Þjóðmál - 01.12.2007, Blaðsíða 30
28 Þjóðmál VETUR 2007
Hann.er.að.sögn.á.móti.þessu.öllu ..Ef.við.
tökum.hann.á.orðinu.mætti.ætla.að.dómar.
Atla.og.Hannesar.stæðu.heima:.Einar.Már.
sé. einfaldlega. óforbetranleg. fornaldarsál ..
En.ef.við.rýnum.betur.í.dæmin.sem.hann.
tekur.um.þá.„guðmávitahvaðvæddu“.fylgi-
fiska.sem.hann.hefur.helst.fyrir.sök,.kemur.
önnur. og. skýrari. mynd. í. ljós. (s .. 319;. sjá.
einnig.viðtal.við.höfundinn.í.Morgunblað-
inu. 2 .. sept .. 2007) .. „Frjálshyggjan“. sem.
Einar.Már.segist.vera.á.móti.er.í.raun.það.
sem. kalla. mætti. neytendavædd hagnýtis-
hyggja á sviðum þar sem hún á ekki heima ..
Þessi. hagnýtishyggja. birtist. í. nútíma
byggingarlist. er. sniðgengur. klassísk. fagur-
fræðileg.gildi ..Einar.Már.talar.hér.á.svipuð-
um.nótum.og.Karl.Bretaprins.og.þarf.ekki.
að.hafa.um.það.fleiri.orð ..Hún.birtist.í.öðru.
lagi. í. siðrofi eða. „fáheyrðum. nýbólum“. í.
siðferði.er.rutt.hafa.hefðbundnum.gildum.
úr.vegi ..Höfundur.tekur.ekki.mörg.dæmi.
til.útlistunar.á.þessu.meinta.siðrofi.önnur.
en.þau.að.ekkert.virðist.lengur.því.til.fyrir-
stöðu. að. „karlar. eða. konur. fái. að. giftast.
sinni.vinstri.hendi“. (s ..253) ..Hugmyndin.
um.upplausn.siðlegra.gilda.er.þekkt.stef. í.
nútíma.siðferðisumræðu.og.raunar.ámálg-
að. jafnt.af.mönnum.sem.standa. lengst. til.
vinstri.og.hægri.í.hinu.pólitíska.litrófi ..Þá.er.
til.dæmis.bent.á.skipbrot.frjálslyndisstefn-
unnar.við.uppbyggingu.fjölmenningarsam-
félaga.á.Vesturlöndum.og.þau.fátæklegu.ráð.
sem. hún. getur. gefið. um. siðlegt. uppeldi ..
Þriðja. birtingarmyndin. er.upplausn og af-
neitun.þjóðarhugtaksins:.enn.eitt.þekkt.stef.
í.fræðilegri.deiglu.samtímans ..Fjórða.horn.
hagnýtishyggjunnar.—.og.það.sem.Einari.
Má.er.mest.drumbs.um.—.er.hrun klassískr-
ar.menntahugsjónar,.ekki.síst.í.háskólum,.og.
neytendavæðing. skólagöngunnar .. Margir.
hafa.orðið.á.undan.Einari.Má.til.að.ræða.
um. hvernig. andklassísk. hagnýtishyggja.
súrsi.aldarandann ..Það.að.sömu.áhyggjuefni.
brenni. honum. fyrir. brjósti. er. ekki. næg.
ástæða.til.að.afgreiða.hann.sem.geðvondan.
svartagallsrausara .. Atli. og. Hannes. Hólm-
steinn.amast.við.því.að.hann.kenni.hinum.
ljóta.lepp.frjálshyggjunnar.um.öll.áhyggju-
efni.sín ..Ég.hef.svarað.því.til.að.í.raun.noti.
Einar. Már. orðið. „frjálshyggja“. aðeins. í.
ögn. frjálslegri. merkingu,. enda. liggi. sönn.
merking. þess. alls. ekki. á. lausu .. En. það.
mætti.hugsanlega.ganga.lengra.og.færa.að.
því.rök.að.það.sé.í.raun.orðræða.„brasks.og.
bankamáls“.(s ..269).sem.gangi.aftur.á.öllum.
þeim.áhyggjusviðum.sem.höfundur.nefnir ..
Hann.hafi.því.talsvert.meira.til.síns.máls.en.
sem.nemur.sérviskulegri.orðanotkun ..
Tökum. dæmi. af. skólakerfinu .. Einar.
Már. talar.um. ranghugmyndir.um.eðli. og.
gildi.menntunar. sem.hafi.komið. vígreifar.
fram. á. sjónarsviðið. og. orðið. sífellt. meira.
áberandi. eftir. því. sem. undan. þeim. var.
látið.(s ..265) ..Háskólakennarar.séu.orðnir.
að. skemmtikröftum. í. unglingabúðum. í.
stað.þess.að.helga. sig.klassískum.fræðum ..
Hugmyndirnar. sem. höfundur. vísar. til.
snúast.um.að.nemendur.séu.„viðskiptavin-
ir“. menntastofnana. og. gæði. stofnananna.
felist.í.að.þægja.þörf.nemendanna,.enda.séu.
gæði. almennt. ekki. annað. en. „fullnæging.
þarfa. neytenda“ .. Orka. háskólamanna.
fer. því. æ. meir. í. að. skipuleggja. sem. fjöl-
breytilegastar. og. hugvitsamlegastar. leiðir.
til. að. hjálpa. áhugasnauðum. nemendum.
að. sanka. að. sér. „þreyttum. einingum“ ..
Skelfilegt,.nýlegt.dæmi.um.slíka.orkusóandi.
McDonaldíséringu. er. svokölluð. „bologn-
un“.íslenska.háskólakerfisins:.aðlögun.þess.
að.hinu.samevrópska.Bologna-ferli ..Í.stað.
þess.að.sinna.skaplegum.fræðum.hefur.orka.
stórs.hluta.íslenskra.háskólaborgara.farið.í.
þá. atvinnuforheimskun. síðustu. misserin.
að. láta. viðmið. Bologna-ferlisins. „hríslast.
um“. (orðalag. menntamálaráðuneytisins).
markmiðslýsingar. sínar ..Hugmyndafræðin.
gengur.öll.út.á.það.að.standi.nemendur.sig.
ekki.í.námi.hljóti.„þjónustustig.“.háskólans.