Þjóðmál - 01.06.2006, Blaðsíða 64
62 Þjóðmál SUmAr 2006
mati.–.með.tilboði.sínu.um.að.greiða.kostnað.
vegna. borgaralegs. flugrekstrurs. og. reksturs.
þyrlubjörgunarsveitarinnar ..
Sóknarfæri.farið.forgörðum?
Þó.það.sé.ekki.hlutverk.íslenskra.stjórnvalda.skv .. lögum. að. meta. hernaðarþörf. Íslands.
má. segja. að. skortur. á. frumkvæði. af. hálfu.
íslenskra. stjórnvalda. eftir. lok. kalda. stríðsins.
sé. . eitt. helsta. vandamálið. í. sambandi. við.
núverandi. samningaviðræður. um. framkvæmd.
varnarsamningsins ..Afstaða.íslenskra.stjórnvalda.
og.nauðvarnarnálgun.þeirra.endurspeglar.veika.
samningsstöðu .. Því. má. einnig. halda. fram.
að. íslensk. stjórnvöld. hafi. með. afstöðu. sinni.
og. nálgun. hugsanlega. misst. af. hugsanlegu.
sóknarfæri,.sem.annars.vegar.kom.til.sögunnar.
vegna. breytinga. á. aðstæðum. öryggis-. og.
varnarmála,.einkum.eftir.11 ..september,.og.hins.
vegar. vegna. kröfu. bandarískra. stjórnvalda. um.
aukna. kostnaðarþátttöku. Íslands. í. eigin. vörn-
um ..Sóknarfærið.var/er.að.láta.bandarísk.stjórn-
völd.standa..við.skuldbindingu.sína.skv ..varnar-
samningnum. á. grundvelli. niðurstöðumats.
óháðra.hermálasérfræðinga.þar.sem.tekinn.væri.
með. í. reikninginn. sá. kostnaður,. sem. íslensk.
stjórnvöld.bera.nú.þegar.vegna.varna.við.nútíma.
vá ..Til.að.skýra.þetta.nánar.má.benda.á.að.mörg.
erlend.einkafyrirtæki.starfa.nú.á.tímum.á.sviði.
herfræði. ýmis. konar,. þ .m .t .. á. sviði. ráðgjafar ..
Á. vegum. þeirra. starfa. hernaðarsérfræðingar,.
sem.íslensk.stjórnvöld..geta.eins.og.aðrir.leitað.
til. um. áhættumat. sem. taki. mið. af. breyttum.
aðstæðum. á. sviði. öryggis-. og. varnarmála ..
Slík. vinna. myndi. að. öllum. líkindum. fela.
í. sér. heildstætt. mat. á. þeirri. mögulegu. vá,.
sem. að. Íslandi. steðjar,. þ .m .t .. af. alþjóðlegri.
glæpastarfsemi. og. hryðuverkastarfsemi,. og.
þarfagreiningu. á. grundvelli. þess. mats. sem.
síðan.væri. lagt. til. grundvallar.þeim.búnaði.og.
mannafla. sem. nauðsynlegur. væri. talinn. til. að.
tryggja.þjóðaröryggi.og.varnir.Íslands.með.sem.
bestum.hætti ..Með.hliðsjón.af.slíku.mati.gætu.
íslensk.stjórnvöld.skilgreint.varnarþörf.landsins.
og. þar. með. samningsmarkmið. sín. í. stað. þess.
að. láta. hinn. samningsaðilann,. bandarísk.
stjórnvöld,. svo. til. einan. um. hvort. tveggja .. Í.
samhengi.við.kröfur.bandarískra.stjórnvalda.um.
aukna. kostnaðarhlutdeild. er.mikilvægt. að. átta.
sig. á. . að. íslensk. stjórnvöld. hafa. vissulega. gert.
margt.til.að.mæta.ógn.nýrra.tíma.þótt.þau.hafi.
ekki. látið. vinna. óháð. hættumat. til. að. leysa. af.
hættumat.kalda.stríðsins ..Nú.þegar.hefur.verið.
kynnt.áætlun.um.búnað.og.mannafla.til.að.leysa.
af. . hólmi. þyrlubjörgunarsveit. varnarliðsins. og.
virðist.almenn.sátt..ríkja.um.hana.enda.margir.
þeirrar. skoðunar. að. Ísland. eigi. að. auka. hlut.
sinn.í.eigin.vörnum.eins.og.þær.eru.skilgreindar.
núna,. þ .e .. vernda. lögsöguna. fyrir. ólöglegum.
skipaferðum,.veiðum.og.umhverfisvá,. eða.öllu.
því. sem. getur. stefnt. lífsviðurværi. og. afkomu.
Íslands.í.hættu,.auk.leitar.og.björgunar ..Brýnna.
sé.að.sinna.þeim.varnarverkefnum.heldur.en.að.
búa.sig.undir.árás.óvinahers.á.landið ..Hið.sama.
má. segja. um. aukið. eftirlit. með. borgaralegri.
flug-. og. skipaumferð. að. því. er. varðar. öryggi.
á. alþjóðaflugvöllum. og. í. höfnum .. Öryggi.
landsins. kann. að. stafa. meiri. hætta. af. því. að.
sprengjum.sé..komið.fyrir.í.skipagámi.eða.um.
borð.í.flugvél.komist.einstaklingur.með.sprengju.
eða. áform. um. að. ræna. flugvélinni. og. nota.
hana. til. árásar. eða. ógnunar,. heldur. en. af. árás.
óvinahers ..Að.huga.að.innra.öryggi.flugvalla.og.
hafna.auk.alþjóðlegs.samstarfs.á.sviði.löggæslu,.
tollgæslu. og. landamæraeftirlits. sé. því. liður. í.
nútímalegum. vörnum .. Samstarf. ríkja. Evrópu.
á. grundvelli. Schengensamningsins.og. samstarf.
við.önnur.ríki,.ekki.síst.Bandaríkin,.á.grundvelli.
alþjóðasamninga. og. reglna,. sem. samdar. eru.
og. samþykktar. á. vettvangi. alþjóðastofnana.
eins. og. Alþjóðaflugmálastofnunarinnar. og.
Alþjóðasiglingamálastofnunarinnar;. samstarf.
um. vegabréf. með. örflögu. og. lífkennum;.
fjölgun. íslenskra. sérsveitarmanna;. og. stofn-
un. greiningardeildar. innan. embættis. ríkis-
lögreglustjóra.eru.greinar.á.sama.meiði ..
Íslensk. stjórnvöld. bera. nú. þegar. kostnað. af.
eigin.vörnum.gegn.nútíma.vá ..Hitt.er.óljóst.vegna.
takmarkaðra. upplýsinga. frá. samningafundum.
íslenskra. og. bandarískra. stjórnvalda. um.
framkvæmd. varnarsamningsins. hvort. þessi.
kostnaður.íslenskra.stjórnvalda.af.vörnum.hefur.
verið.tekinn.inn.í.kostnaðarhlutdeildarjöfnuna ..
Hvað.sem.því. líður.ætti. . sá.kostnaður.að.vera.
breyta. í. jöfnunni ..Það.væri. líka.í.samræmi.við.