Þjóðmál - 01.06.2007, Blaðsíða 36
34 Þjóðmál SUmAR 2007
Stundum. er. stutt. milli. umburðarlyndis.
og.tómlætis,.gáfulegra.efasemda.og.úrræða-
leysis .. Þarf. ekki. stundum. sterka. trú. og.
sannfæringu.til.að.koma.góðum.hlutum.til.
leiðar?. Kannski. þurfa. sannfæringarkraftur.
og.efi.stöðugt.að.togast.á ..Ef.til.vill.er.best.
að. sumir. hafi. þá. gáfu. að. trúa. og. aðrir. þá.
gáfu.að.efast.og.taka.flestu.sem.sagt.er.með.
hæfilegum.fyrirvara ..Þegar.sannfæring.þeirra.
fyrrnefndu.gengur.út. í.öfgar.og.verður.að.
skoðanahroka. fáfræðinnar,.þá. er.þörf. fyrir.
rödd.efasemdamanna.og.pyrrhonista .
Fyrir. tveim. árþúsundum. spurði.
Aristókles. frá. Messínu. pyrrhonista. hvað.
héldi.aftur.af.manni.sem.ekki.teldi.sig.hafa.
vissu.fyrir.því.að.neitt.sé.í.raun.og.veru.illt,.
skammarlegt.eða.óréttlátt .12
Grimmd. hefur. vissulega. oft. verið. rétt-
lætt. með. langsóttum. rökum. og. kenning-
um. manna. sem. þykjast. hafa. svör. við.
öllum. gátum. tilverunnar .. Efahyggja. hefur.
stundum. grafið. undan. svoleiðis. manna-
12.Lom.2001,.bls ..5 .
látum .. En. hún. getur. grafið. undan. hvaða.
sannfæringu. sem. er .. Montaigne. vefengdi.
rök. fyrir. frumspekilegum. og. trúarlegum.
kenningum. en. hann. vefengdi. ekki. að.
grimmd.væri. slæm ..Ef.allt. sem.við. teljum.
okkur. vita. um. rétt. og. rangt,. gott. og. illt,.
er. vefengt,. hvaða. rök. eru. þá. gegn. því. að.
brenna.gamla.konu.lifandi?.
Sá.sem.ekki.þorir.að.efast.verður.sjálfsagt.
aldrei.annað.en.þröngsýnn.kreddumaður ..
Sá. sem. aldrei. þorir. að. trúa. neinu. verður.
líklega. stefnulaus. vingull. sem. kemur. fáu.
góðu. til. leiðar .. Montaigne. var. hvorki.
þröngsýnn.né.stefnulaus ..
Um. þetta. segir. Ungverjinn. Petr. Lom:.
„Efahyggja. er. aldrei. ótakmörkuð,. hún.
er.alltaf.blanda.af.vafa.og. skoðun.og.það.
eru. skoðanirnar. sem. efahyggjumaðurinn.
heldur.fram.í.bland.við.efann.sem.ákvarða.
niðurstöður.hans ..….[Þ]að.er. full.ástæða.
til. að.efast.þegar.einhver. lýsir. sjálfum.sér.
sem.efahyggjumanni .“13.
13.Lom.2001,.bls ..91–92 .
_________________________________________