Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2014, Blaðsíða 17

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 3. tbl. 90. árg. 2014 13
Andrés segir að að vísu komi menn stundum
eftir tilvísun en engum sé skipað í meðferð.
Þrýstingur frá maka, barnaverndarnefndum,
lækni, Kvennaathvarfinu og fleiri aðilum
getur skipt máli en það er alltaf val
gerandans að koma í viðtal. Í könnun sem
var gerð nýlega kemur fram að um 40% hafi
komið af eigin frumkvæði.
Meirihluti þeirra sem koma í viðtal eru í
sambúð en sumir eru fráskildir eða skilja á
meðferðartímabilinu. „En þetta eru ábyrgir
menn sem vilja taka á sínum málum og
byggja upp sitt líf. Þeir karlar sem við vinnum
með finna fyrir vanmætti, að þeir kunni
eða geti ekki annað. Þessu fylgir nánast
alltaf gríðarlega mikil skömm. Í einhverjum
kringumstæðum, yfirleitt í rökræðum eða
rifrildum, finnst þeim þeir vera komnir upp
við vegg. Í þessum kringumstæðum eigi þeir
einhvern heilagan málstað sem réttlæti að
þeir beiti slæmum meðölum,“ segir Andrés.
Meðferðin gengur að miklu leyti út á að
kenna ofbeldismönnum aðrar leiðir til þess
að eiga samskipti. Þeim er einnig gerð grein
fyrir því að ábyrgðin á ofbeldinu er þeirra.
Margir ofbeldismenn vilja meina að makinn
hafi espað þá upp. „En þá segi ég, ef konan
þín lemur þig með steikarpönnunni í hausinn
þá máttu ekki gera neitt á móti. Bara ekkert.
Það er í fyrsta lagi vegna þess að ofbeldi er
bannað og menn hafa ekki leyfi til þess að
beita ofbeldi þó að einhver beiti þá ofbeldi.
Í öðru lagi er það vegna þess að karlmenn
bera meiri ábyrgð en konur. Þeir eru yfirleitt
miklu sterkari og hafa líkamlega yfirburði.
Þegar þeir beita konur ofbeldi er mjög líklegt
að þeim finnist þær vera í lífshættu. Þegar
konur beita menn ofbeldi geta þeir yfirleitt
varið sig. Þetta er það sem við köllum hinn
kynjabundna mun á ofbeldinu. Hann liggur í
aflsmununum,“ segir Andrés.
Ofbeldismaðurinn er einnig fenginn til þess
að segja frá verknaðinum í smáatriðum.
Það er til þess að gera ofbeldið sýnilegt og
staðfesta hver ber ábyrgðina. Menn byrja oft
á að segjast hafa danglað lítillega í konuna
en þegar Andrés heldur áfram að spyrja
kemur í ljós að ofbeldið var talsvert meira en
það. Ekki batnar sjálfsmynd ofbeldismanna
við það en þá er samt komið að punkti þar
sem er hægt að byrja að byggja hana upp
aftur. Andrés leggur áherslu á að hann beri
mikla virðingu fyrir því að viðkomandi skuli
hafa mætt í viðtal. „Þetta segi ég við hann
alveg frá hjartanu. Mér finnst virðingarvert
Heimilisofbeldi er ekki bara heimilis vanda mál heldur hefur það áhrif á
sam félagið í heild. Sú vanlíðan sem ofbeldið veldur ætti að vera nóg til
þess að stjórnvöld bregðist við en þegar reynt er að meta ofbeldið til fjár
verður augljóst að fjárfesting í mótvægisaðgerðum myndi borga sig. Hér
eru nokkur dæmi um peningahlið málsins.
Hagfræðiráð í kvennamálum í Tennessee í Bandaríkjunum tók í fyrra haust
saman skýrslu um hagfræði áhrif af ofbeldi gagnvart konum. Ráðið mat
kostnaðinn vera 866 milljónir bandaríkjadala á ári í Tennessee. Ef miðað
er við fólksfjölda á Íslandi myndi sam svarandi upphæð vera 4,5 milljarðar
kr. Þá er ekki tekið tillit til mismunar á samfélags gerð, hefðum eða öðrum
þáttum en upp hæðin getur gefið grófa mynd af samfélagslegu tapi sem
verður vegna þess að karlar berja konur.
Jafnréttisráð breska atvinnuvega ráðu neytisins hefur einnig reynt að meta
kostnaðinn af heimilisofbeldi. Þegar borin voru saman árin 2001 og 2008
kom fram að heildarkostnaður inn hafði minnkað um 30% en kostnaður
vegna samfélags þjónustu hafði aukist. Tilkynningum um ofbeldi hafði
einnig fjölgað á sama tíma. Skýrslu höfundar ályktuðu að aukin fjárfesting í
lögregluaðstoð og öðrum samfélags aðgerðum hefði dregið úr framleiðslu­
tapi og kostnaði vegna van líðanar fólks. Þessi fjárfesting hefði því borgað
sig frá sjónarmiði samfélagsins í heild.
Reynt hefur verið að meta sérstaklega kostnað vinnuveitenda og telur
Hagfræði stofnun Bandaríkjastjórnar að aukinn kostnaður fyrirtækja vegna
heilbrigðis trygginga, frá veru, minnkaðrar framleiðni og öryggis mála sé
meira en fimm milljarðar bandaríkjadala árlega. Athyglisvert er að 94%
fyrirtækja telja það alvarlegt öryggisvandamál að ofbeldisfullir eiginmenn
ofsækja konur sínar á vinnustaðnum.
OFBELDIÐ Í KRÓNUM OG AURUM