Þjóðmál - 01.06.2006, Blaðsíða 67
Þjóðmál SUmAr 2006 65
hugsanleg. af. hálfu. Íslands .. Þessi. afstöðuleysis-
afstaða,.ef.svo.má.að.orði.komast,.endurspeglar.
veika.samningsstöðu.Íslands.sem.einkennist.öðru.
fremur.af. skorti. á. frumkvæði.og.nýhugsun.um.
öryggis-.og.varnarmál ..
Veik. samningsstaða. Íslands. er. mikið. um-
hugsunarefni. í. ljósi. þess. að. viðræðurnar. við.
Bandaríkjamenn. eru. mjög. mikilvægar. fyrir.
framtíð. varnarsamningsins. þar. sem. þær. . eru.
augljóslega. liður. í. ákvörðun. bandarískra.
stjórnvalda. um. endurskipulagningu. og. flutn-
ing. herafla. síns. frá. Vestur-Evrópu. til. annarra.
herstöðva .. Eins. og. áður. sagði. á. áætlun. um.
þann. flutning. . að. liggja. fyrir. í. árslok. 2006 ..
Liður.í.endurskipulagningunni.er..hugsanlegur.
flutningur. varnarliðsins. á. Keflavíkurflugvelli.
frá. flota. yfir. til. flughers,. sem. virðist. vera.
rökrétt. framhald. þess. að. flytja. liðið. undir.
Evrópuherstjórn.Bandaríkjanna.í.Þýskalandi,.en.
þar.er.einnig..að.finna.höfuðstöðvar.bandaríska.
flughersins.í.Evrópu,.nánar.tiltekið.í.Ramstein ..
Ekki.á.að.breyta.neinu.í.Ramstein.innan..her-
stjórnarskipulags. Bandaríkjanna .. Þá. er. óljóst.
hvort. bandarísk. stjórnvöld. muni. halda. áfram.
að.fara.með.stjórn.og.fjármagna.rekstur.íslenska.
loftvarnakerfisins,.sem.er.hluti.af.loftvarnarkerfi.
NATO. undir. sameiginlegu. herstjórninni. í.
Norfolk ..Allt,.sem.samið.verður.um.á.næstunni,.
verður.varanlegur.hluti.af.þeirri.framtíðarskip-
an.bandarískra.hermála.(og.að.hluta.til.NATO).
sem. á. að. koma. . til. framkvæmda. innan. 10.
ára .. Íslensk. stjórnvöld. hafa. því. ekki. langan.
tíma. til. að. laga. sig. að.breyttum.aðstæðum.og.
skipa. öryggis-. og. varnarmálum. þjóðarinnar. í.
samræmi.við.þær .
Niðurstaða.
Það.er.framandi.fyrir.flesta.Íslendinga.að.ræða.um. gagneldflaugar. á. ströndum. Íslands .. Í.
umræðu.um.framtíð.varnarsamningsins.verður.
hins. vegar. að. velta. upp. hugmyndum. sem.
taka. mið. af. framtíðarþróun. á. sviði. öryggis-.
og. varnarmála .. Ekki. verður. samið. um. varnir.
Íslands.við.Bandaríkin.af.skynsemi.nema.tekið.
sé. mið. af. þróun. á. sviði. hertækni. og. hvernig.
haga. eigi. vörnum. gegn. hugsanlegri. ógn. eins.
og. t .d .. farþegaflugvél. á. valdi. hryðjuverkahóps.
eða.flugskeyti ..Íslensk.stjórnvöld.verða.að.svara.
siðferðilegum.spurningum.eins.og.fyrr.segir.og.
velta.fyrir.sér.hvort.ekki.megi.skapa.fælingarmátt.
með.því.að.hafa.annan.vígbúnað.en.orrustuvélar.
hérlendis ..Þar.koma.til.álita.skot-.eða.eldflaugar.
í. varnarskyni,. sem. gætu. fundið. og. miðað. á.
skotmark.með.aðstoð.íslenska.loftvarnakerfisins.
eða.þess.kerfis. sem. til. þarf .. Sú.varnarleið. væri.
líka. í. samræmi. við. álit. hermálasérfræðinga.
NATO..þess.efnis.að.NATO.ríkin.26.ættu.að.
koma. sér. upp. eldflaugavarnakerfi .. Ísland. gæti.
riðið.á.vaðið ..Þá.yrði.að.ákveða.með.lögum.og.
í. samráði. við. bandarísk. stjórnvöld. og. NATO.
við.hvaða.aðstæður.mætti.beita.gagneldflaugum.
ef.tilvist.þeirra.ein.dugar.ekki.sem.fæling ..Yrði.
þessi. leið. farin. mætti. slá. tvær. flugur. í. einu.
höggi:. Bandaríkjamenn. gætu. haft. orrustuvélar.
sínar.og.þyrlur.á.þeim.stöðum,.sem.þeir.kjósa ..
Íslendingar.fengju..staðbundin.varnarvopn.sem.
myndu. fullnægja. varnarskuldbindingu. Banda-
ríkjanna. . gagnvart. Íslandi .. Það. er. líka. mikil-
vægt.að.átta.sig.á.því.að.endurskipulag.herafla.
Bandaríkjanna.á.erlendri.grund.er. í.raun.liður.
í.heimavörnum.Íslands.þar.sem.varnir.eru.ekki.
eins. staðbundnar. og. áður. var .. Með. þessum.
rökum.má. . réttlæta.að.orrustuvélar. séu.fluttar.
frá. Íslandi. og.þær. verði. til. taks.þar. sem.meiri.
þörf.er.á.þeim.en.hér.á.landi ..
Niðurstaðan.er.því. sú.að.við.hinar.nýju.að-
stæður. í. öryggis-. og. varnarmálum. sé. farsælast.
fyrir. Ísland. að. vera. áfram. í. NATO. og. í. varn-
arsamstarfi. við. Bandaríkin .. Þessi. niðurstaða.
byggist. á. raunsæju. mati. á. stöðu. mála .. Allar.
hugmyndir.um.að.hægt.sé.að.fella.varnir.Íslands.
að.stefnu..ESB.í.öryggis-.og.varnarmálum.eru.
mjög. langsóttar. og. óraunsæjar. að. mínu. mati ..
Þetta. hefur. raunar. verið. staðfest. af. fulltrúum.
ESB,. þar. á. meðal. . af. Richard.Wright,. sem. er.
einn. framkvæmdastjóra. erlendra. stjórnmála-
samskipta. framkvæmdastjórnar. ESB. í. Brussel.
og.var.á.fundi.Samtaka.um.vestræna.samvinnu.
16 ..mars.sl ..Önnur.ríki.innan.NATO.eða..tengd.
NATO.eins.og.Noregur,.Frakkland.og.Rússland.
hafa.eðlilega.áhuga.á.stöðu.varnarmála.á.Íslandi.
og. því. að. aðstoða. Íslendinga. við. að. koma. sér.
upp. búnaði,. enda. greiði. Íslendingar. sjálfir.
kostnaðinn ..Í.þessu.felst.allt.annað.en..í.tilboði.
um.að. taka. að. sér.og.borga.–. a .m .k .. að.hluta.