur.í.ævisögu.
Laxness.og. fræg. er. frásögnin. af.því,.þegar.
Bjarni.gerði.Matthías.út.af.örkinni.í.tilefni.
af.forsetakosningum.1968 ..Hannes.segir:
„Skömmu. fyrir. útkomu. Íslendingaspjalls
[21 ..mars.1967].hafði.Bjarni.Benediktsson.
sent.Matthías.Johannessen.heim.til.Laxness.
í. því. skyni. að. grennslast. fyrir. hvort. hann.
vildi.gefa.kost.á.sér.í.forsetakjöri.1968 .. .. .. ..
Þessi.málaleitan.þeirra.Bjarna.og.Matthías-
ar.kom.húsráðanda.á.Gljúfrasteini.mjög.á.
óvart ..Hann.sagðist.hins.vegar.ekki.geta.tek-
ið.þetta.embætti.að.sér,.á.meðan.hann.væri.
skapandi.listamaður .“
Í.þessari.frásögn.hefði.ég.notað.orðið.„ætl-
aði“. í. stað. orðsins. „vildi“ .. Eins. og. sést. af.
ævisögunni,.gat.það.ekki.komið.neinum.á.
óvart,. að. spurt. væri. vegna. forsetakosning-
anna. 1968,. hvort. Laxness. hefði. í. hyggju.
að.gefa.kost.á.sér ..Um.hugsanlegt.framboð.
hans.hafði.verið. rætt.bæði. innan. lands.og.
utan,.áður.en.Matthías.heimsótti.hann.með.
þetta.erindi ..Í.minni.minningu.snýst.erindi.
Matthíasar. um. að. fá. úr. því. skorið,. hvort.
Laxness. hafi. hug. á. að. gefa. kost. á. sér .. Ef.
svo.væri.myndu.þessir.heiðursmenn.styðja.
hann .. Það. kann. vissulega. að. hafa. komið.
Laxness.á.óvart.en.ekki.hitt,.að.rætt.væri.um.
hann.sem.hugsanlegan.frambjóðanda .
Gagnaöflun.Hannesar.Hólmsteins.vegna.
ævisögunnar. er. mikil. að. vöxtum,. eins. og.
sést,.þegar.flett.er.heimildaskránni. frá.bls ..
531.til.595.í.þriðja.bindinu ..Þar.er.einnig.
að. finna. ritaskrá. Halldórs. Kiljans. Laxness.
á. bls .. 502. til. 530,. en. tilvísanir. þessa. eina.
bindis.spanna.síðu.443.til.501 ..Í.ritaskránni.
er.ekki.aðeins.að.finna.upplýsingar.um.bæk-
ur.Laxness,. heldur. líka. greinar.og. viðtöl. í.
blöðum. og. tímaritum,. allt,. sem. fundist.
hefur ..Nafnaskrá.fylgir.þessu.bindi.eins.og.
hinum. tveimur,. en. Hannes. boðar. í. eftir-
mála,.að.heildarnafnaskrá.fyrir.öll.þrjú.bind-
in. verði. árið. 2006. aðgengileg. á. netinu .. Í.
bókinni.er.einnig.að.finna.myndaarkir.og.í.
texta.með.myndunum.dregur.Hannes.sam-
an.í.hnotskurn.þætti.úr.lífi.Laxness.eins.og.
þegar.hann.segir.með.mynd.af.frú.Auði.Lax-
ness:.„Það.kom.sér.vel.fyrir.Laxness,.hversu.
mikil. og. góð. húsmóðir. Auður. var .. Þau.
hjónin.héldu.áratugum.saman.uppi.mikilli.
risnu.á.Gljúfrasteini .“
Texti. Hannesar. er. skýr. og. án. málaleng-
inga ..Hann.leiðir.okkur.ár.frá.ári.og.jafnvel.
dag.frá.degi.í.lífi.Laxness,.ef.heimildir.gera.
honum.það.kleift ...Stærst.er.stundin.við.af-
hendingu. Nóbelsverðlaunanna. í. desember.
1955 ..Ferðalög.eru.rauður.þráður.í.sögunni.
auk. þess. sem. brugðið. er. ljósi. á. þau. verk,.
sem.koma.frá.hendi.skáldsins.á.þessu.ára-
bili ..Hannes.leitast.við.að.finna.fyrirmyndir.
verkanna.og.er.þar.að.finna.nær.einu.útleg-
gingu.hans.og.mat,.því.að.hann.lætur.hei-
mildir.tala.að.öðru.leyti .
Í. bókinni. bregður. Hannes. ljósi. á. margt.
annað.en.beint.varðar.Laxness.eins.og.þegar.
hann.segir.frá.því,.að.skömmu.eftir.afhend-
ingu. Sonning-verðlaunanna. hafi. Halldór.
snætt.kvöldverð.með.Aksel.Larsen,.sem.hætt.
hafði.eindregnum.stuðningi.við.Sovétríkin.
eins.og.Laxness.eftir.uppljóstranir.Krústjofs.
1956 .. Síðan. segir:. „Larsen. geymdi. líka.
leyndarmál. frá.því,. að.hann.var. formaður.
danska. kommúnistaflokksins. á. fjórða. ára-
tug ..Einn.þingmaður.flokksins,.Arne.Munch.
Petersen,.hafði.horfið.í.Moskvu.1937 ..Kona.
hans,. vinir. og. samverkamenn. höfðu. ekki.
hugmynd.um,.hvað.orðið.hefði.um.hann ..
En. Kremlverjar. trúðu. Larsen. fyrir. því,. að.
Munch.Petersen.hefði.verið.handtekinn.fyr-
ir.undirróður ..Hann.dó.úr.tæringu.í.fang-
elsi.1940 ..Larsen,.sem.lést.1972,.tók.þetta.
leyndarmál.með.sér.í.gröfina .“.Við.þetta.má.