Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2014, Blaðsíða 24

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 1. tbl. 90. árg. 201420
því hvattir til að fara að lögum og skrá öll
atvik sem upp koma samkvæmt reglum
stofnunar og láta vita um leið og þeir
verða varir við eða þeir telja að ráðstafanir
stjórnvalda eða annarra stjórnenda gangi
gegn hagsmunum skjólstæðinga. Þá ber
þeim einnig að tilkynna til viðeigandi aðila
ef heilbrigði eða öryggi skjólstæðings
er stefnt í hættu vegna ófaglegra eða
ólöglegra starfa samstarfsfólks.
Hjúkrunarfræðingar geta haft samband
við félagið, rætt við sinn næsta yfirmann
eða snúið sér beint til Embættis
landlæknis. Á vefsvæði embættisins má
finna leiðbeiningar fyrir heilbrigðisfólk um
hvernig og hvað ber að tilkynna.
Gæti þetta gerst hér?
Tímarit hjúkrunarfræðinga spurði nokkra
hjúkrunarfræðinga hvort þeir héldu
að annað eins og í Staffordshire gæti
gerst hér. Sigrún Huld Þorgrímsdóttir,
hjúkrunarfræðingur á Landspítala, segir
að fræðilega séð sé það möguleiki
en hjúkrunarfræðingar á stóru sjúkra­
húsunum séu enn sem komið er fjarri
þessum lýsingum. „Ég hef frekar
áhyggjur af því að sum hjúkrunarheimili,
og hugsanlega þær biðdeildir sem
Landspítali rekur fyrir aldraða sem bíða
eftir hjúkrunarheimili, séu hættulega
nærri þessu ástandi,“ segir hún. Helsti
áhættuþáttur sé niðurskurðarkrafan en
Sigrún Huld hefur þó meiri áhyggjur af
ríkjandi andrúmslofti varðandi umræður
og gagnrýna hugsun. „Þar horfi ég ekki síst
til eigin stéttar en hjúkrunarfræðingar eru
bara allt of hræddir við að opna munninn.
Á Landspítala, stærsta vinnustað
íslenskrar heilbrigðisþjónustu, ríkir „þögul
þöggun“ en hún er svo inngróin að það
þarf varla að segja starfsfólki að það eigi
ekki að hafa hátt um gagnrýnisatriði.
Stjórnendur í heilbrigðisþjónustu draga
upp óraunhæfar bjartsýnismyndir og
starfsfólk þegir eða tekur undir,“ heldur
Sigrún Huld áfram.
Sigrún Huld nefnir sem dæmi viðbrögð
hjúkrunarfræðinga þegar heilbrigðis­
ráðherra sagði öllum í haust að hann væri
að bæta við 40 biðrýmum á Landspítala.
„Í raun lokaði hann 18 á móti svo rýmin
eru 24 og raunar ekki öll komin í notkun.
Ég var eitthvað að tauta yfir þessu á
almannafæri og það varð til þess að
Stöð 2 hafði samband við mig og ég
veitti þeim viðtal. Yfirmaður minn var
mjög áhyggjufullur en bannaði mér þó
ekki að fara í viðtal. Ég var hrædd um að
fá skammir en fékk svo reyndar engar.“
Nýlega skráði hún svo atvik vegna
óhóflegrar geðlyfjanotkunar aldraðrar
konu á Landakoti. „Ég varð greinilega vör
við að fólki þótti þetta aldeilis yfirgengileg
hegðun af minni hálfu. Þegar frá leið held
ég þó að viðbrögð mín hafi orðið til góðs
en það þurfti sannarlega sjálfstraust og
faglegt hugrekki til að gera þetta,“ segir
hún.
Breska atburðarásin finnst henni að
mörgu leyti mjög kunnugleg. Opinbert
eftirlit sé einnig afar veikur hlekkur á
Íslandi. „Fyrstu viðbrögð stjórnenda eru
gjarnan að neita öllu. Almennt er lítil hefð
hér fyrir eftirliti og gagnrýni í starfi. Ég hef
til dæmis aldrei farið í starfsmannaviðtal á
minni starfsævi og hef á tilfinningunni að
ég hefði oft getað leyft mér bæði eitt og
annað hefði ég haft samvisku til þess án
þess að kæmi til afskipta yfirmanns. Mér
skilst að eftirlit með hjúkrunarheimilum
frá Embætti landlæknis fari fram með
boðaðri heimsókn þar sem starfsmenn
embættisins ræða við stjónanda
heimilisins eingöngu. Slíkt eftirlit er
kannski betra en ekkert en ekki mikið
meira en það,“ segir Sigrún Huld.
Erla Kristbjörg Sigurgeirsdóttir er for maður
fagdeildar öldrunarhjúkrunarfræðinga.
Hún segist vona að ekkert þessu líkt geti
gerst né gerist á Íslandi. „Ef svo illa vildi
til að slíkt hneyksli kæmi upp hér á landi
þá er það algjörlega óafsakanlegt og
mikil hneisa fyrir íslenskt heilbrigðiskerfi
í heild. En þó ber alltaf að hafa í huga
að þegar mikill sparnaður og aðhald er
í hjúkrunarmálum er hætta á að bæði
markmið og gæði hjúkrunar hreinlega
glatist eða að minnsta kosti minnki.
Þá er einmitt aukin hætta á mistökum
í hjúkrun en það felur í sér hættu á að
öryggi aldraðra sé stefnt í hættu. Sem
betur fer erum við búin að vinna vel í
því að innleiða gæðastaðla sem fela
í sér að gæði í hjúkrun aldraðra ættu
að vera trygg. Ekkert er samt öruggt
og síst af öllu á hjúkrunarheimilum ef
grundvallarhugsjónum hjúkrunar er ekki
sinnt eins og gerðist í Staffordshire,“
segir hún.
„Við getum gert margt til að koma í veg
fyrir slíkt. Mér dettur fyrst og fremst
í hug að við hjúkrunarfræðingarnir
vinnum saman með stjórnvöldum
að stefnumótun þar sem fagþekking
og siðareglur okkar fái að ráða för.
Hjúkrunar fræðingum, sem þekkja vel og
vinna eftir siðareglum sínum, er ekkert
að vanbúnaði að skipuleggja hjúkrun
með mikilli sæmd. Það hefur einmitt
sýnt sig að þeir hjúkrunarfræðingar,
sem vinna með siðareglur í huga, eru
öruggari, farsælli, víðsýnni og áhrifameiri
í starfi sínu. Einnig má líka hafa í huga
að landlæknisembættið, félagið okkar
sem og við hjúkrunarfræðingarnir ættum
að standa vel að eftirliti og fylgjast
mjög vel með því sem er að gerast
á hjúkrunarvinnustöðum. Bæta mætti
gegnsæi til dæmis á vef landlæknis­
embættissins á gæðatölum, dánartölum,
slysatíðni og mönnun, svo lítið eitt sé
nefnt. Þetta efni ætti að vera aðgengilegt
öllum fjölmiðlum en þeir hafa ekki síst
mikið hlutverk bæði til að geta þess sem
vel er gert sem og þess sem miður fer í
heilbrigðismálum.“
Meðvirkni með
ríkjandi ástandi
getur haft alvarlegar
afleiðingar fyrir
bæði sjúklinga
og starfsmenn.