Þjóðmál - 01.12.2007, Blaðsíða 21

Þjóðmál VETUR 2007 19
höndlaður með öðrum hætti en annar
lífeyrir hvað varðar skerðingar á lífeyri al-
mannatrygginga. Það er ekki skynsamlegt.
Iðgjöld til séreignarsparnaðar hafa verið
skattfrjáls eins og önnur iðgjöld til
lífeyrissjóða. Það er eðlilegt að meðhöndla
lífeyrinn með sama hætti og aðrar greiðslur
úr lífeyrissjóðum.
Íslendingum hættir til þess að telja sig
mesta og besta á öllum sviðum. Oft er
það gorgeir en lífeyriskerfi landsmanna er
líklega í alvöru með þeim bestu í heimi.
Eignir lífeyrissjóðanna eru nærri því
helmingi meiri en verg landsframleiðsla
en það er hæsta hlutfall í heimi. Þetta er
mikilvægt, því að með því að spara með
þessum hætti er lífeyririnn betur tryggður
fyrir sveiflum í efnahagslífinu en ef notað
er gegnumstreymiskerfi almannatrygg-
inga. Þegar tiltölulega lágt hlutfall þjóð-
arinnar er á ellilífeyri eins og núna er
lífeyrir almannatrygginga ekki þung byrði.
Stórir eftirstríðsárgangar eiga hins vegar
bara nokkur ár í „löggildingu“ á ellinni
og þá fjölgar lífeyrisþegum mikið. Það er
skynsamlegt að sem stærstur hluti þeirra elli-
lífeyris komi úr þeirra eigin lífeyrissparn-
aði. Auðvitað er það freistandi fyrir stjórn-
málamenn að kaupa sér vinsældir með því
að auka lífeyrisgreiðslur almannatrygginga
nú þegar afgangur er á ríkissjóði. Því verður
hins vegar að treysta að forsætis- og fjármála-
ráðherra standi hér eftir sem hingað til vörð
um hagsmuni almennings í þessu efni.
Merkileg er sú árátta að tala alltaf í sama orðinu um aldraða og öryrkja.
Fátt er þó sameiginlegt með elli og örorku.
Sem fyrr segir er það öllum sameiginlegt
að eldast. Meirihluti ellilífeyrisþega er sem
betur fer ágætilega hress andlega og líkam-
lega. Öryrkjar eru fólk sem af einhverjum
ástæðum hefur skerta orku. Sumir fæðast
þannig, aðrir verða fyrir sjúkdómum eða
slysum sem verða til þess að orkan þverr. Um
öryrkja gildir það sama og um aðra. Þeim
er mikilvægt að fá að vinna og lifa þannig
að þeir geti notið sinna hæfileika sem allra
best. Hagfræðingurinn Arthur Laffer sem
kom hingað til lands nýlega sagði að besta
velferðarhjálpin væri full atvinna (mig
minnir reyndar að hann hafi vitnað um
þetta í Kennedy Bandaríkjaforseta). Varla
er hægt að mæla sannari orð. Einstaklingur-
inn á að fá að njóta hæfileika sinna til fulls og
þá nýtur þjóðfélagið þeirra líka. Þess vegna
er það mjög mikilvægt að hætt verði að líta
niður á fólk sem hefur skerta starfsorku.
Stjórnmálamenn sem berja sér á brjóst
fyrir manngæsku tala um „okkar minnstu
bræður“ rétt eins og um gallaða vöru sé að
ræða. Staðreyndin er sú að mikill munur
er á öryrkjum. Sumir hafa litla skerðingu á
orku, aðrir mjög mikla. Samt er það þannig
að margir þeir sem hafa skerta hreyfigetu
hafa fulla hugarorku og geta því unnið
mörg störf eins og hver annar. Andlega
fatlaðir geta líka margir unnið vel fái þeir
tækifæri til þess. Þess vegna ber að fagna því
að fyrir liggja tillögur um nýtt kerfi við mat
á örorku þar sem litið er á starfsgetu hvers
og eins og bætur í samræmi við hana í stað
þess að nær allir séu dregnir í einn dilk.
Ungt fólk sem er blint eða hreyfihamlað
á ekkert meira sameiginlegt með öldruðum
en jafnaldrar þess sem sjá fulla sjón
og hreyfigetu. Þess vegna er til dæmis
sameiginlegt framboð öryrkja og aldraðra
út í hött eins og reyndar sýndi sig síðastliðið
vor. Reyndar eru stjórnmálaskoðanir fólks
örugglega eins ólíkar hjá þeim sem hafa
skerta orku og hinum. Farsælast og eðlilegast
væri fyrir öryrkja að heyja sína baráttu
fyrir jafnrétti við aðra á eigin forsendum.
Meginatriði er að í þjóðfélaginu verði
skapaðar aðstæður þar sem hver og einn fái
að njóta sín sem best, ekki að menn fái sem
mestar bætur.