Þjóðmál - 01.06.2006, Blaðsíða 54
52 Þjóðmál SUmAr 2006
með. sama. hætti. og. var,. þegar. við. lifðum.
tíma.kalda.stríðsins .
Bandaríkjamenn.voru.til.dæmis.fyrir.11 ..
september. sömu. skoðunar. og. við. Íslend-
ingar. fram. að. síðari. heimsstyrjöld. –. þeir.
töldu. einfaldlega,. að. fjarlægð. þeirra. frá.
öðrum.meginlöndum.tryggði.best,.að.ekki.
yrði. á. land. þeirra. ráðist .. Öll. varnarstefna.
þeirra.byggðist.á.því.að.halda.óvininum.sem.
lengst.í.burtu.í.samvinnu.við.bandamenn,.
sem.stóðu.hættunni.af.árás.mun.nær .
Trompið.tapað?
Í.júní.1992.skipaði.ríkisstjórn.Alþýðuflokks.og.Sjálfstæðisflokks.nefnd.með.fulltrúum.
stjórnarflokkanna. og. embættismanna. til.
að. meta. áhrif. breytinga. í. alþjóðamálum,.
einkum.öryggis-.og.varnarmálum,.á.íslensk.
utanríkismál .. Nefndin. skyldi. sérstaklega.
fjalla. um. tvíhliða. varnarsamstarf. Íslands.
og. Bandaríkjanna,. ræða. við. bandarísk.
stjórnvöld. og. aðra. samstarfsaðila. innan.
NATO.eftir.því.sem.við.ætti .
Ég.sat.í.þessari.nefnd,.sem.skilaði.ítarlegri.
skýrslu.í.mars.1993 ..Þar.segir.meðal.annars:
„Nauðsynlegt. er,. að. trúverðugar. varnir.
verði. áfram.á. landinu. til. að.verja. fullveldi.
og. lögsögu. þjóðarinnar .. Einnig. þurfa. að.
vera.hér. áætlanir.um.aukinn. viðbúnað,. ef.
þörf. krefur .. Skýrt. hefur. komið. fram. hjá.
bandarískum. stjórnvöldum. að. breyttar.
aðstæður.dragi.ekki.úr.þeirri.skuldbindingu.
Bandaríkjanna. í. varnarsamningnum. að.
tryggja. varnir. lands. og. þjóðar .. Jafnframt.
veldur. niðurskurður. á. fjárveitingum. til.
landvarna. því. að. ekki. er. unnt. að. útiloka.
frekari. samdrátt. en. þegar. hefur. orðið.
í. Keflavíkurstöðinni .. Málefni. hennar.
mega. ekki. ráðast. af. einhliða. ákvörðunum.
Bandaríkjamanna. vegna. þrýstings. í. ríkis-
fjármálum,. heldur. verða. ákvarðanir. að.
byggjast.á.sameiginlegu.mati.bandarískra.og.
íslenskra.stjórnvalda.á.breyttum.aðstæðum.
í.öryggismálum ..Í.viðræðum.nefndarinnar.
við.bandarísk.stjórnvöld.varð.fullt.samkomu-
lag.um.þetta.atriði .“
Til.að.einfalda.það,.sem.gerst.hefur.í.varn-
arsamstarfi.Íslands.og.Bandaríkjanna,.síðan.
þessi. orð.voru. fest. á.blað. í. skýrslu.nefnd-
arinnar,. má. segja,. að. íslensk. stjórnvöld.
hafi. lagt. hart. að. sér. til. að. tryggja,. að.
Bandaríkjastjórn. léti. ekki. stjórnast. af.
rammasmíði. við. fjárlagagerð. og. tæki. ein-
hliða.ákvörðun.um.brottkvaðningu.herafla.
síns. frá. landinu .. Eins. og. staðan. er. núna.
blasir. við,. að. þetta. markmið. Íslendinga.
hefur.ekki.náðst .
Á. árinu. 1993. skömmu. eftir. að. þessi.
skýrsla. var. birt. létu. bandarísk. stjórnvöld.
það.í.ljós.við.íslensk.yfirvöld,.að.þau.teldu.
ekki. hernaðarleg. rök. fyrir. því. að. hafa.
orrustuþotur. í. landinu .. Í. ársbyrjun. 1994.
varð. að. samkomulagi. milli. stjórnvalda.
ríkjanna,.að.fjórar.orrustuþotur.skyldu.vera.
á.Íslandi.ásamt.þyrlubjörgunarsveit.varnar-
liðsins. –. stóð. þessi. skipan. óbreytt,. þar. til.
Bandaríkjastjórn.tilkynnti.einhliða.15 ..mars.
2006,.að.þoturnar.og.þyrlurnar.yrðu.á.brott.
frá.landinu.í.síðasta.lagi.í.september.2006 ..
Ég.hef.ekki.tekið.þátt.í.varnarviðræðunum.
við. Bandaríkjastjórn. en. í. maí. 2004. fór. ég.
til. Washington. sem. dómsmálaráðherra.
og. ræddi. við. dómsmálaráðherrann,. for-
mann. utanríkismálanefndar. fulltrúadeildar.
þingsins,. yfirmenn. FBI,. strandgæslunnar,.
heimavarnaráðuneytisins. og. embættis-
menn. í. utanríkisráðuneytinu,. varnarmála-
ráðuneytinu. og. þjóðaröryggisráðinu .. Þar.
kynntist.ég.þeim.sjónarmiðum.varnarmála-
ráðuneytisins,.að.það.þjónaði.engum.örygg-
ishagsmunum. að. hafa. hér. á. landi. fjórar.
orrustuþotur.og.það,.sem.þeim.fylgdi ..Það.
var.eins.og.að.skvetta.vatni.á.gæs.að.halda.
uppi.rökræðum.um.málið.við.þennan.fulltrúa.
Donalds.Rumsfelds,.varnarmálaráðherra .
Innan. bandaríska. stjórnkerfisins. hafa.
þröngir.hagsmunir.varnarmálaráðuneytisins.