Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2014, Blaðsíða 14

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 3. tbl. 90. árg. 201410
og starfa hópar á sumum þeirra sem
beita hugrænni atferlismeðferð sem hefur
hjálpað mjög mörgum.
Hvað þarf að gera?
Auka þarf fræðslu til heilbrigðisstarfsfólks
sem starfar með foreldrum sem eiga
von á barni og þeirra sem sjá um
meðgönguvernd. Auka þarf fræðslu
til heilbrigðistarfsfólks sem sér um
heilbrigðiseftirlit í skólum. Stórum
hluta dagsins eyða börnin okkar í
skólanum en þar gefst kennurum, skóla­
hjúkrunarfræðingum og öðru skóla­
starfs fólki kjörið tækifæri til að aðstoða
þau börn sem búa við eða hafa orðið
fyrir ofbeldi. Því þarf að efla fræðslu til
kennara og annars starfsfólks, svo sem
skólaliða og skólahjúkrunarfræðinga.
Á geðsviðinu þarf einnig að verða
vitundarvakning, hvort sem það er á
bráða­ eða göngudeildum. Heilbrigðisfólk
þar þarf að spyrja um reynslu af ofbeldi
og ef einstaklingur reynist hafa slíka
sögu er mikilvægt að boðið sé upp á
viðeigandi aðstoð. Því miður er það
of algengt að ekki er spurt um ofbeldi
innan heilbrigðiskerfisins en einstaklingar
með ofbeldissögu eru líklegri en aðrir
til koma endurtekið á heilsugæslu
og bráðaþjónustu hvort sem það er
innan almenna kerfisins eða á geðsviði.
Heilbrigðiskerfið þarf, samhliða því sem
einstaklingur er spurður um ofbeldissögu,
að geta boðið upp á viðeigandi meðferð
hvort sem það er með viðtölum eða
hópmeðferð. Hafa ber í huga að nú þegar
er þessum málum sinnt með öflugri
þjónustu á Landspítalanum en þar er
neyðarmóttaka fyrir þolendur kynferðis­
ofbeldis og áfallamiðstöð. Hitt er annað
mál að úrræðin þurfa að vera fleiri og
taka mið af þörfum einstaklinga, þá
sérstaklega þeirra sem glíma við langvinna
áfallastreituröskun. Í þjóðfélaginu okkar
eru einnig samtök eins og Stígamót,
Drekaslóðir, Sólstafir og Aflið sem hafa
látið sig þessi mál varða og bjóða upp
á þjónustu. En það er eigi að síður
mikilvægt að heilbrigðisstarfsfólk láti sig
líka þetta varða þar sem mikilvægt er að
koma að þessum málaflokki frá öllum
hliðum, með þverfaglegri samvinnu og
með það í huga að grípa þarf strax inn í.
Látum okkur ofbeldi varða. Það kemur
okkur við ef einhver býr við ofbeldi!
Heimildir
Edgardh, K., og Ormstad, K. (2000). Prevalence
and characteristics of sexual abuse in a
national sample of Swedish seventeen­year­
old boys and girls. Acta Pædiatrica, 88, 310­
319.
Hazel, N.A., Hammen, C, Brennan, P.A., og
Najman, J. (2008). Early childhood adversity
and adolescent depression: The mediating
role of continued stress. Psychological
Medicine, 38 (4), 581­589.
Lemieux, S.R., og Byers, E.S. (2008). The sexual
well­being of women who have experienced
child sexual abuse. Psychology of Women
Quarterly, 32, 126­144.
Martin, G., Bergen, H.A., Richardson, A.S,
Roeger, L., og Allison, S. (2004). Sexual abuse
and suicidality: Gender differences in a large
community sample of adolescents. Child
Abuse and Neglect, 28, 491­503.
Miller, G.E, Chen, E. & Parker, K. J. (2012).
Psychological stress in childhood and
susceptibility to the chronic diseases of aging:
Moving toward a model of behavioral and
biological mechanism. Psychological Bulletin,
137 (6), 959­997.
Wegman, H.L., og Stetler, C. (2009). A meta­
analytic review of the effects of childhood
abuse on medical outcomes in adulthood.
Psychosomatic Medicine, 71, 805­812.
TÍMARITSGREINAR HÖFUNDA UM
OFBELDI OG ÁHRIF ÞESS
Hægt er að finna greinarnar á netinu eða fá
hjá höfundum. Í þeim er fjöldi heimilda um áhrif
ofbeldis á þolendur.
Heimilisofbeldi sem tengist meðgöngu
Ástþóra Kristinsdóttir og Sigríður Halldórsdóttir
(2010). Stöðug streita, ótti og kvíði: Reynsla
kvenna sem hafa búið við ofbeldi á meðgöngu og
endranær. Ljósmæðrablaðið, 88 (1), 6­12.
Ástþóra Kristinsdóttir og Sigríður Halldórsdóttir
(2010). Börnin: Hin hljóðu fórnarlömb
heimilisofbeldis – Séð frá sjónarhóli mæðra þeirra
sem hafa búið við heimilisofbeldi á meðgöngu og
endranær. Ljósmæðrablaðið, 88 (2), 14­19.
Ástþóra Kristinsdóttir og Sigríður Halldórsdóttir
(2011). Menn sem skelfa og niðurlægja: Reynsla
íslenskra kvenna af mönnum sem beita þær
ofbeldi á heimili sínu á meðgöngu og endranær.
Ljósmæðrablaðið, 89 (1), 38­45.
Kynferðislegt ofbeldi í æsku og áhrif þess á líf
og heilsu þolenda
Sigrún Sigurðardóttir og Sigríður Halldórsdóttir
(2009). Tíminn læknar ekki öll sár: Fyrirbæra­
fræðileg rannsókn á langvarandi afleiðingum
kynferðislegs ofbeldis í bernsku fyrir heilsufar og
líðan íslenskra kvenna. Tímarit hjúkrunarfræðinga,
85 (3), 38­50.
Sigrún Sigurðardóttir og Sigríður Halldórsdóttir
(2011). Þögul þjáning: Langtímaafleiðingar
kynferðislegs ofbeldis í æsku fyrir heilsufar og líðan
karla og kvenna. Í Svala Ísfeld Ólafsdóttir (ritstjóri),
Hinn launhelgi glæpur (bls. 317­353). Reykjavík:
Háskólaútgáfan.
Sigurðardóttir, S., Halldórsdóttir, S., og Bender,
S.S. (2012). Deep and almost unbearable suffering:
Consequences of childhood sexual abuse for
men´s health and well­being. Scandinavian Journal
of Caring Sciences, 26 (4), 688­697.
Sigurðardóttir, S., og Halldórsdóttir, S. (2013).
Repressed and silent suffering: Consequences
of childhood sexual abuse for women´s health
and well­being. Scandinavian Journal of Caring
Sciences, 27 (2), 422­432.
Sigurðardóttir, S., Halldórsdóttir, S., og Bender,
S.S. (2014). Consequences of childhood sexual
abuse for health and well­being: Gender similarities
and differences. Scandinavian Journal of Public
Health, 42 (3), 278­286.
Áhrif endurtekins ofbeldis á líðan, líkams heilsu
og geðheilbrigði
Sigríður Hrönn Bjarnadóttir, Sigrún Sigurðar dóttir
og Sigríður Halldórsdóttir (2014). „Ég veit ekki hvað
það er að líða vel“: Reynsla kvenna með geðröskun
af áhrifum endurtekins ofbeldis á líðan, líkamsheilsu
og geðheilbrigði. Tímarit hjúkrunarfræðinga, 90 (3),
46­56. (Í þessu tölublaði).
Sigríður Hrönn
Bjarnadóttir er
geðhjúkrunar fræðingur
MS og verkefnastjóri við
geðheilsustöð Breiðholts.
Sigríður Halldórsdóttir er
prófessor við Háskólann
á Akureyri.
Sigrún Sigurðardóttir er
lektor við Háskólann á
Akureyri.
Ástþóra Kristinsdóttir er
hjúkrunarfræðingur og
ljósmóðir hjá Heilsugæslu
höfuðborgar svæðisins.